Хотугу улуустарга бородуукта, табаар сыаната ыараханын бары билэбит. Усуйаана улууһугар командировкаҕа баран сылдьан, бородуукта сыаната төһө ыараханын билэр соруктанным.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru Улуус киинэ Депутатскай – таас дьиэлэр кэчигирэспит, куораттыы тииптээх бөһүөлэк. Барыта толору хааччыллыылаах дьиэлэр. Манна сүүрбэттэн тахса маҕаһыын бородууктаны атыылыыр. Хас да маҕаһыыҥҥа сыаналарын киирэн көрдүм:
Үүнээйи арыыта – 180 солк.,
“Чайная” халбаһы – 550 солк., ыыһаммыт халбаһы – 700 солк.,
“Добрый” сок 2 л. – 300 солк.,
дьаабылыка – 300 солк.,
мокоруон – 60-170 солк.,
“Рафаэлло”кэмпиэт – 500 солк.,
оҕурсу — 400 солк., помидор — 480 солк.,
“Ясный луг” бакыаттаах үүт (1 л.) – 180 солк.,
“Молочный дождик” кефир (0,5 л.) – 120 солк.,
грецкэй эриэхэ – 1500 солк., о.д.а.
“Просрочка” доруобуйабытыгар охсор”
Дьокуускай сыаналарыттан сороҕо икки төгүл ыарахан эбит. Бу улуус киинигэр сыана өссө чэпчэки дииллэр. Усуйаанаҕа нэһилиэктэрин икки арда олус ыраах. Хайыр, Хаһааччыйа, Юкагир курдук сэлиэнньэлэргэ сайын, күһүн-саас суол суох, бөртөлүөтүнэн эрэ көтөллөр. Бу муора кытылыгар баар сэлиэнньэлэр Депутатскайтан 500-600 килэмиэтир ыраах сыталлар. Санаан көрүҥ! Аны туран, нэһилиэктэргэ биирдиилээн предпринимателлэр бородууктаны тастахтарына эрэ, хааччыллар курдуктар.
Холобур, саамай чугас сытар, аҕыйах киһилээх Уйаандьыга биир да маҕаһыын суох. Баһылыктара массыына уларсан, улуус кииниттэн атыылаһан тахсаллар. Саамай ыраах, муора кытылыгар сытар Хайырга предпринимателлэрэ соһуччу күн сириттэн күрэнэн, бородуукталара бүтэн, ыксаллаах балаһыанньа үөскүү сылдьыбыта.
Дьиҥинэн, хотугу улуустарга “Якутоптторг” тэрилтэ социальнай суолталаах бородууктаны тиэйэн, чэпчэтиилээх сыананан атыылыыр. Олохтоохтор бу тэрилтэҕэ иэстэрэ сыл аайы улаатан иһэр. Холобур, хаһааччыйалар 2,4 мөл. солк., уус дьааҥылар 3,1 мөл. солк., хайырдар 877 тыһ. солк., уйаандьылар 730 тыһ. солк. иэстээхтэр.
Сайылыкка тиийэ сылдьан, биир маҕаһыыны киирэн көрдүбүт. Нэһилиэк дьаһалтата предприниматели кытары кэпсэтэн, маҕаһыын арыйбыттар.
Лена Томская этэринэн, иллэрээ сыл бэкээринэ арыйаары предприниматель буолбут. Ол эрээри, нэһилиэккэ килиэп оҥорооччулар бааллар эбит. Онтон дьаһалта кэпсэтэн, кини “Якутоптторг” атыыһыта буолбут. Дьиэ булан биэрбиттэр. Ол эрээри, киирэн көрдөххө, табаар көрүҥэ бэрт аҕыйах. Барыта 34 ааттаах 9 көрүҥ бородуукта эрэ баар. “Бу баар туох баарынан, барыта мин баайым”, — диэн күлэр Лена Дмитрьевна.
Сыаналарын көрөбүт:
Гречка – 120 солк.,
Бороһуок үүт – 367 солк.,
Рис – 110 солк.,
Үүнээйи арыыта – 125 солк.,
Мааннай куруппа – 65 солк.
Маны сэргэ, чэй, туус, куруппалар бааллар, уонна маҕаһыын табаара бүттэ. Үүнээйи арыытын туһаныллар болдьоҕо ааспыт сыл ахсынньытынан бүппүт. Өссө тыһыынча кэриҥэ итинник бытыылка баар үһү. Оттон нэһилиэнньэ наар болдьоҕо ааспыты атыылыыллар диэн сөбүлээбэтэр да, чэпчэкитин иһин, ыларга күһэллэр. Манна диэн эттэххэ, хоту сиргэ болдьоҕо ааспыт бородууктаны атыылааһын – тарҕаммыт көстүү.
— Быйыл үс туонна бурдугу аҕалбыттара, тиийбэтэ. 2015 сыллаахха 15 туоннаны аҕалбыттара икки сылга тиийбитэ ээ. Дьон миигиттэн сыаната чэпчэки диэн, дьааһыгынан атыылаһар. Нэһилиэнньэ ынах арыыта, тушенка, сымыыт бороһуога кэлэрэ буоллар диэн кэтэһэр, — диэн кэпсиир Лена Дмитрьевна.
Сайылык сэлиэнньэтигэр чааһынай маҕаһыыннар эмиэ бааллар. Ол эрээри, сыаналарын кыайан көрбөтүбүт. “Бэрэбиэркэ кэлэр үһү” диэни истээт, маҕаһыыннарын сабан кэбиһэр идэлээхтэр эбит. Сураҕа, сыаналара “Якутоптторг” маҕаһыыныттан биллэ-көстө ыарахан үһү. Буолумуна, предпринимателлэр бэйэлэрэ тиэйэн аҕалаллар, сыаналарын бэйэлэрэ олохтууллар. Ким эмит кинилэри хонтуруоллуура эбитэ дуу, суоҕа дуу?
Кинилэргэ бородуукта, табаар көрүҥэ элбэх буолан, син биир атыылаһарга тиийэллэр. Олохтоохтортон ол чааһынай маҕаһыыннарга баар сыаналары ыйыталастыбыт:
“Сопьо Кримо” бороһуок үүт – 450-500 солк.,
Килиэп – 52 солк.,
Рис – 240 солк.,
Хортуоска – 160 солк.,
Сымыыт (36 уст.) – 700 солк.
Көстөрүн курдук, сорох табаардарга сыана икки төгүл үрдүк. Сороҕор, ол да баҕалаах курдук буолан хаалар. Хоту дойду олохтоохторо оҕуруот аһын, фруктаны, сымыыты дэҥҥэ сииллэр. Оннооҕор, халбаһы бырааһынньыкка эрэ сиэниллэр күндү аска киирсэр буолбута ыраатта. Ынах этэ, арыыта эмиэ. “Төһө да ыарахан сыанаҕа атыылаһан ылларбыт, бородуукта үксүн курсуйбут, болдьоҕо ааспыт буолан тахсар. Ол доруобуйабытыгар охсор да буоллар, хайыахпытый, ылар буоллахпыт”, — дэһэллэр.
Хотулар аар-саарга аатырбыт балыктарынан, булт этинэн быыһанан олордохторо дии саныыгын. Ол эрээри, Депутатскай маҕаһыыннарыгар сылдьан, балык диэни көрбөтүбүт. Ыйдаран-ыйдаран, биир маҕаһыыҥҥа тиийбиппит: саһаран хаалбыт сайыҥҥы балык сытара. Быйыл, уопсайынан, балык аҕыйаҕа биллибит.
Ыспыраапка
Улуус үрдүнэн ыллахха, 2016 сылга бурдугу уу суолунан 52,9 туоннаны, кыһыҥҥы суолунан 265 т., куруппаны 3,8 т уонна 14,1 т., саахары 53 т., үүнээйи арыытын 18,89 т., хортуосканы, оҕуруот аһын, фруктаны 16,26 т., сымыыты 2,94 т., барыта уу суолунан 61,68 т., кыһыҥҥы суолунан 379,52 т., сөмөлүөтүнэн 24 т социальнай суолталаах бородууктаны тиэйбиттэр. Быйыл да бачча кээмэйдээх таһаҕас тиэллиэхтээх. Оттон кыһыҥҥы суол сабыллара икки ый хаалла.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru