«Хас биирдиигитигэр мэдиссиинэ сулуһун баҕарабын»

Бөлөххө киир:

Уһук Илиҥҥэ доруобуйа харыстабылын сүҥкэн кыахтаах  тэрилтэлэриттэн биирдэстэринэн буолуохтаах Сүрэх-тымыр киинэ аһыллыытыгар Арассыыйа доруобуйатын харыстабылын миниистирэ Михаил Мурашко уонна РФ доруобуйаҕа харыстабылын сүрүннүүр исписэлиистэрэ кэлбиттэрэ өрөспүүбүлүкэбит устуоруйатыгар киирэр биир кэрэ-бэлиэ түгэммит суолтатын өссө бигэргэтэн биэрдэ.

Бу күн СӨ «Гражданскай килбиэн» бэлиэтинэн наҕараадаламмыт РФ доруобуйаҕа харыстабылын миниистирэ Михаил Мурашко Киин аһыллыытын эрэ буолбакка, доруобуйа харыстабылын уопсай боппуруостарыгар эмиэ тохтоото. Ону таһынан миэдик-волонтердары көрсөн санаатын үллэһиннэ.

Михаил Альбертович Сүрэх-тымыр киинин аһыллыытыгар этиилэриттэн билсиэҕиҥ.

«Эһиги киэн туттуохтааххыт»

— Бүгүн биһиги чахчы дэҥҥэ көстөр эбийиэги -– мэдиссиинэ бриллианын, эрэгийиэҥҥэ олус наадалаах Кардиология киинин арыйабыт. 15 тыһыынча кв.миэтэрэ иэннээх мэдиссиинискэй эбийиэк үрдүк технологиянан  күүскэ сэбилэммит. Бу -– тутуу, салгыны ыраастыыр технологиялар, эпэрээссийэлиир хостор уонна лабораториялар. Манна 560-тан тахса үлэһит уонна 260 быраас үлэлиирэ былааннанар.
Кэрэхсэбиллээҕэ диэн, кардиология сулууспатын салайарга бас-көс киининэн буолуоҕа. Бүгүн манна миигин кытары Арассыыйа сүрүннүүр кииннэрин исписэлиистэрэ, хирургия, неврология салааларын бэрэпиэссэрдэрэ үлэлииллэр. Биһиги бары бу Киин үлэҕэ киллэриллибит эбийиэк эрэ буолбакка, ыарыыны уонна өлүүнү сэрэтэр Киин буоларын туһугар  үлэлиэхпит.
Мин хас биирдиигитин ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин. Мин санаабар, эһиги бары киэн туттуохтааххыт, үрдүк технологиялары туһанар кыаххытын толору туһаныахтааххыт уонна нэһилиэнньэ доруобуйата тупсарын ситиһиэхтээххит. Хас биирдиигитигэр мэдиссиинэ сулуһун баҕарабын уонна, биллэн турар, бу уустук кэмнэргэ инники күөҥҥэ сылдьар биир идэлээхтэрбэр махтанабын. Билигин инфекция намыраата, ол гынан баран, ковидтаабыт дьоҥҥо кардиология көмөтө наада буолуо диэн көрөбүт. Диспансеризацияны ыытарга Кардиология киинэ үчүгэй түмүктэри көрдөрүөҕэ.

«Мэдиссиинэҕэ саҥаттан-саҥаны киллэриэххэ»

— Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн олоххо киллэриллэр национальнай бырайыактар мэдиссиинэ хайысхаларын, ол иһигэр кардиологияны, онкологияны, үгүс өттүнэн хабаллар.
Билигин дойдуга бастакы сүһүөх санитарнай көмө модернизацияланар. Кардиология киинэ улахан кыахтаах. Бастатан туран, үрдүк технологиялаах көмө. Бу көмөнү эһиги  бэлэмнээх үлэһиттэргит номнуо оҥоро сылдьаллар. Ол эбэтэр Киин аһылларыгар истиэнэлэр уонна тэриллэр эрэ буолбакка, ону таһынан олус элбэх үлэни толоро сылдьар хирурдар биригээдэлэрэ эппиэтинэстээхтик сыһыаннастылар. Эһиэхэ суукканы быһа үлэлииргэ бэлэм исписэлиистэр (ол иһигэр, эрэгийиэн эрэ буолбакка, наада буоллаҕына, ыаллыы сытар эрэгийэннэр ыарыһахтарын эмтиир),  рентгенооперационнай, нейрохуриргическай биригээдэлэр бааллар. Киин саамай аныгы үрдүк технологияларынан сэбилэннэ. Маныаха Саха Өрөспүүбүлүкэтэ олус улахан кыахтааҕын бэлиэтиэхпин баҕарабын. Билигин ханнык эрэ мэдиссиинискэй тэрили атыылаһар эрэ суолталаах буолбатах, инновацияны, мэдиссиинэҕэ саҥаны киллэриэххэ наада. Эмчиттэр бырагыраама оҥорооччулары, математиктары кытары диагностика уонна рентген хаартыскаларын хаачыстыбаларын тупсарар кыахтаах бырагыраамалары оҥордулар. Хаһан баҕарар итинник туох эрэ сонуну киллэрэн,  саҥаттан-саҥа түмүктэри ситиһиэххэ сөп.
Мин тоҕо национальнай бырайыактар диибиний? Бырайыактар үгүс өрүттээхтэр. Билигин манна федеральнай исписэлиистэр, хирурдар, терапевтар, неврологтар, кардиологтар улахан хамаандалара үлэлиир.
Биһиги ыарыыны уталыппакка кэмигэр быһаарыахтаахпыт, диспансер учуотугар ылыахтаахпыт, эмтэнээччи доруобуйатын харыстыырыгар сүрүн хардыылары быһааран биэриэхтээхпит, ол эбэтэр ыарыы содулун сэрэтэргэ үлэни ыытыахтаахпыт. Онуоха инфарктаабыт уонна инсуллаабыт ыарыһахтарга бырагыраама оҥоһулунна. Кинилэри икки сыл устата босхо эминэн хааччыйабыт. Инсуллаабыт уонна инфарктаабыт ыарыһах эмтэммит балыыһата кинини босхо эминэн хааччыйыахтаах, кини эмтэнэрин тохтоппотун курдук, эмин илиитигэр туттаран ыытыахтаах. Ону таһынан дьарҕа ыарыылаахтары диспансеризацияҕа кэтээн көрөргө саҥа бирикээһи таһаардыбыт. Билигин эмчиттэргэ уонна эмтэнээччилэргэ үлэ саҥа систиэмэтин билиһиннэрэр наада. Ол иһигэр, эмтээһин хаамыытын бэрээдэктииргэ, наада буоллаҕына,  эбии чинчийиилэри ыытарга уо.д.а.
Национальнай бырайыактарга «кутталлаах» искэни быһаарыы эмиэ киирэр. Бу бырайыактар искэн ыарыыттан өлүү ахсаанын аччатарга түмүктээхтэрин көрдөрдүлэр.
Бүгүн кэллиэгийэҕэ үлэлээтибит. Ол түмүгэр икки эмтэнээччи Москва Киинигэр баран эпэрэссийэлэниэҕэ уонна мэдиссиинискэй көмөнү толору ылыаҕа.
Табах уонна арыгы доруобуйаны өлөрөрүн-өһөрөрүн өйдүөх тустаахпыт. Бу икки куһаҕан дьаллык төһөнөн аҕыйыыр да, соччонон балыыһаҕа эмтэниигэ наадыйар киһи аҕыйыаҕа.


