«Иччи”. Куттал төрүөтүн чинчийэр киинэ

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Ыам ыйын 27 күнүгэр “Иччи” киинэ бүтүн Арассыыйатааҕы киэҥ премьерата саҕаланна. Биһиги киинэһиттэрбит бу сылга үһүс киинэлэрин Саха сиринэн эрэ муҥурдаммакка, киэҥ эйгэҕэ таһааран холоннулар. Бу киинэ эмиэ хамсык содулуттан премьерата көспүт киинэлэргэ киирсэр. Дьиҥэр, “Иччи” оҥоһуута саҕаламмыта ыраатта, быһа холоон, бырайыак бэһис сылыгар көрөөччүтүн кытта көрүстэ. Ол эрээри, бу “долгострой” диэн өйдөбүлгэ толору киирбэт киинэ, бырайыак хара маҥнайгыттан тиэтэлэ суох, олохтоохтук оҥоһуллар былааннааҕа.

Уйулҕаны чинчийээччи

 

Костас Марсаан киинэ көрөөччүлэригэр, биллэн турар, “Сайсары күөлгэ…” детектив драма режиссерын быһыытынан биллэр. Оттон кини айар үлэтин арыый киэҥник кэтээн көрөөччүлэр Костас тыйаатырга, операҕа фольклортан киллэриилээх эспэримиэннэрин бэрт сэргэхтик ылыммыттара. Ону таһынан бэрт аҕыйах ахсааннаах дьон, Костас Марсааны киинэ устуоруйатын туһунан умсугутуулаах лекциялар ааптардарын курдук билэллэр. Ордук табыллан, кини кутталлаах киинэ сайдыытын туһунан кэпсиир бырагыраамалаах. Куттуур ньымалар киинэҕэ хайдах быһыылаахтык сайдыбыттарын туһунан, “хоррор” жанр биллиилээх маастардарын үлэлэрэ туохтан туралларын, тыас уонна дьүһүн өтө көстүбэт дьайыыларын туһунан лекциятын истибит дьон, режиссер хайдах курдук дириҥник матырыйаалы хаспытын туһунан билэллэр.

Режиссер биир бигэ санаата — “саха кутталлаах киинэтэ туспа айылҕалаах, атын көрүүлээх көстүү”. Илэ сиир адьарайдаах судургу слешер дуу, “ужас” дуу киинэлэртэн туспа турар, чараас эйгэ сабыдыалыттан киһи куттанан салыбырыырын курдук оҥоһуллубут “Сайылык”, “Сэттээх сир” Костас этэринэн, ханнык да атын омук киинэлэригэр майгыннаабат айымньылар. Ону хайдах курдук ытыктыыра режиссер “Иччигэ” оммаж сиэринэн хас даҕаны түгэҥҥэ сигэммититтэн көстөр.

Сиэгэн суола

Киинэ продюсера Марианна Сиэгэн, саха киинэһиттэрин эйгэтигэр тус суоллаах, ойдом соҕус турар киһи. Кини үлэлээбит бырайыактара бары биир түмэр сибикилээхтэр – техника өттүнэн эҥкилэ суох тупсаҕай тутуулаахтар. Потапов “Ньургуһуннара”, Новиков “Айыы уола”, Марсаан “Сайсары күөлгэ…” киинэлэр тус-туһунан таһымнаах киинэлэр. Ол эрээри, бары ааттаммыт хартыыналар бэйэлэрин кэмнэригэр киинэ Саха сиригэр сайдыытын үрдүкү чыпчаалларыгар киирсэр киинэлэр.

