Хас биирдии алмаас – социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыыга кылаат

Бөлөххө киир:

Социальнай инвестициялар куруук АЛРОСА бүддьүөтүн  сүрүн оҥорооччунан буолаллара уонна буола да туруохтара. Хампаанньаҕа үлэни-хамнаһы сэргэ,  улахан болҕомтолорун  хампаанньа үлэлиир бары эрэгийиэннэрэ  социальнай-экэнэмиичэскэй өттүнэн туруктаахтык сайдалларыгар  уураллар, оттон биллэр үп-харчы  хампаанньа төрөөбүт эрэгийиэнигэр – Саха сиригэр ыытыллар.

Бу сырыыга биһиги норуот биллэр дьокутааттара  АЛРОСА өрөспүүбүлүкэ олоҕор оруолун туһунан санааларын интэриэһиргээтибит.

АЛРОСА сыл аайы 500-тэн тахса социальнай уонна  аһымал көҕүлээһиннэри олоххо киллэрэр. Хампаанньа үбү эрэгийиэн сайдыытын бырагыраамаларыгар, инфраструктура, аһымал уонна спонсорство бырайыактарыгар, корпоративнай социальнай бырагыраамаларга биэрэр. Хампаанньа  үлэһиттэрин уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрин, алмаастаах түөлбэ бары дьонун   олохторун таһымын үрдэтэргэ, кинилэри доруобуйа харыстабылын уонна сынньалаҥ бырагыраамаларынан хааччыйарга, успуорка уонна сынньалаҥҥа кыахтары биэрэргэ дьулуһар.

«АЛРОСА дивиденнэрэ алмаастаах

түөлбэ улуустарын сайдыытыгар сабыдыаллыыллар»

«Биһиги өрөспүүбүлүкэбит алмааһы хостуур бырамыысыланнаһын сайдыыта алмаастаах түөлбэлэргэ киирсэр улуустары кытары ыкса сибээстээх, ол кинилэр сирдэригэр-уоттарыгар үлэни ыытыы эрэ буолбатах. Геологическай-чинчийэр үлэлэр саҕаламмыттарыгар  бастакы сирдьиттэринэн  олох­тоохтор буолбуттара. Кинилэр геологтары сирдээбит эрэ буолбатахтар, кинилэр бииргэ үлэлээбиттэрэ. Бу барыта АЛРОСА   уонна өрөспүүбүлүкэ алмаастаах бырамыысыланнаһа төрүттэниилэрин устуоруйатыгар сурулунна. Бу кэмнэр усталарыгар хампаанньа Саха сирин  сиригэр-уотугар үлэлииригэр  сүктэриллибит социальнай эппиэтинэһи сүгэр. Онон, хампаанньа корпоративнай социальнай эппиэтинэс са­­лаатыгар Арассыыйа уонна аан дойду­тааҕы араас рейтиннэргэ инники иһэрэ мээнэҕэ буолбатах. Ону таһынан хампаанньа үлэтин ХНТ туруктаах сайдыытын салаатын  соругар сөп түбэһиннэрэн   уонна аан дойду бастыҥ практиктарын кытары ыытар.

АЛРОСА алмаастаах түөлбэ улуустарын уонна бүттүүн өрөспүүбүлүкэ  социальнай-экэнэмии­чэскэй сайдыыларыгар  улахан сабыдыалы оҥорор. Маннык сабыдыал уруккуттан баар: 1960-70-с сыллар социальнай эбийиэктэрэ  хам­паанньа өйөбүлүнэн тутуллубуттара. Оттон саҥа кэмҥэ хампаанньа кэтээн көрөр сэбиэтэ ал­­маастаах түөлбэ улуустарын сайдыытыгар аахсыйалар  1-дии бырыһыаннарын  көрдө. Ити билигин улуустар сайдыыларыгар көстөр: бу – социальнай эбийиэктэри тутуу, социальнай бырагыраамалары уонна бырайыактары, экология бырайыактарын олоххо киллэрии.

Бэлиэтээн эттэххэ, дивиденнэри сэргэ,  Өлөөн улууһугар олох хаачыстыбатын үрдэтэргэ  эбии үбүлээһин көрүллэр.  Хампаанньаҕа  Хотугу сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын кэмитиэтин (КМНС) бэрэстэбиитэллэрэ бэйэлэрин кэмнэригэр оҥорбут өйөбүллэрин өйдүүллэр уонна ­ытыктыыллар. Билигин кинилэр хардарыта бииргэ үлэлииллэр, үгэс буолбут хаһаайыстыбаны  өйөбүлэ суох сайыннарар уустук. АЛРОСА Хотугу сир аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын үгэс буолбут олохторун оннунан хаалларыыны хааччыйар  уонна локальнай экосистема биологическай арааһын   өйүүр дьаһалларга кыттар. Холобур, бу дьаһаллар сорохторунан хотугу табалары  харыстааһыҥҥа экология бырагырааматын олоххо киллэрии буолар. Табалар көһүүлэрин мониторинын,  сокуону кэһэр булчуттары   бохсуу  туһунан сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ элбэхтик кэпсэммитэ. Онтон дьокутааттар өттүлэриттэн биһиги бырамыысыланнас хампаанньалара олохтоох нэһилиэнньэни кытары хардарыта бииргэ үлэлииллэригэр  парламент истиилэрин уонна “төгүрүк остуоллары” элбэхтик ыыппыппыт. Онон, ити  холбоһуктаах үлэ түмүктэрин көрдөрөр. Ол иһин,  хампаанньа тэриллибитин бастакы күнүттэн  ыла “Сүрүн баай –  дьон” диэн бэйэтин тускулун тутуһара  икки төгүл үөрүүлээх”.

Елена Голомарева,

Хотугу сир аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын уонна Арктика дьыалаларын боппуруостарыгар кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ.

*  *  *

2018 сыл тохсунньу 30 күнүгэр АЛРОСА АХ уонна нэһилиэнньэ  дьарыктаах буолуутугар СӨ судаарыстыбаннай кэмитиэтин икки ардыгар “2018-2022 сылларга  олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска”  СӨ дьоһун суолталаах  бырайыагын олоххо киллэрэргэ хардарыта бииргэ үлэлиир туһунан Сөбүлэһиигэ илии баттаммыта. Түһэрсиллибит Сөбүлэһии чэрчитинэн,  СӨ дьарыга уонна үлэтэ суох дьонун, ол иһигэр тыа сириттэн,  үлэҕэ ыларга араас дьаһаллар тэрил­лэллэр. Олохтоох каадырдары кытары  сүрүн хампаанньа эрэ буолбакка, кини алын сүһүөх хампаанньалара эмиэ үлэлэһэллэрин бэлиэтээн этэр наадалаах.

«АЛРОСА –  «Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска”

 бырайыагы олоххо киллэрэргэ инники сылдьар”

“Үлэ уонна тыа сирин нэһилиэнньэтэ дьарыктаах буолуутун салааларыгар соруктары толорор туһугар кэккэ  сылларга араас нуорма-быраап аакталара: “2011-2016 сылларга уонна 2025 сылга диэри  Саха Өрөспүүбүлүкэтин саҥа баһылааһын оройуоннарыгар үлэ ырыынагын сайыннарарга   дьаһаллар комплекстарын туһунан”, “Алмааһы хостуур бырамыысыланнаска  олохтоох үлэ ресурсатын тардыы уонна бигэргэтии туһунан”   өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын уурааҕа, “Үрдүк, орто уонна алын  профессиональнай үөрэхтээһин  тэрилтэлэрин бүтэрбиттэри   үлэҕэ ыларга көмөлөһөргө  биэдэмэстибэлэр икки ардыларынааҕы  хамыыһыйа туһунан” Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин дьаһала  уо.д.а. докумуоннар ылыллыбыттара.

