«Уруккутун умнубут, ааспытын аанньа ахтыбат норуот инникитэ суох» диэн бэргэн этии баар. Кырдьыга да оннук, онон Хатаспытыгар өр сыллаах туруорсуу, эккирэтиһии кэннэ былырыын Куорат күнүгэр нэһилиэк устуоруйатын мусуойа аһыллан нэһилиэк дьоно сүргэлэрэ көтөҕүллүбүтэ.
Ааһан эрэр сылга мусуой бэрт сэргэхтик, үтүө түмүктээхтик, киэҥ далааһыннаахтык үлэлээтэ. Ыйын ахсын тэрилтэлэрбит быыстапкалара буоллулар, научнай-бырактыычаскай кэмпириэнсийэ ыытылынна.
Быйылгы айар-тутар сезон аһыллыытыгар бэлэмнэнии былааннаахтык ыытылла сылдьар. Мусуой үлэтигэр-хамнаһыгар олохтоох дьаһалта, «Тускул» Култуура киинэ, түмсүүлэр болҕомто уураннар, быйыл да, былырыын да хамсаныылар, сөптөөх дьаһаллар, тэрээһиннэр буолуталаатылар. Онтон саамай кэрэхсэбиллээҕэ, үтүө түмүктээҕэ дьаһалта көҕүлээһининэн, дьон-сэргэ ылыныытынан «100 сыл — 100 солкуобай» диэн аахсыйа ыытылынна. Түөрт хонук иһигэр 81489 солкуобай хомулунна. Онуоха эбии «Мастерфайбер» ХЭУо 10000 солкуобайа, мусуой аһыллыытыгар кыраайы үөрэтэр учууталлар хомуйбут уонна быыстапкалаабыт тэрилтэлэр биэрбит 25000 харчылара эбиллэн, мусуойбут дьиэтин сылытыыга наадалаах араас матырыйаал атыылаһылынна. Маны барытын Василий Пинигин бэйэтин массыынатыгар тиэйэн таһаарда. Маны таһынан мустан үлэлээбит дьону эбиэттэтэргэ «Дэлэй» маҕаһыын салайааччыта эдэркээн П. Алексеева төһүү күүс буолла. Субуотунньук этиллибит кэмигэр субуота күн, атырдьах ыйын 27 күнүгэр сарсыарда лоп курдук 9 ч. 30 мүнүүтэҕэ саҕаланна. Үлэ сахалыы сиэринэн үөһээ айыыларбытын алгыстаах алаадьынан айах тутан, барыта этэҥҥэ барарын туһугар көрдөһүүттэн саҕаланна. Күммүт хара сарсыардаттан күлүм-чаҕыл уотунан оонньоон, бэл диэтэр, халлаанныын үөрэргэ-көтөргө, дьон-сэргэ көҕүлүүр күүһүн күүһүрдэргэ дылы курдуга. Бары кэлбит, мустубут дьон өйдүүн-санаалыын, ис-тас туруктуун күүрээннээх үлэҕэ бэлэмнэр. Туттар тэрил — харандааһыттан саҕалаан күн эгэлгэ тиэхиньикэтигэр тиийэ баар. Хатаспыт олохтооҕо, күтүөт Петр Попов тутууга туттуллар «леса» диэн үөһээ үлэлииргэ анаан оҥоһуллубут хомуллар кирилиэһин аҕалан, үлэни хас эмэ төгүл түргэтэттэ. Хайа уонна анаан оҥоһуллубут буолан, киһи холкутук хаама сылдьан тугу баҕарар гынара куттала суох үлэлиири хааччыйда. Манна үлэлии кэлбит дьон бары ханнык эрэ тэрилтэттэн, түмсүүттэн кэлбит буоллахтарына, Петр тарҕаммыт биллэриини ааҕан кэлбитэ киһини үөрдэр.
«Хатас хамсааһына» түмсүү былырыыҥҥаттан саҕалаан, маннык курдук улахан үлэлэри ыытан, Хатаспытыгар киирии стела, Агрогородок сэргэтэ сөргүтүллүбүттэрэ, саҥардыллыбыттара. Биирдиилээн ааттаталыыр буоллахха, Баишев Петр Анатольевич, Пермяков Евгений Петрович, Пинигин Василий Егорович, Малышев Андрей Лукич, Васильев Григорий Александрович, Игнатьев Семён Семенович, Чепалов Валентин Азотович, Осипов Алексей Дмитриевич, Андросов Николай Михайлович, Филиппов Владимир Николаевич, Неустроев Михаил Иванович, Андреев Алексей Ильич, Попов Петр, Андреев Виктор, Обоюкин Роман Вячеславович, Саввинов Эдуард Николаевич биир санаанан түмсэн, сомоҕолоһон, этэргэ дылы, сарын сарыннарыттан өйөнсөн үлэлээтилэр. Үлэ хаамыыта Малышев Андрей Лукич быһаччы салайыытынан сааһыланан, наарданан сүпсүлгэнэ суох барда. Валентин Азотович Чепалов биир илиитигэр камералаах, хонноҕун анныгар фотоаппараттаах, биир илиитигэр өтүйэлээх сылдьан видеоҕа уһулла, хаартыскаҕа түһэрдэ, сайдины саайда.
«Ким үлэлиир, ол аһыыр» диэн мээнэҕэ этиллибэтэх тыллары минньигэс аһынан Г.Васильев бигэргэттэ. Арааһа, кырдьыга да, орто дойдуга бастакы повар эр киһи эбит диэххэ диэри, амтаннаах аһы бэлэмнээтэ. Күндү бу аахсыйаҕа кыттыбыт (ким үбүнэн-харчынан, ким үлэтинэн, ким аһынан-үөлүнэн) хас биирдиигитигэр барҕа махтал буоллун.
Мусуойбутугар мантан салҕыы киирэр аан — халҕан оҥоһуллуохтаах, итиитэ холбоноругар анал үлэлэр ыытыллыахтаахтар уонна балаҕан ыйын маҥнайгы күнүттэн тигинэччи үлэлиэхтээх.
«Саха сирэ», edersaas.ru анаан Наталья РУФОВА