Сопхуос саҕана Уус Алдан улууһун Суотту нэһилиэгин олохтоохторо сиртэн үүнээйини ылыыга таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ.
“Үлэ Кыһыл знамята” уордьан кавалера, Уус Алдан улууһун Бочуоттаах олохтооҕо Семен Семенович Мордовскай салайар оҕуруотчуттарын биригээдэтэ хаппыыста уонна хортуоппуй өлгөм үүнүүтүн хомуйбута. Аҕатыгар көмөлөһөн, Владислав сир үлэтигэр кыра сааһыттан эриллибитэ. Онон аармыйаҕа сулууспалаан кэлээт, анал үрдүк үөрэхтээх агроном буолан, аҕатын үлэтин салгыырга бигэтик быһаарынан, Иркутскайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын институтугар үөрэнэ киирбитэ. Үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрэн, Муоматтан төрүттээх, эмиэ агроном идэлээх Светлананы кэргэн ылан, дойдутугар кэлбитэ.
Дьэ, бу кэмтэн ыла Владислав Мордовской сүүрбэ сэттис сылын сиртэн илиитин араарбакка үлэлиир. 2000 сыллаахха “Оҕуруоттаах” диэн бааһынай хаһаайыстыбатын тэринэн, сыллата араас оҕуруот аһын үүннэрэн, төрөөбүт улууһун олохтоохторун хааччыйар.
— Быйыл саас хортуоппуйу 25 гектарга, хаппыыстаны уонна аһаҕас буорга үүнэр оҕуруот аһын 10 гектарга ыспыппыт, – диир Владислав Семенович. – Ол эрээри, бу курааҥҥа баар-суох күөлбүт уолан хаалан, ууну кыайан куппатыбыт. Онон, айылҕа тугу биэрбитинэн буолан, үүнүүбүт урукку сылларга төрүт тиийбэт, көннөрү ортоһуор эрэ диэххэ сөп. Билигин хортуоппуйбутун хостуу сылдьабыт, оттон хаппыыстаны хойутуу хомуйуохпут.
Мордовскойдар сайын оҕуруоту көрүүгэ-истиигэ, сыыс оту хомуйууга оскуола оҕолорун үлэлэтэллэр. Хамнаһы дуогабар быһыытынан төлүүр уонна күнүс эбиэттэтэр буоланнар, оҕолор бааһынаҕа кэлэн сынньана таарыйа салгыҥҥа сылдьан үлэлииллэрин сирбэттэр, үөрэ-көтө кэлэллэр.
Суотту бөһүөлэгиттэн тэйиччи турар, тула өттө хойуу тыанан иилэммит киэҥ хочоҕо киирдэххэ, улахан бааһына баар. Үлэ күөстүү оргуйбут сирэ диэн, дьэ, манна эбит. Сорохтор тыраахтар хостоон ааспыт хортуоппуйун хомуйаллар, сорохтор ыраахха диэки субурҕаланан барар кирээдэлэр устун олордуллубут кууллаах хортуоппуйдары массыынаҕа тиэйэллэр. Бу Суоттутааҕы тиэхиньикум устудьуоннара үлэлии сылдьар эбитэр, ааспыт нэдиэлэҕэ Суотту орто оскуолатын үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрэ үлэлээбиттэр.
Бааһынаҕа ууну ыстарар ситим баар эбит эрээри, хаһаайын этэрин курдук, күөллэрэ уолан хаалан, быйыл төрүт туһамматахтар. Владислав Семенович улахан күөлтэн бааһына дьоҕус күөлүгэр ууну бырахтарар бырайыагы Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин иһинэн үлэлиир “Сири мелиорациялааһын уонна тыа хаһаайыстыбатын уунан хааччыйыы управлениета” судаарыстыба бүддьүөтүн тэрилтэтигэр сакаастаан оҥорторбут. Бу бырайыагы олоххо киллэрэргэ 900 миэтэрэ усталаах турба наада эбит, онуоха сойуом көрдөөбүтүн аккаастаан кэбиспиттэр. Дьиҥинэн ыллахха, үйэ чиэппэриттэн ордук кэм устатыгар сыллата туруктаах үүнүүнү ылан, нэһилиэнньэни экологическай өттүнэн ыраас, баай иҥэмтэлээх оҕуруот аһынан хааччыйар, итиэннэ инникитин өссө да үлэлиир-хамсыыр кыахтаах оҕуруотчукка көмөнү кэрэйбэккэ оҥоруохха сөп этэ. Владимир Мордовской быйыл саас «Сахамедиа» холбоһук тэрийэн ыыппыт «Тыа сирин бастыҥ үлэһитэ» номинациятын кыайыылааҕа буолбутун чиэстиир дьаһалга Уус Алдан улууһун баһылыгын солбуйааччы Петр Попов, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начаалынньыга Николай Сивцев улуус дьаһалтата «Оҕуруоттаах» бааһынай хаһаайыстыба базатыгар оройуоннаммыт хортуоппуй сиэмэтин таһаарар анал хаһаайыстыбаны тэрийэр былааннааҕын туһунан эппиттэрэ. Ол үтүө тыллар халтайга хаалбаттарыгар баҕарыаҕыҥ.
Тыа саҕатыгар куукуна олохсуйбут. Икки дьахтар эбиэт бэлэмнээн түбүгүрэ сылдьаллар. Кулуһуҥҥа икки биэдэрэҕэ чэй оргуйан, итии паарынан өрүкүйэр, үс биэдэрэҕэ хортуоппуйдаах миин буһан бидилийэр. Сыт-сымар мааны!
— Үлэ киһитэ ас киспэлээх, күүстээх үлэҕэ сылдьар дьоҥҥо эбиэт тотоойу буолуохтаах, — дэһэллэр асчыттар.
Мария Иванова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru.