Горнайга оҕунан ытыыга дьиэ кэргэн династията баарын элбэх киһи билэр. Тимофеевтар дьиэ кэргэнтэн Кристина (кэргэнинэн Устинова) киэҥник биллэр. Кэнники сылларга кини сиэн балта Розалина Тимофеева эмиэ кэккэ ситиһиилэнэн эрэр. Тыас таһаарыа дуу? Бүгүн Розалиналыын интервьюну аах.
Розалинаҕа төлөпүөннүөм иннинэ, хаартыскатын интэриниэт ситимигэр көрөн баран, «ханна эрэ көрбүт кыыһым” дии санаатым. Эрийдим. Розалина көрсүө, аһаҕас кыыс буолан биэрдэ. Тута «Викаҕын дуо» диэн киһини соһутта. Онтон өйдөөбүтүм, мин дьарыктаабыт фитнес-кулууппар администраторынан үлэлээбит түргэн-тарҕан туттуулаах-хаптыылаах, элэккэй мичээрдээх Роза эбит.
— Роза, дорообо! Олох да бииргэ үлэлии сылдьыбыт эбиппит. Оччоҕо дьарыгыҥ быыһыгар үлэлиир буоллаҕыҥ?
— Оннук. Пандемия саҕаламмытыгар дьарыкпыт биллэ кыччаабыта. Онон, мээнэ олорбот баҕаттан, үөрэҕим, дьарыгым быыһыгар кыралаан үлэлээн саҕалаабытым. Билигин дьарыктыыр-үөрэтэр түмсүүнү ааһа сылдьабыт. Онон үлэбин төлөпүөн нөҥүө оҥоробун.
— Ханна үөрэнэҕин?
— ХИФУ физическэй култуура уонна успуорт институтугар үһүс кууруспун.
— Оҕо сааһыҥ туһунан кэпсээ эрэ. Хайдах успуорду кытары доҕордостуҥ?
— Кыра эрдэхпиттэн сүүрбүт-көппүт, мэниктээбит кыысчаан этим. Горнайга иккис кылааска үөрэнэ сырыттахпына, бэрэсидьиэн бирииһигэр сылын аайы ыытыллар эстэпиэтэҕэ кытыннарбыттара. Онно улууска бастааммыт, өрөспүүбүлүкэҕэ барар чиэскэ тиксибиппит. Онтон ыла сүүрүүнэн дьарыктанан саҕалаабытым. Дэриэбинэ бары оҕотун курдук, барытынан дьарыктанар этим: үҥкүүлүүр да этим, остуол тиэнниһин сиэксийэтигэр да сылдьыбытым. Оннук алтыс кылааска үөрэнэ сырыттахпына, эһээм Анатолий Николаевич Тимофеев кыралаан оҕунан ытыыга дьарыктаан саҕалаата. Мин соччо баҕарбатарбын да, интэриэһиргээн эрчиллэрим.
Сүүрүүлээх-көтүүлээх чэпчэки атлетика кэнниттэн оҕунан ытыы наар биир сиргэ туран тэпсэҥнээһин курдук этэ. Эһээм Бүлүүгэ үлэлии барарыгар, миэхэ оҕунан ытар курдук маһынан, жгутунан тренажер оҥорон хаалларбыта. Онон дьиэбэр үс миэтэрэ ыраах турар щиткэ ытыалаан саҕалаабытым. Бу кэмҥэ дьарыгым наһаа элбээбитэ. Сарсыарда сүүрүүнэн дьарыктанабын, 11 чааска оҕунан ытар этим. Салгыы үҥкүүбэр барарым, эбиэттэн киэһэ үөрэх, онтон иккис дьарык. Сылайар буоламмын, сыыйа сүүрүүбүн тохтоппутум. Оннук сотору кэминэн оҕунан ытыы күрэхтэһиитигэр кыттар буолан хааллым. Бастакы күрэхтэһиибэр тута үһүс юношескай разряды толорбутум, онон улахан дьоҥҥо көһөрбүттэрэ. Иккис ытыыбар этэ быһыылаах, Покровскайга Тамара Стасова кэриэһигэр күрэхтэһиигэ успуорт маастарыгар хандьыдаат нуорматын толорбутум. Хара маҥнайгыттан бэркэ сатаммытын көрөммүн, «ох саа миэнэ эбит” дии санаабытым. Оччоттон-баччаҕа диэри тириэньэрбинэн ийэм өттүнэн эһээм буолар.
— Эһиги дьиэ кэргэҥҥитигэр элбэх ытааччы баар. Сыдьааннарыҥ туһунан кэпсиэҥ дуо?
— Эһээм бииргэ төрөөбүт үһүөлэр уонна бары оҕунан ытыынан дьарыктаналар. Орто убайдара Владимир Николаевич Тимофеев, Кристина Тимофеева аҕата, успуорт маастарыгар хандьыдаат. Кыра бырааттара Иван Николаевич эмиэ оҕунан ытар, успуорт маастара. Кини кыыһа Евгения Тимофеева эмиэ дьарыктанан эрэр. Аҕыйах хонуктааҕыта өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр иккис миэстэни ылбыта. Ийэм бииргэ төрөөбүт балта Валентина Тимофеева эмиэ эдэр сылдьан оҕунан дьарыктаммыт эбит. Кини эмиэ успуорт маастарыгар хандьыдаат. Онон, оҕунан ытааччылар утумнарын эһээбит саҕалаабыт буолуон сөп.
