Хапытаалынай өрөмүөн төлөбүрүгэр кимнээххэ чэпчэтии көрүллэрий?

Тимофеевтар дьиэ кэргэн Дьокуускай куорат «аатырбыт» 17-с кыбартаалыгар олорбуттара номнуо сүүрбэһис сылыгар барда. Икки үйэлэр алтыһар кэмнэригэр, дойдуларыттан көһөөт, икки хостоох кыбартыыраны атыыласпыттара. Оччолорго мас дьиэлэрэ арыый да саҥатык туруктааҕа. Билигин дьиэлэрэ лаппа эргэрэн, иҥнэйэн-хаҥнайан турар. Саахалланар туруктаах дьиэлэр испииһэктэригэр киирэ илик буолан, ый ахсын хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун төлүүллэр…

Тимофеевтар иккис хостоох кыбартыыралара 54 м² иэннээх. Ый ахсын хомунаалынай төлөбүрдэрин сэргэ хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун 300-тэн тахса солкуобайы төлүүллэр. Маны биир сылга суоттаатахха, ортотунан 3 600 сокуобай буолар. Онон бүтүн дьиэ төлөбүрүн аахтахха, син балачча харчы тахсар. Усунуос быйылгыттан үрдээн, мас дьиэҕэ олорооччулар 1 квадратнай миэтэрэ иһин 6 солкуобай 45 харчыны төлүүр ­буоллулар.

– Дьолго, дьиэбит толору хааччыллыылаах. Ол гынан баран, дьиэбит олус эргэрдэ. Саахалланар туруктаах дьиэлэр испииһэктэригэр киллэртэрэ сатыыбыт да, билиҥҥитэ кыаллыбат. Онон ый ахсын дьиэ, хомунаалынай өҥөлөр төлөбүрдэрин таһынан, хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун төлүүбүт, – диэн ыал аҕа баһылыга кэпсээтэ.

Иллэрээ сыллааҕыта Тимо­феевтар олорор дьиэлэрин таһын, болкуоннарын, кирилиэстэрин өрөмүөннээбиттэр. Онон төлөөбүт харчылара мунньуллан, өрөмүөн үлэтэ барарыгар төһүү күүһүнэн буолбут. Хас да сылы быһа төлүү олорбут харчылара дьиэ өрөмүөнүнэн төннөн кэллэҕэ…

Хапытаалынай өрөмүөҥҥэ дьиэ сыбаайатын, акылаатын, сарайын, эркиннэрин, инженернэй ситимнэрин, ол иһигэр уу, канализация турбаларын, лииби, болкуоннары, дьиэ таһын саҥардан биэрэллэр. Онон хапытаалынай өрөмүөн ыытыллан, олорор дьиэ үйэтэ уһаан биэрэр.

Усунуос тоҕо үрдээтэ?

Быйылгыттан усунуос кээмэйэ былырыыҥҥытааҕар төһө эмит үрдээтэ. Үөһээ этэн аһарбытым курдук, мас дьиэҕэ олорооччуларга төлөбүр 6 солкуобай 45 харчынан, лиибэ суох таас дьиэҕэ олорооччуларга 9 солкуобай 10 харчынан, оттон лииптээх дьиэлээхтэргэ 12 солкуобай 8 харчынан быһыллыбыт. Холобур, 64 м² иэннээх таас, лиибэ суох дьиэҕэ олорор ыал ый ахсын 600 кэриҥэ солкуобайы төлүүллэр.

СӨ Дьиэ-уот, хомунаалынай хаһаайыстыба уонна энэргиэтикэ министиэристибэтин пресс-сулууспата, хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун алын кээмэйэ сыллата саҥаттан олохтонорун туһунан иһитиннэрдэ. Усунуос алын кээмэйэ элбэх кыбартыыралаах ­дьиэлэргэ төһө кээмэйдээх хапытаалынай өрөмүөн үлэтэ ыытыллыахтааҕыттан көрөн олохтонор эбит. Судургутук эттэххэ, бу суумаҕа тутуу матырыйаалын атыылаһыы, өрөмүөн үлэтигэр туһаныллар матырыйаал харчыта, бэдэрээтчиттэргэ төлөбүр, бүддьүөттэн төһө үп көрүллүөхтээҕэ эмиэ учуоттанар.

Усунуос алын кээмэйин индексациялааһын өрөспүүбүлүкэҕэ хапытаалынай өрөмүөн бырагы­рааматын олоххо киллэриини кытары итиэннэ тутуу матыры­йаалын сыаната үрдээбитин кытары сибээстээх диэн исписэлиистэр быһаардылар.

Киин куоракка 54 дьиэ өрөмүөннэннэ

Ааспыт сылга Дьокуускай куоракка элбэх кыбартыыралаах 54 дьиэҕэ хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбыт. Бу туһунан Хапытаалынай өрөмүөн пуондатын үлэһиттэрэ иһитиннэрдилэр.