«Теле-мэдиссиинэ наадалаах»

— Кардиология киинигэр видеокамераларынан сэбилэммит эпэрээссийэлиир хостор олохсуйдулар.  Видео-устуулары эпэрээссийэ кэмигэр эрэ туһанар буолбакка, эмтэнии ньымаларын дьүүллэһэргэ федеральнай кииннэргэ ыытар кыах баар. Ити биир өттүнэн быраас үлэтин судургутутар, атын өттүнэн — быраас бырааһы кытары хардарыта бииргэ үлэлээһиннэрэ. Билигин маннык сүбэ-ама, ыйыы-кэрдии дойдуга федеральнай таһымҥа ыытыллаллар. Олунньуга-кулун тутарга ковид элбээн турдаҕына, быраас уонна эмтэнээччи икки ардыларыгар күүстээх сибээс олохтонон, дойдуга 2 мөлүйүөн 800 тыһыынча киһи балыыһаҕа киирбэккэ тастан сылдьан эмтэннэ. Ити баһаам элбэх сыыппара. Теле-мэдиссиинэ тустаах элэмиэннэрэ киэҥник туттуллан барбыттара. Онуоха үчүгэй кыах баарын көрөбүт. Биллэн турар, итинэн биһиги быраас ыарыһахха тус бэйэтэ тиийэн кэлэн көрөрүн тохтотуу да, уларытыы да туһунан эппэппит. Ол эрэн, теле-мэдиссиинэ наадалаах.

Миниистир миэдик-волонтердарга махтанна

— Саарбаҕа суох, ааспыт икки сылга Арассыыйа доруобуйатын харыстабылыгар тыҥааһыннаах кэмнэр турбуттара. Кырдьыгынан эттэххэ, волонтердара суох олус ыарахан буолуо этэ. Волонтердар колл-кииннэргэ, эмтээх препараттары, анаалыстары тиэрдиигэ уо.д.а. үлэлээтигит. Эһиги сөҕүмэр үлэни толордугут уонна элбэх киһи олоҕун быыһыырга көмөлөстүгүт.
Мин санаабар, бу сылларга мэдиссиинэҕэ сыһыан уларыйда, нэһилиэнньэ бэйэтин доруобуйатыгар болҕомтолоохтук сыһыаннаһар буолла. Иккиһинэн, бу икки сыл устата илиини хайдах суунары көрдөрөн, үөрэтэн таҕыстыбыт. Бастаан бары хал буолбут курдуктара. Ол гынан баран, икки сыл иһигэр оһоҕос инфекциятын түбэлтэтэ олох аҕыйаата. Дьон бэйэтин доруобуйатыгар кичэллээхтик сыһыаннаста. Өссө биир суолталаах түгэн -– ыарыыны сэрэтэр дьаһалларга бэриниилээх буолуу, быһыыны ылыы. Туох-туох сурахтар тарҕамматахтарай? Үөрэххэ, сайдыыга өстүйүү курдук да баара. Ону туоратарга эһиги эмиэ көмөлөстүгүт. Баһаалыста, ыһыктынан кэбиһимэҥ, бэйэҕит кэккэҕитигэр өссө элбэх дьону тардаргытыгар көрдөһөбүн. Эһиги көмөҕүт биһиэхэ олус наада. Дьарҕа ыарыылаахтары кытары үлэлээтигит. Кинилэр доруобуйаларын туругун интэриэһиргээһин, төлөпүөннээн билсии -– эһиги үлэҕит сорҕото. Ити билигин дьоһун суолталаах. Өссө биир дьоһуннаах үлэ -– чөл олоҕу сырдатыы, тарҕатыы. Чөл олоҕу тутуспат буолуу төһөлөөх киһи олоҕун илдьэ барарый, ол иһигэр Кардио кииҥҥэ киирэр ыарыһахтары. Толкуйа суох быһыы. Эһиги билигин тутуһа сылдьар хайысхаҕыт олус наадалаах. Мин санаабар, биһиги бииргэ тутуһан, элбэх киһи олоҕун быыһыыр, дьон доруобуйатын харыстыыр, инбэлииккэ тахсыыны аҕыйатар кыахтаахпыт.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru

Мария ВАСИЛЬЕВА түһэриилэрэ

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0