— Оҕунан ытыы атын успуорт көрүҥнэриттэн туох уратылааҕый?
— Тулуур, кытаанах ньиэрбэ, күүһү мунньуу ирдэнэр. Циклическэй көрүҥ буолан, син биир бастаан эти-хааны ититэр, дьарыкка бэлэмниир эрчиллиилэри оҥоробут. Салгыы үс миэтэрэ ыраахтан саҕалаан ытан барабыт. Ол кэннэ дьарыкпыт сүрүн чааһа саҕаланар. Онтон бүтэһигэр сүүрүү, быччыҥы уонна уопсай туругу күүһүрдэр эрчиллиилэр, эти-хааны сымнатар уунаҥнааһын.
— Хараҕа мөлтөх, ол эрээри, эт-сиин өттүнэн күүстээх киһи оҕунан дьарыктаныан сөп дуо?
— Дьарыктаныан сөп. Холобура, мин хараҕым кыра эрдэхпиттэн мөлтөх. Ийэм киэнэ эмиэ. Билигин икки хараҕым иккиэн -6,5. Онон сыалы буолуох, көннөрү да олохпор линзата суох тугу да көрбөппүн. Онон, сыал ытыытыгар хайаан да кыраҕы харахтаах буолуохтааххын диэн буолбатах. Оҕунан ытыыга киһи дэгиттэр сайдыылаах буолуохтаах. Эт-хаан өттүнэн сайдыылаах, тулуурдаах, ыгылыйар кэмҥэ ыһыллан хаалбат хараахтардаах.
— Ох саа сыаната төһөнүй? Оҕону эһиги успуоркутугар хас сааһыттан биэриэххэ сөбүй?
— Идэтийбит успуорка туттуллар толору кэмпилиэктээх ох саа 200-тан тахса тыһыынча солкуобай буолар. Бу өссө дуоллар куурсуттан тутулуктаах. Тоҕо диэтэр, идэтийбит спортсменнар үксүн Кэриэйэттэн уонна Америкаттан сакаастыыллар. Мин оҕум сороҕо эрэ бэйэм киэнэ диэххэ сөп. Тоҕо диэтэр, ох саа чаастарынан арахсан атыыланар.
Саҥа саҕалыыр оҕо спортивнай оскуолаларга да дьарыктанан саҕалыан сөп. Холобура, мин оскуолаҕа үөрэнэр кэммэр ох элбэх этэ, онон улаханнык уочараттаспат этибит. Оттон, оскуолаҕа ох тиийбэт буоллаҕына, оттон оҕо дьиҥнээхтик баҕарар буоллаҕына, олоҕун бу успуорду кытта сибээстиир буоллаҕына, 20-30 тыһыынчаҕа атыылаһыахха сөп.
Оҕо быччыҥнара бүтэһиктээхтик сайдыбытын кэннэ, уон үс сааһыгар эҥин дьарыктанан саҕалыыра ордук.
— Оҕунан ытыыга туохха да долгуйбат буолуохха наада. Эн хайдах уоскуйаҕын, сынньанаҕын?
— Күрэхтэһии иннинэ бэйэбин атын сиргэ, быдан чуумпу эйгэҕэ, холобура, дьиэбэр сылдьар курдук сананааччыбын. Ону таһынан, тыыныы эрчиллиилэрин оҥоробун. Бу эмиэ бэркэ уоскутар. Уонна оттон, биллэн турар, күрэхтэһиигэ үөрэ-көтө, чэпчэкитик сыһыаннаһа сатааччыбын. Сыалбытын көрө барарга, ыллыы-ыллыы хаамааччыбын.
— Элбэх уол интэриһиргиирэ буолуо, өйдөөх, кырасыабай, спортсменка кыыс сүрэҕэ көҥүл дуо диэн?
— Суох, доҕордоһор уоллаахпын.
— Туох былааннааххын?
— Салгыы дьарыктанабын. Бу иннинэ сиспэр эчэйии ыламмын өр кэмҥэ эрчиллибэккэ сылдьыбытым. Араас эмтэниини барытын ааспытым, быраас, мануальщик, остеопат бөҕөнү кэрийбитим, уотунан эмтэммитим, туох да көмөлөспөтөҕө. Ыксааммын, “Саха” НКИХ нөҥүө саха эмчитин буламмын түөннэппитим кэннэ арыый буолан сылдьабын. Онон, билигин дьарыктанарга баҕа, кыах баар, көстөн иһиэ. Ханнык спортсмен Олимпиада туһунан санаабата буолуой, мин да Олимпиада үрдүк чыпчаалын дабайар баҕа санаалаахпын.
— Розалина, доруобуйаны, кыайыыны-хотууну!
Виктория Бястинова, edersaas.ru