Иччи” оҥоруутугар продюсердааһын үлэтэ, Саха сиригэр өссө туһаныллыбатах таһымҥа тахсыы буолар. Эрдэ даҕаны ыҥырыллыбыт режиссер, ыҥырыллыбыт оператор, Арассыыйа биллиилээх артыыстарын ыҥырыы, саха киинэтигэр баар этэ. Ол эрээри, “Иччигэ” киинэ устар бөлөх үксэ Москваттан ыҥырыллыбыт үлэһиттэр. Сценарийыттан саҕалаан, операторга, уоту туруорар бөлөххө тиийэ бэйэлэрин эйгэлэригэр биллэр-көстөр маастардары бу бырайыакка үлэлэппит Марианна Сиэгэн тугу ситиһиэн баҕарбытый? Мин санаабар, олоччу саха киинэһиттэрин күүстэринэн оҥоһуллубут “Сайсары күөлгэ…” киинэ Арассыыйа быракаатыгар тахсарга холоммут маҥнайгы саха киинэтэ буолар. Төһө даҕаны бэйэтин таһымыгар сөптөөх тарҕаныыны ситиспитин иһин, дьиҥнээх киэҥ быракааты оҥорбута диир арыый омуннаах буолуо. Быракаат кыратын биир сүрүн сылтаҕынан киинэ олус “сахалыы” тыыннааҕа буолбут буолуон сөп. Онон атын омуктарга өйдөнүмтүө, чугас буоларын ситиһиигэ анаан Сиэгэн бу суолга турбут буолуохтаах диэн тойоннуохпун баҕарабын. Бу тэрээһиҥҥэ уопсайа 26 мөлүйүөн солкуобай кэриҥэ үп бараммыт. Барыс киллэриэхтээх коммерческай киинэ бырайыакка Саха сиригэр барамматах үп. Ол аата, бу киинэ хайаан даҕаны Саха сирин таһыгар каасса хомуйуохтаах диэн сананан оҥоһуллубут.

Хомуур хамаанда

Киинэ сүрүн дьоруойун оонньуур Борислав Степанов бу киинэҕэ кыттыбытын туһунан, кистээбэккэ эттэххэ, элбэх киһи соһуйа истибитэ. Биир өттүттэн Арассыыйа биллииэлээх артыыһа Марина Васильева, Саха тыйаатырын улахан артыыстара Матрена Корнилова, Дмитрий Михайлов, уонна… артыыс идэтэ суох вайнер уол. Бу иннинэ Борислав икки киинэҕэ уһулла сылдьыбыта гынан баран, “Сулус” даҕаны, “Экспедиция” даҕаны сымнаҕастык сыаналаан да көрдөххө, олус мөлтөх таһымнаах киинэлэр этилэр. Ол эрээри, устар бөлөх кастиныгар бэйэтин үчүгэйдик көрдөрөн, уол сүрүн оруолга анаммыт.

Бу холобурга көстөр,  кастинг хайдах курдук барбыта. Саха киинэтигэр сөптөөх артыыс ирдээһин эмиэ биир улахан кыһалҕалаах суол. Өскөтүн аҕыйах артыыстаах камернай киинэлэргэ режиссер эрдэттэн бэлиэтэнэн, болдьоһон, санаатыгар сөп түбэһэр артыыстары булар эбит буоллаҕына, арыый киэҥ бырайыактарга “чэ, барсыаҕа” диэн санаанан сиэттэрэн талыы, баар суол. Онон “Иччигэ” тиэтэлэ суох, дьиҥ чахчы талыы ньыматынан артыыстары талбыттара хартыына олус сүүйүүлээх өттүнэн буолбут. Арассыыйаҕа сүүрбэччэ оруолга оонньообут Марина Васильева (ордук биллэллэрэ Андрей Звягинцев “Нелюбовь” киинэтэ, Владимир Мирзоев “Топи” сериала), саха элбэх киинэтин кыттыылааҕа Дмитрий Михайлов, ТЮЗ артыыһа Илья Яковлев, уонна да атыттар биир олус үрдүк таһымҥа оонньообуттар. Борислав Степанов уонна Матрена Корнилова олус уустук оруолларын чаҕылхайдык оонньоон, “Иччини” тус бэйэбэр биир ордук сөхтөрбүт киинэбинэн оҥордулар.

Киинэ көстүбэт иччилэрэ

Саха киинэтигэр элбэх идэтийбит маастардар тиийбэттэр, ол эрээри операторы күүтэ түстэххэ син булуохха сөп. Аатырбыт, киэҥ сиринэн биллибит Аманатов, Семенов, Кардашевскай курдук үрдүк таһымнаах маастардары таһынан, балачча элбэх саҥа үөрэммит, сырдык кэскиллээх эдэр оператордар бааллар. “Иччигэ” Леонид Никифоренко диэн ааттаах Арассыыйа операторын ыҥырбыттарын төрүтэ, сэрэйдэххэ, биһиги дойдубутун саҥа хараҕынан көрөр киһини ирдээһинтэн тахсыбыт буолуон сөп. Уонна көрөөччүгэ даҕаны сонун көрүүлээх киһи камератын үлэтэ умсугутуулаах буолуон сөп. Сыана быһан эттэххэ, ити быһаарыныы толору сатаммыт диэхпин баҕарабын. Сырдыгы уонна күлүгү туһанан хос символлары, илэ көстүбэт таайбараҥнары, “Иччини” устубут камера бэрт сымсатык эбэн биэрэр. Манна эмиэ арҕааттан ыҥырыллыбыт гафердар бөлөхтөрө улахан оруоллаахтар. Уопсайынан, “Иччигэ”, сүрүн хамсааһын түүн үөһэ буолар, онон киинэ көстүүтүн устуу уһулуччу сатабылы ирдээбитэ көстөр.

