Бүгүн 2022 сыл олунньу 9 күнүгэр Хатас нэһилиэгин дьаһалтатын дьиэтигэр Арассыыйаҕа Норуот оҥоһугун ускуустубатын уонна Арассыыйа норуоттарын матырыйаалынайа суох култуурунай нэһилиэстибэлэрин сылыгар, САССР төрүттэммитэ 100 сылыгар, СӨ Ийэ сылыгар, Дьокуускай куорат төрүттэммитэ 390 сылыгар анаммыт «Сүрэх иэйиитэ» диэн Хатас дьаһалтатын билиҥҥи уонна бэтэрээн үлэһиттэрин норуот айымньытын араас хайысхатыгар оҥоһуктарын быыстапката арылынна.
Быыстапкаҕа барыта уон киһи кытынна, түөрт уонча үлэ турда. Манна живопись, төрүт иис, оҕуруонан быысапка, мулиненан быысапка, макраме, колье, суумкалар, паннолар бааллар. Дьаһалта бэтэрээннэрэ Анна Ильинична Ефимова, Валентина Иннокентьевна Михайлова төрүт иискэ дьоһун үлэлэрдээхтэр, үгүс элбэх быыстапкаларга кыттан, Хатас аатын ааттатар талба талааннаах далбардар. Иккиэн сииктэрэ эриэ дэхситинэн, уурбут-туппут курдук тупсаҕайдарынан, өҥү-дьүһүнү олус сөпкө дьүөрэлээһиннэринэн болҕомтону ылыахтарын ылаллар. Анна Ильинична Санкт-Петербург куоракка буолбут «Үрүҥ түүн өҥнөрүн суһума, дорҕооннорун кэрэтэ» диэн норуоттар икки ардыларынааҕы куонкуруска төрүт иискэ үлэтэ лауреат үрдүк аатын ылыан ылбыта.
Хатаспытын уонунан сылга салайан олорбут, төрөөбүт төрүт сирэ сайдарын-үүнэрин туһугар билиитин-көрүүтүн, сатабылын биэрэн туран үлэлээбит Козлова Парасковья Афанасьевна «Тускул» Култуура киинин иһинэн үлэлиир «Бары уруһуйдуубут» бырайыагынан ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустубаҕа үтүөкэн үлэлэрдээх. Бу да сырыыга киһи болҕомтотун тардар «Кыһыҥҥы киэһэ» диэн үлэтигэр чүмэчи уотун сыламныыра, хамсыыра субу курдук көстөрө киһини сөхтөрөр. Өр сылларга сири бас билии араас көрүҥүн, дьиэни-уоту докумуоннааһыҥҥа тахсыылаахтык, чуолкайдык үлэлэспит Скрыбыкина Маргарита Кимовна эмиэ ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустубаҕа дьоһун хартыыналардаах. Улуу Кыайыы 75 сылыгар анаммыт СӨ ускуустубаларын үтүөлээх диэйэтэлэ, Арассыыйа худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ Федот Гаврильевич Макаров бирииһигэр буолбут куонкурус муҥутуур кыайыылааҕа буолан сүрүн бирииһи – Ф.Макаров суруйбут хартыынатын бэлэх туппута. Кэрэхсэбиллээҕэ диэн, ол хартыынаҕа Маргарита оҕо сааһа ааспыт сайылыга – Хатас сирэ ойууламмыт этэ. Бу быыстапкаҕа кини 7 хартыыната уоскулаҥ уйан тыыныгар киллэрэллэрин бэлиэтиэҕи баҕарыллар. Ааҕар-суоттуур идэлээх, куруутун чэбэр, чэнчис көрүҥнээх, чөл, чэгиэн туруктаах Тарабукина Екатерина Николаевна киһиттэн ураты болҕомтолоох, кыраҕы харахтаах буолууну, чуолкай хамсаныыны, биир тэҥ сииги эрэйэр оҕуруонан быысапканан кыыс кэрэ көстүүтүн дьүһүйбүтэ харах халтарыйар кэрэтэ. Керегяева Розалия Николаевна холобуругар баҕалаах буоллахха, үлүһүйэн туран үлэлээтэххэ киһи олоҕун хайа баҕарар кэрчик кэмигэр сатаабаты да сатыыр, оҥорботоҕу да оҥорор буоларын көрөбүт. Ол курдук, кини төрүт иискэ холоммут үлэлэрэ Санкт-Петербург куоракка буолбут «Үрүҥ түүн өҥнөрүн суһума, дорҕооннорун кэрэтэ» диэн норуоттар икки ардыларынааҕы куонкуруска үрдүктүк сыаналаммыта. Бу сырыыга кини оҕуруонан быысапкалаан айылҕа араас кэрэ көстүүтүн көрдөрдө.
Дьаһалта үлэтэ бүтэн биэрбэт түбүктээҕин, эбиитин кэлин хаарчах кэминэн сибээстээн өссө уустугурбутун бары көрө-билэ сылдьабыт. Ол эрэн, кэлэктиип онтон санаатын түһэрбэккэ күн бүгүн үлэ үөһүгэр сылдьар, нэһилиэнньэ олоҕун тупсарар туһугар үлэлиир-хамсыыр. Бу быыстапкаҕа тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Шелковникова Надежда Ивановна, кылаабынай буҕаалтыр Осипова Ольга Никитична, буҕаалтыр Реева Екатерина Дмитриевна кытыннылар. Надежда Ивановна «Айхал» үҥкүү ансаамбылын үҥкүүһүтэ, «Сайдам» ырыа ансаамбылын ырыаһыта манна куукула да, оҕуруоларынан брошьтары да оҥортообут. Ольга Никитична макраме тиэхиньикэтинэн панно баайбыт. Екатерина Дмитриевна куукула оҥорбут уонна уруһуйдаабыт. Дьэ, ити курдук дьаһалтаҕа урут да үлэлээбит, билигин да үлэлии сылдьар дьон биир тыыҥҥа, биир тэтимҥэ киирэн бииргэ буолууттан биһирэми, кэккэлэһэ сылдьартан кэрэхсэбили ыллылар. Бу быыстапкаҕа кыра да буоллар кылаатым баарыттан үөрэн туран икки хартыынабын аҕалбытым. Быыстапканы тэрийиигэ, хомуйууга «Тускул» Култуура киинэ көмөлөстө.
Быыстапканы олохтоох дьаһалта уонна «Тускул» КК страницаларыгар быһа биэриинэн «Тускул» КК уус-уран салайааччыта Константинова Вилена Михайловна арыйда, дьаһалта салайааччыта Пермяков Евгений Петрович эҕэрдэ тылы эттэ. Быыстапкаҕа баар үлэлэри олохтоох дьаһалта инстаграм страницатыгар көрөргүтүгэр ыҥырабыт. Түмүкпэр быыстапкаҕа кыттыбыт олохтоох дьаһалта бэтэрээннэригэр, билиҥҥи кэлэктиипкэ тэрийээччилэр ааттарыттан махталбытын тиэрдэбит.
«Саха сирэ», edersaas.ru анаан Наталья РУФОВА.