Евдокия, Петр Калачевтар дьиэ кэргэнинэн аан бастаан 1984 сыллаахха сценаҕа тахсыбыттара.
—Ити сыл ахсынньытыгар Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэ хомусчуттарын сэминээрэ буолбута. Ахсынньы аан-даам тымныытыгар Чурапчыттан 4 уолларын илдьэ киирэн, Петяларын олоппоско туруоран, микрофоҥҥа чугаһатан, бука бары хомуска оонньообуттара, сэминээр кыттыылаахтарын сөхтөрбүттэрэ. Онон, саха хомуһа сайдыытыгар саҥа сүүрээни киллэрбиттэрэ. Ол иннинэ биирдиилээн уонна ансаамбылынан оонньооһун баара.
Билигин оҕолор бары улаатан, хомуска утум салҕанан бара турар. Сиэннэр хомуска холбоһоннор, ахсааннара элбээн иһэр. Хомусчут Калачевтар дьиэ кэргэнинэн үгүс эппиэттээх түһүлгэлэргэ кыттыыны ылбыттара. Улууска, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр хомус сайдыытыгар сүҥкэн кылааттарын киллэрбит аймах. Талааннаах хомусчуттарбытын Хомус күнүнэн истиҥник эҕэрдэлиибин, ситиһиилэр кэлэ турдуннар!, — диир Чурапчы улууһун фольклорга исписэлииһэ Мария Андреевна Герасимова.
Удьуор утума салҕанар
Импровизатор-хомусчут Евдокия Михайловна Калачева бииргэ төрөөбүт балтын Полина Михайловна кыыһа культуролог, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Марианна Михайловна Слепцова 2005 сыллаахха Чурапчытааҕы И.М.Павлов аатынан орто оскуолаҕа “Айгыл” диэн фольклор ансаамбылын тэрийбитэ. Кини сылга 70-чалыы оҕону хомуска уһуйар. Элбэх ситиһиилээх кэлэктиип буолар.
Бу 15 сыл устата “Айгыл” ансаамбыл оҕолоро хомуска утумнаахтык дьарыктанан, араас таһымнаах бэстибээллэргэ, куонкурустарга, көрүүлэргэ кыайыылаах-хотуулаах тахсаллар. Онтон сороҕун аҕыннахха маннык: Элбэх жаанырдаах «Хотугу сулус» телевизионнай күрэх элбэх төгүллээх кыайыылааҕа. Ол түмүгүнэн «Айгыл» ансаамбыл 2011 сыллаахха Италияҕа «Дни России в Италии» Норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурус — бэстибээлгэ ситиһиилээхтик кыттан, I истиэпэннээх лауреат буолан кэлбитэ. Ити сыл Францияҕа, Америкаҕа эмиэ сылдьыбыттара. “Бриллиантовые нотки” Норуоттар икки ардыларынааҕы куонкуруска кыайан, Бүтүн Арассыыйатааҕы “Артек” оҕо лааҕырыгар сынньанар чиэстэммиттэрэ. 2019 сыл, олунньу. “Созвездие талантов” Норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээл-куонкурус. Гурзуф к. Крым. “Артек” МДЦ “Айгыл” – абсолютнай кыайыылаах! Дарина Захарова, Даяна Степанова (9-с кыл.) – I истиэпэннээх лауреаттар. Сэтинньи. “Кыһын Саха сириттэн саҕаланар” — “Айгыл” оҕолоро лауреаттар. “Кут-сүр” улуустааҕы куонкурус – “Айгыл” улахан оҕолорун бөлөҕө I истиэпэннээх лауреат, кыралар бөлөхтөрө II истиэпэннээх лауреат. “Чарующие звуки хомуса” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус. Даяна Степанова – Гран При. “Академия талантов” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус. “Айгыл” улахан оҕолорун бөлөҕө – Гран При. “Олоҥхо дойдутун талааннара” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус. “Айгыл” орто бөлөҕө – Гран-При. Уонна, биллэн турар, Москва, Санкт-Петербург, Сочи курдук дойду бөдөҥ куораттарыгар, Новгородскай уобаласка, о.д.а. бэлиэ сирдэринэн айаннаабыттара. Бу курдук, ансаамбыл кыайыытын тохтоло суох ааттыы туруохха сөп. Салайааччы, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Марианна Слепцова бэйэтэ эмиэ хомуска өрөспүүбүлүкэтээҕи элбэх куонкурус лауреата, түгэнинэн туһанан, «Хотугу сулус» фестивальнай кэмитиэккэ, салайаачччы Татьяна Гоголеваҕа, «Бриллиантовые нотки» фестивальнай кэмитиэккэ, салайааччы Лена Ылаховаҕа, улуустааҕы «Радость» оҕону сайыннарар кииҥҥэ, салайааччы Иван Уаровка, Чурапчытааҕы И.М.Павлов аатынан орто оскуолаҕа, салайааччы Михаил Дьячковскайга, Улуустааҕы фольклор түмэлигэр, салайааччылар Мария, Валерий Герасимовтарга, улуустааҕы Култуура управлениетыгар, салайааччы Дмитрий Поповка ансаамбыл аатыттан улахан махталларын тиэрдэр. «Киэн тутта ааттыыр, холобур оҥостор эдьиийбэр Евдокия Михайловна Калачеваҕа, хомус оҥорор ууспутугар Герасим Тарабукиҥҥа улахан махтал уонна Хомус күнүнэн истиҥ эҕэрдэ!», — диир Марианна Михайловна.
Оттон бу олох соторутааҕыта, 2020 сыл алтынньы ый устата кэтэхтэн (заочно) ыытыллыбыт Босфордааҕы Норуоттар икки ардыларынааҕы (Турция) куонкуруска ситиһиилээхтик кыттан, “Айгыл” хомусчуттара ансаамбылларын үбүлүөйдээх 15 сылыгар улахан кыайыыны ситистилэр. Ол курдук — Гран При: Захарова Дарина, Рязанская Лена, Федосеева Арина, Васильев Виталий, Макарова Амина.
Лауреаттар: Иннокентьева Ангелина, Степанова Дайаана, Еремеев Саша, кыралар бөлөхтөрүттэн Шадрина Вика, Иванова Наина.
Манна даҕатан эттэххэ, 2008 уонна 2018 сыллардаахха “Айгыл” хомусчуттар ансаамбыллара бу, Турцияҕа үгэс быһыытынан сыллата ыытыллар норуоттар икки ардыларынааҕы бөдөҥ куонкуруска лауреат үрдүк аатын ылбыттара. Онон, утумнаах, айымньылаах үлэ, бу курдук, үтүө түмүктэри көрдөрөр.
Татьяна МАРКОВА.