2017 сыллаахха “Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска” бырайыак үлэлээбитэ. Бэйэтин хампаанньатыгар олохтоох нэһилиэнньэни  үлэҕэ ылыыга  флагманынан АЛРОСА буолар. Манна  барытыгар  өрөспүүбүлүкэ бырайыага ылыллыан иннинэ олохтоох нэһилиэнньэни үлэҕэ ыларга, ол иһигэр баахта ньыматынан уонна сезонунан үлэлэргэ,   хампаанньаҕа номнуо үлэ  ыытыллыбыта көмөлөспүтэ. Бырагыраама саҥа саҕаламмыта, оттон хампаанньа бэйэтин үлэтин ыытар улуустарыгар дьаһалталары уонна  нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун кииннэрин кытары номнуо үлэлиирэ. Тыа сиригэр үлэтэ суохтары алмааһы хостооһуҥҥа уонна ювелирнай бырамыысылан­наска  үөрэтии тэриллибитэ, хампаанньа  кинилэр үөрэнэн бүппүттэрин кэнниттэн үлэлээх буолалларыгар тус сыаллаах үлэни тэрийбитэ. Тыа сирин уопсай үөрэхтээһин оскуолаларын бүтэрбиттэргэ – идэҕэ  хайысхалыыр, ыччаттарга оробуочай идэлэри уонна алмаас бырамыысыланнаһын идэлэрин сырдатар  үлэлэр ыытыллыбыттара.

Билигин дьоһун суолталаах бырайыак чэрчитинэн,  АЛРОСА Каадырдары бэлэмниир киинигэр  эрэгийиэн үлэтэ суох нэһилиэнньэтэ сыл аайы тиэхиньиичэскэй идэҕэ үөрэнэр. Сүүмэрдээһин кэнниттэн кинилэр хампаанньа бырамыысылыннай учаастактарыгар  салҕыы үлэҕэ ылыллар курдук стажировканы бараллар.

Баар бакаансыйаларга ыларга, ол иһигэр эдэр исписэлиистэри тардарга, АЛРОСА М.К.Аммосов аатынан  ХИФУ уонна  Мииринэйдээҕи политиэхиньиичэскэй институту кытары актыыбынайдык үлэлиир. Бу үрдүк үөрэх кыһатын 100-тэн тахса үөрэнээччитэ сыл аайы хампаанньаҕа быраактыкаланар, кинилэртэн сорохторо салҕыы үлэҕэ киирэллэр.

Өскөтүн чопчу сыыппаралары аҕалар буоллахха, Сөбүлэһиини олоххо киллэрии түмүгүнэн хампаанньаҕа 2018 сылга –  950 киһи,   2019 сылга  – өрөспүүбүлүкэ 1392 олохтооҕо ылыллыбыта,  онтон 2020 сылга Саха сирин олохтоох дьонуттан, 1587 киһини, ол иһигэр ыччаты, үлэҕэ ылары ситиспитэ.

Мин хампаанньа бырамыысыланнай тэрилтэлэригэр олохтоох  дьону үлэҕэ тардарга уонна ыларга салҕыы үлэлиэҕэр эрэнэбин”.

Мария Христофорова, доруобуйа харыстабылыгар, социальнай харысхалга, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга кэмитиэт чилиэнэ.

*  *  *

АЛРОСА хампаанньа үлэтин  дьоһун хайысхатынан айылҕа кыахтарын харыстабыллаахтык уонна көдьүүстээхтик туһаныы, ону тэҥэ экологияҕа куттал суох буолуутун аҕыйатыы буолар. Тулалыыр эйгэни ха­­рыстааһын дьаһаллара хампаанньаҕа биир кэлимник  ыытыллаллар уонна экология көрүҥнэрин барытын: салгыны, уу ресурсатын, сир үрүт араҥатын, кыыл-сүөл эйгэтин таарыйаллар. Ону сэргэ мониторинг үлэлэрэ ыытыллаллар. Хампаанньа оҥорон та­­һаарар эбийиэктэрэ баар зоналарыгар, санитарнай-харыстанар зона кыраныыссатыгар уонна онтон чугас сытар сирдэргэ  тулалыыр эйгэ хаачыстыбатын хонтуруоллуур.

Бу үлэ каадыр таһыгар хаалара сөбө суох. Маннык үлэ тиһигин быспакка ыытыллар уонна федеральнай сокуоннарынан бэрээдэктэнэр. Ол гынан баран, хам­­паанньа хотугу сир кыыл табатын харыстыырга, Саха сирин өрүстэригэр уонна күөллэригэр балыгы ыытыыга  улахан болҕомтотун уурарын билэбит. Бу –   Бүлүү бөлөх улуустарын  уунан хааччыйыы систиэмэтин  сайдыытын 2019-2024 сылларга суоттаныллыбыт бырагыраамата. АЛРОСА үс ха­­йысхаҕа: Бүлүү өрүс экосистематын чинчийиигэ уонна мониториҥҥа; Бүлүү уонна Марха өрүстэр  тардыыларыгар  олорор нэһилиэнньэ доруобуйатын туругар наукаҕа олоҕурбут сыанабылга; уунан хааччыйыыга атын источниктары булуу кыахтарын сыаналыырга  чинчийэр үлэлэри ыытыыны үбүлүүр. Үбүлээһин кээмэйэ – 138 мөлү­йүөн сол­куобай.