Киинэҕэ биир сүрүн сорҕотунан тыас-уус буолар. Бүтэй, ыҥыранар, кыыкыныыр тыастар, кырыымпа, дүҥүр доҕуһуола туспа турукка киллэриигэ олус улахан суолталаах буолбуттар. Киинэ композитора Андрей Гурьянов эрдэ “Хара хаар”, “Тойон кыыл” киинэлэргэ үлэлээбит, саха киинэһиттэригэр биллэр.

Киинэ туһунан тус бэйэм санаам

Кутталлаах киинэ жанрыгар туох эрэ саҥаны көрдүүр уустук сорук. Аан дойду киинэни ырытар кириитиктэрэ этэллэринэн, “хоррор” киинэ кэнники кэмҥэ сайдыыта тохтоон, кэхтэн турар кэмэ уһаабыта ыраатта. Үгүс мөлүйүөнүнэн ааҕыллар үптээх бырайыактар дьон болҕомтотун тардыбат буолбуттар, арай, онон-манан саҥа көрүүлээх ааптардар онтон-мантан сонун сүүрээни киллэрэ сатыыллар. Костас Марсаан “Иччитэ” өтөрүнэн көстүбэтэх, атын киинэлэртэн адьас туспа көрүүлээх киинэни оҥорон таһаарбыт. Илэ сиир абааһыларга олоҕурбакка, көстөр кутталлары таарыйбакка, көстүбэт эйгэ кутталларын киинэ нөҥүө көрдөрөргө холонуу буолар. Киинэ кэпсэнэр сэһэнэ сүрүн оруола суох – олус судургутук саҕаламмыт дьиэ кэргэн иһинээҕи иирсээн туһунан кэпсээн, кыра кыралаан оборчо курдук ыытан биэрбэт ыарахан баттатыыга майгынныыр, киһи кутталыттан салыбырыыр ынырык эйгэтигэр үҥүлүтэр. Тоҕо саҕаламмыта, хайдах, хаһан түмүктэнэрэ биллибэт лабархай (сымала, дабархай) курдук сыстаҥнас көстүүлэр ыар түүл туругар киллэрэллэр. Кырдьык-хордьук “тоҕо бу иэдээн ааҥнаабытын дьэ таайдым” дии санаабытыҥ, өссө биирдэ күөрэ-лаҥкы эргийэн, халбаҥ туругу төттөрү эргитэн аҕалар.

Киинэни куттуур эрэ буолбакка, сордуур, эрэйдиир диэххэ сөп. Марсаан кырдьык, куттал айылҕатын дириҥник үөрэтэн, “Иччигэ” көрөөччүнү харыстаабакка боруобалаабыт.

Түмүккэ

Иччи” саҥа тахсан, көстөн эрэр. Маҥнайгы көрөөччүлэр сыанабыллара тосту арахсар. Олоччу сөбүлээбэтэх дьон суох эрээри, “өйдөөбөтүм” диэччилэр элбэхтэр. Уус-уран киинэ үксэ бүтэһик каадырдарга барытын быһааран, көрөөччүнү уоскутан таһаарар үгэстээх. Оттон “Иччи” баттатыы ортотугар уһуктан, “һуу!” диэн өрө тыынар курдугу даҕаны биэрбэт. Саалаттан тахсан эрэ баран, дьиҥнээх эйгэҕэ эргиллэҕин. Туох да диэбит иһин, бу киинэ эйгэтигэр саҥа этиллибит тыл, саҥа көрүү. Хайдах дьылҕалаах буоларын, төһө киэҥ далааһыннаах буоларын, көрүөхпүт турдаҕа…

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0