Хатаска “Тускул” култуура киинэ “Олоҥхо олохпут ситимэ” бырайыак чэрчитинэн декада устата барбыт тэрээһиннэргэ, көрсүһүүлэргэ, кэпсэтиилэргэ түмүк оҥордо, инникини былааннаата.
Быйылгы тэрээһиннэр төрөөбүт төрүт тылбыт тастан киирии тылларга үтүрүйтэриитин көстүүтэ күүскэ кимэн киириитин тула бардылар. Бука бары да истэ-билэ, көрө сылдьарбытынан, кэнчээри ыччаттарбыт Интэриниэт илимигэр иилистэн, олох кыра эрдэхтэриттэн Ютуб ханаал иитиллээччилэрэ курдук буолан хаалбыттара кистэл буолбатах.
Бу күннэргэ оҕону иитэр-үөрэтэр, аралдьытар, сайыннарар тэрилтэлэр үлэһиттэрэ, «Олоҥхо — олохпут ситимэ» бырайыак араас хайысхалаах салааларын салайааччылара, төрөппүттэр элбэхтик көрүстүбүт, сэһэргэстибит, сүбэлэстибит, этии киллэрдибит, бырайыак күүстээх уонна мөлтөх өрүттэрин ырыттыбыт.
Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ кэлбит дьон Клара Захарова, Александра Ефимова субу буһара турар алаадьыларынан күндүлэтэн баран, саалаҕа аастылар.
Сатабылы, сытыы өйү, киэҥ эйгэлээх, сонун көрүүлээх буолууну эрэйэр үчүгэйкээн оҥоһуктар быыстапкалара остуолларга тэлгэннэ. Тарбаҕар талааннаах А.П. Пестерева үлэтин: дьахтар сахалыы тас таҥаһын толору көстүүтүн кэтэн туран, төлөбүрдээх хаартыскаҕа түһэн иистэнньэҥ үлэтин уонна бэйэ сэбэрэтин үйэтитии түгэннэрэ буолла.
Онтон дьэ, сүрүн тэрээһин өрөгөй үҥкүүтүнэн (Хатастааҕы муусука оскуолатын хореографияҕа салаатын 5 кылааһа, сал. Н.Б .Егорова) саҕаланна. Кырачаан Ваня Винокуров (сал. В.Н. Старкова)“Оҕо Бочоох туһунан” олоҥхону сахалыы чобуо тылынан дьоһуннаахтык толорон, истибит эрэ дьон бары сэргээн, ытыс тыаһын бэлэхтээтилэр. Иккис кылаас оҕолоро (кылаас салайааччыта А.Б .Калачёва, муусука салайааччыта Т.Г.Окорокова) күргүөмүнэн ырыа уратыларын барытын тутуһан (бэйэ-бэйэни истиһии, тэтими тутуһуу уо.д.а.) төрөөбүт дойдуга тапталы хуорунан толордулар.
Кэлбит дьону »Сайдам» вокальнай ансаамбыл далбардара эйэҕэс-сайаҕас эҕэрдэ тылларынан көрүстүлэр.
Иккис этээскэ көрүдүөр тухары уһун остуолларга, үс кэбиниэккэ араас хайысхалаах маастар-кылаастар ыытылыннылар. Оҕо аймах күөрчэх ытыйан, ону отонунан киэргэтэн-ситэрэн, тупсаран баран, алаадьыны кытта сиэн үөрдүлэр-көттүлэр. Дьэ санаан көрүҥ, кырачаан киһи бэйэтэ ытыйбыт күөрчэҕин сиирэ эмиэ ситиһии буоллаҕа эбээт. Аны күүтүүлээх-кэтэһиилээх, аптаах-алыптаах Саҥа дьылы көрсөргө бэлэмнэнэн, харыйа оонньуурдарын оҥордулар, киэргэттилэр, харысхал оҥоһуннулар уо.д.а. Норуот айымньытын маастара Людмила Саввина маастар-кылааһыгар олохтоохтук оҥостон кэлэн, туостан оҥоһуктары тааһынан, оҕуруонан уо.д.а. киэргэтэн айан-тутан таһаарыан баҕалаахтары бэйэтин тула муста. Акулина Шелковникова маастар-кылааһыгар сылдьыбыттар маслянай кыраасканан уруһуйдаан, бэйэлэрэ бэйэлэриттэн сөхтүлэр, салгыы үөрэнэ кэлэргэ сүбэлэстилэр.
Хайа да омук туспа ураты оһуордаах-бичиктээх, киэргэллээх. Түҥ былыргыттан үйэлэри уҥуордаабыт ойууларбыт кэпсиирдээх, сэһэргиирдээх буолалларын билэбит. Олор суолталарын, суруллубатах сокуоннарын билиһэннэрэр, үөрэтэр соруктаах кэлбит ыалдьыттарбыт кэпсииллэрин ааһан, көрдөрөр, өссө сороҕун атыылыыр гына оҥостубуттара табыгастаах уонна туһалаах буолла. Константин Артемьев-Тайыл “Оһуор-бичик ис өйдөбүлэ”, Кузьма Федоров «Итэҕэл уонна саха ытык символлара» тиэмэлэргэ лиэксийэ аахтылар. Зинаида Оконешникова баҕалаах дьону хомус оонньуурга уһуйда.
Ити курдук, хас биирдии кэлбит киһи, сааһыттан тутулуга суох бэйэтигэр сөптөөх билиини, сатабылы ылла.
Бу күн хара сарсыардаттан сахалыы саҥа чугдаарыйда, бары да уу сахалыы санааны сайа көтүтэн, ыраастык сахалыы саҥарарга кыһалынныбыт.
Манна эбэн эттэххэ, нэдиэлэ устата Хатас норуодунай тыйаатыра араас саастаах оҕолорго олоҥхону ааҕан иһитиннэрдэ, кэлбит оҕолору алаадьынан күндүлээтэ. Оҕолорбут барахсаттар саастарыттан тутулуга суох ылынан туран истибиттэрин көрөн, аахпыт артыыстар төрөөбүт тылбыт сүппэтигэр кылаттарын киллэрбиттэриттэн үөрдүлэр.
“Олоҥхо олохпут ситимэ» бырайыак биир уратытынан, үтүө өрүтүнэн нэһилиэк бары тэрилтэлэрин бииргэ түмэн, сомоҕо күүс буоларга дьулуһуута буолар. Манна олоҥхо философиятын дириҥэ, киэҥэ, олох араас эйгэтигэр сөп түбэһэрэ дьэҥкэтик көстөр. Ол туоһута бу буолбут тэрээһиннэргэ көһүннэ — олохтоох дьаһалта, орто оскуола, муусука оскуолата, оҕо айымньытын дьиэтэ, бибилэтиэкэ, култуура киинэ, спорт оскуолата кытыннылар.
“Саха сирэ”, edersaas.ru саайтка анаан Наталия РУФОВА.
Ааптар хаартыскалара.