«Олохтоох нэһилиэнньэни бырамыысыланнаска үлэлэтэргэ каадырдары бэлэмниир систиэмэни тупсарар наада»

«Хампаанньа дивиденнэргэ ыытар бэлиитикэтин көмөтүнэн улуустар социальнай-экэнэмиичэскэй  сайдыыларыгар  үбүлэнэр кыахтаахтар. Онуоха ал­­мааһы уонна бриллианнары атыылыырга  аан дойду ко­­нъюктуратыттан уонна үп-экэниэмикэ кириисиһиттэн тутулуктаныы  быһаччы дьайара  биллэр. Ону таһынан 2011-2020 сылларга  социальнай-экэнэмиичэскэй бииргэ үлэлээһин туһунан дуогабарга олоҕуран (2021-25 сылларга саҥа дуогабар түһэрсиллибитэ), алмаастаах түөлбэ улуустара  араас бырайыактары уонна дьаһаллары олоххо киллэрэргэ сыл аайы 9 мөлүйүөн 250 тыһыынчалыы солкуобайы ылаллар. Билигин экология  тупсарыгар өрөспүүбүлүкэ баһылыгын Ыйааҕын чэрчитинэн,    Бүлүү бөлөх улуустарын  уунан хааччыйыы бырагырааматын АЛРОСА үбүлүүр. Ол курдук, Үөһээ Бүлүү улууһун  Хоро, Кэнтик, Нам, Балаҕаннаах сэлиэнньэлэригэр  водозабордар тутулуннулар.

Экология  бырагырааматын чэрчитинэн, Чернышевскайдааҕы балык собуота хас да сыллар усталарыгар  күөллэргэ уонна өрүстэргэ балыгы ыытыы  үлэтин тэрийэр. Ону таһынан АЛРОСА Арассыыйатааҕы балык собуоттарыттан тугунан да хаалсыбат гына Чернышевскайдааҕы собуоту сэбилээһини  үбүлүүр. Мин наукаҕа, үөрэхтээһиҥҥэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар  кэмитиэт салайааччытын быһыытынан, икки сыллааҕыта экологияҕа үөрэхтээһиҥҥэ уонна сырдатыыга  парламент оробуочай бөлөҕө тэриллэрин көҕүлээбитим. Онно  өрөспүүбүлүкэ Экологияҕа, ойууру туһаныыга уонна Ойуур хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтин кытары Ем. Ярославскай аатынан Хотугу сир  норуоттарын устуоруйатын уонна култууратын  судаарыстыбаннай холбоһуктаах мусуойун  “Арктика айылҕатын нэһилиэстибэтэ” бырайыагын үбүлээһини ситиспиппит.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин кытары  социальнай-экэнэмиичэскэй бииргэ үлэлээһин туһунан дуогабарга сөп түбэһэн, хампаанньа кэмиэрчэскэйэ суох судаарыстыбаннай, муниципальнай уонна атын тэрилтэлэргэ нэһилиэнньэ  олоҕун-дьаһаҕын араас эйгэтин өйөбүлүгэр  тус сыаллаах эбии үбүлээһини көрөр. Онон АЛРОСА корпоративнай социальнай эппиэтинэһэ эрэгийиэн уопсай сайдыытыгар  үчүгэйдик дьайар.  Холобур, Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын нөҥүө улуустарга оҕо уонна успуорт былаһааккалара, үөрэхтээһин, доруобуйа харыстабылын, култуура уонна успуорт  эбийиэктэрэ тутуллаллар. Үгэс курдук,  үөрэнээччилэр, араас күрэхтэ­һиилэргэ, бэстибээллэргэ уо.д.а. айаннарын төлөбүрүгэр  үп көрүллэр. 2019 сыллаахха, Арассыыйаҕа төрүт норуоттар тылларын аан дойдутааҕы сылыгар, хампаанньа “Өбүгэлэрбит  тыллара” диэн  18 оройуонтан 800-тэн тахса оҕо кыттыылаах  көрүү-куонкуруһун ыыппыта. Өрөспүүбүлүкэ  сиригэр-уотугар  туһа­лаах баайы хостооһунтан киирэр үп инникитин даҕаны  дьоһун суолталаах соруктарга бэриллэ турарыгар бигэ эрэллээхпит.

