Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет естественнэй наукаларга институтун үһүс кууруһун устудьуона Анатолий Лукин «Бердвотчинг» экология туризмын саҥа хайысхатын сайыннарарга этии киллэрэр. Бырайыагы “Харыйалаах” ресурснай саппааһын холобуругар оҥорбуттар.
Саха сирин ойуура 225 мөлүйүөн гаалаах, 700 000 өрүс ааһар, 800-тэн тахса күөл уонна уу искусственнай түөлбэлэрэ, 250 айылҕа ураты харыстанар сирдэрэ бааллар диэн Анатолий Лукин бэлиэтиир. “Саха сиринээҕи иккис комплекснай эспэдииссийэ чахчытынан Горнай, Нам улуустарыгар 150-тан тахса көтөр баар. Харыйалаах Горнай улууһун хотугулуу-илиҥҥи өттүгэр баар, бу — эрэгийэн суолталаах ураты харыстанар сир. Приленскэй намыһах хаптал хайатын киин чааһыгар киирсэр. Манна билиҥҥитэ көтөрдөр сайылыылларын туһунан бэчээттээһиннэр уонна эрэгийиэҥҥэ орнитологическай өттүнэн улаханнык чинчийиллибэтэх ураты маршруттар учуоттарын чахчылара көрдөрүллэллэр”, — диэн чопчулуур.
Устудьуон “Харыйалаах” ресурснай резервакка орнитологическай туризмы сайыннарыы туризмы сайыннарыы өттүнэн эрэ кэскиллээх буолбатаҕын, нэһилиэнньэни экология өттүнэн сырдатыыга, Арассыыйа уонна аан дойду айылҕа тэрилтэлэрин уонна пааркаларын кытта бииргэ үлэлэһиигэ суолталаах диэн санаалаах.
“Туризм бу көрүҥэ биһиги өрөспүүбүлүкэбит айылҕа ураты харыстанар сирдэрин холобурунан эмиэ буолуон сөп. Ресурснай резервакка көтөр 13 этэрээтиттэн 132 көрүҥэ баар. Манна хотоҕойдоох көтөрдөр уйаларын маныыллар, онон орнитологическай туризмы сайыннарыыга сүрүн көрүүнэн буолар”, — диэн Анатолий Лукин бэлиэтээн этэр.
Үгүс дойдуларга экология туризма түргэнник сайдар. Маҥнай утаа, бердвотчинг судургу дьарык, халампааһы ыл, тыаҕа бар уонна көр диэн саныахтарын сөп эрээри: “Көтөрдөрү кэрэхсээн кэтээн көрүү күннүк толоруутун эрэйэр. Бу чахчылар орнитолог-учуонайдар көтөрдөрү үөрэтэллэригэр көмөлөһөллөр. Ону ааһан, кэлиҥҥи сылларга көннөрү бердвотчердар көмөлөрүнэн хас даҕаны саҥаны арыйыылар оҥоһулуннулар”, — диэн Ангатолий Лукин кэпсиир.
Анатолий экотуризм бу көрүҥүн тас дойду туристарыгар туһаайыллар, Арассыыйа дьонугар-сэргэтигэр киэҥник тарҕамматах (непопулярен) диэн санаалаах. “Биһиги бырайыакпытын салгыы сайыннаран, орнитологическай туризмҥа саҥа сирдэри чинчийиэхпит. Кэлин орнитологтарга уонна олохтоох нэһилиэнньэҕэ туристар баазаларын тутар инниттэн граннарга кыттыахпытын баҕарабыт. Олус элбэх идиэйэлээхпит, былааннаахпыт, Саха сиригэр бердвотчины сайыннарыахпыт диэн эрэллээхпит”, — диэн ХИФУ устудьуона этэр.
Бэлиэтээн аастахха, Анатолий Лукин, Лев Бианки тэлбит бастакы комплекснай биологическай эспэдииссийэтин маршрутунан Өлүөнэ-Бүлүү өрүстэрин икки ардынан орнитофауна арааһын көрүҥүн өссө оскуолаҕа үөрэнэр эрдэҕиттэн чинчийэр. Тохсус кылаастан Арассыыйатааҕы Наукалар академияларын Сибиирдээҕи салаатын криолитозонатын биологическай проблемаларын институтун учуонайдарын кытта орнитологияҕа, ботаникаҕа, териологияҕа, кырыс буоруу үөрэтиигэ уонна энтомологияҕа үлэлэспитэ.
ХИФУ саайтыттан https://www.s-vfu.ru/news/detail.php?SECTION_ID=&ELEMENT_ID=154234