Хампаанньа  Саха сирин олохтоохторо үлэлээх буолалларыгар эмиэ биллэр оруоллаах. Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинин кытары бииргэ үлэлэһии  көмөтүнэн  АЛРОСА тэрилтэлэригэр сыл аайы   баахта ньыматынан үлэҕэ бөлөхтөр тэриллэллэр. Хомойуох иһин,  баҕалаахтартан аҕыйах киһи эрэ сүүмэрдээһини ааһар. Үксүгэр тэтимнээхтик сайда турар хампаанньаҕа  үлэҕэ киирэргэ  эдэрдэргэ  наадалаах  квалификациялара тиийбэт. Туох да диэбит иһин, бырамыысыланнаска каадырдары бэлэмнээһин систиэмэтэ аныгы производство наадыйыытыттан хаалан иһэрин билинэргэ тиийиллэр.

Бу түһүмэххэ биһиги, тэрийээччилэр, бу сыл балаҕан ыйыгар  үөрэхтээһин Бүлүүтээҕи форумун тэрийиини өйүүллэригэр АЛРОСА-тан көрдөстүбүт. Форум  “Бүлүүтээҕи” (“Вилюйский”) диэн ааттанна, тоҕо диэтэххэ, айылҕа баайдаах, ураты харыстанар сирдэрдээх, резерваттаах Сунтаар, Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү уонна Горнай улуустарыттан  учууталлар уопсастыбаларын мунньар. Бырамыысыланнас кыаҕа тыа сирин дьонун уонна сарсыҥҥыга хайысхаламмыт үөрэхтээһин эйгэтин туругун төрүтүнэн буолуохтаах.

Ону таһынан билигин  Үөһээ Бүлүү улууһугар Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар анал­лаах өрөспүүбүлүкэтээҕи  Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэргэ  хампаанньа генеральнай спонсор буоларыгар кэпсэтиилэр ыытыллаллар. Хампаанньа салалтата боппу­руоһу көрөргө  чопчу этиилэри оҥорорго эттэ. Билигин сайаапка оҥоһулла сылдьар, үтүө түмүктээх буоларын эрэнэ күүтэбит”.

Феодосия Габышева,

сиргэ сыһыаҥҥа, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа  кэмитиэт чилиэнэ.

*  *  *

Саха сиригэр хостонор алмаастар – аан дойдуга барытыгар атыыланар кыраһыабай таастар эрэ буолбатахтар. Бу – Саха сиригэр дьиҥнээх социальнай уонна аһымал бырайыактар, хампаанньа оҥорор дьиҥнээх көмөтө. Бу – өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр уонунан миллиард. Бу үп хантан да кутуллан кэлбэт. Үп – АЛРОСА бары кэлэктиибин  уонна производственнай актыыптарын үлэлэрин түмүгэ. Бу – сыаналаах таастары хостооһуну, сортировщиктары, оценщиктары, маркетологтары, финансистары, аналитиктары  уонна стратегтары кытары ыкса сибээстээх гелогтар, маркшейдердар, горняктар, машинистар, хампаанньа инникигэ сыаллаах үлэтин өйдөөччүлэр, каадыр таһыгар хаалар үлэһиттэр уо.д.а. исписэлиистэр  үлэлэрэ. Бу ситимҥэ  биир да ордук хос звено суох, механизм сыллар тухары оҥоһуллубута  уонна швейцарскай чаһы курдук үлэлиир. Бу звенолар сыл аайы  олохтоох каадырдарынан толоруллаллар.  Хампаанньа уонна өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар кылаатын  хас биирдии киһи киллэрэр.

Саха сирэ”, edersaas.ru cайтка анаан Андрей ШИЛОВ суруйуутуттан тылбаас.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0