Ол курдук, 7 дьиэ хаптаҕай хоруобуйатын олоччу уларыппыттарын таһынан, 4 дьиэҕэ үс муннуктуу кырыыһаларын саҥардыбыттар, сабыытын уларыппыттар. 11 дьиэ тас эркинигэр хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбыт. Өрөмүөн үлэтин «ОНИКС», «Дуолан Строй», «Стройкомплект», «Жемчужина», «ТЕХНОЛОДЖИ ПИТ», «ТЭСМОСТРОЙ», «АЛАН» хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэлэр ыыппыттар.

Маны таһынан, «МОСРЕГИОН­ЛИФТ» ХЭТ элбэх кыбартыыралаах 11 дьиэ лиибин уларыппыт.

Билигин 80-90-с сылларга тутуллубут элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр лииптэрэ лаппа эргэрдэ. Бытаанын таһынан, сулууспалыыр болдьоҕуттан тахсан тураллар. Олохтоохтор онон үгүс өттүгэр лиип уларытыытын туруорсаллар.

Эрэгийиэннээҕи бырагырааманан былырыын өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 32 дьиэ 60 лиибин уларыттылар. Ол иһигэр Дьокуускайга, Мииринэйгэ, Ленскэйгэ, Нерюнгрига уонна Беркакикка.

Дьокуускай куорат 202-с микро-оройуонун 19-с куорпуһугар быйыл былаан быһыытынан лииптэрин уларытыахтаахтар. Тоҕо олоччу бу дьиэни холобурга аҕаллыгыт, баҕар, диэххит. Бу дьиэ олохтоохторо саахалланар туруктаах дьиэҕэ олоробут диэн туруорсубуттара быданнаата. Хас да сыллааҕыта дьиэ сыбаайата хам­саан, олохтоохтор улаханнык аймаммыттара. Улахан араллаан тахсыбытын кэннэ, кыс ортото 2018 сыллаахха дьиэ аннынааҕы сыбаайаны үнтү хаһан, бөҕөргөтүү үлэтин ыыппыттара. Билигин дьиэ этэҥҥэ турар. Хапытаалынай өрөмүөн үлэтэ 2039 сылтан ыытыллыахтаах.

Өрөмүөн хаһан ыытылларын хантан билэбин?

Хапытаалынай өрөмүөн пуондата тэриллиэҕиттэн, бытааннык да буоллар, былаан быһыытынан олорор дьиэлэри өрөмүөннээһин үлэтэ ыытыллар. Ол гынан баран, эргэрбит дьиэ ахсаана элбэҕэ бэрдиттэн, сылга ортотунан 40-50 ­дьиэҕэ саҥардыы үлэтэ ыытыллар.

СӨ элбэх кыбартыыра­лаах дьиэлэри өрөмүөннүүр пуонда саайтыгар (www. fondkr.ru) «Мой дом» диэн салааҕа киирэн, олорор дьиэҕит хаһан өрөмүөннэнэрин көрүөххүтүн сөп. Холобур, Дьокуускай куорат Ярославскай уулуссатыгар баар 19-с нүө­мэрдээх 71 кыбартыыралаах дьиэ 1989 сыллаахха тутуллубута. Манна өрөмүөн үлэтэ былаан быһыытынан 2028 сылтан саҕаланыахтаах.

Аны мас дьиэлэри көрүөххэ. Борисовка-1 микро-оройуонун 6 нүөмэрдээх дьиэтэ 1997 сыллаахха тутуллубута. Былаан быһыытынан эһиил кырыыһатын өрөмүөннүөхтээхтэр. Акылаатын 2027 сылга саҥардан оҥо­руохтаахтар. Өрөмүөн үлэтэ хас да түһүмэҕинэн ыытыллыахтаах. Дьиҥэр, бу канадскай тииптээх дьиэлэр «кылгас болдьоххо» диэн тутуллубуттара. Арааһа, өссө даҕаны 50-ча сыл устата дьону олордор былааннаахтар быһыылаах.

Билигин саахалланар уонна хаарбах туруктаах уонна сабыс саҥа тутуллубут дьиэлэр олох­тоохторо эрэ хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун төлөөбөттөр.Хапытаалынай өрөмүөн усунуоһун сорох ороскуотун өрөспүүбүлүкэ толуйар. Усунуоһу төлөөһүҥҥэ сорох категория гражданнарга чэпчэтии көрүллэр.

Чэпчэтии кырдьаҕастарга көрүллэр дуо?

Соторутааҕыта Дьокуускай куорат олохтооҕуттан, биһиги хаһыаппыт бэтэрээниттэн маннык хабааннаах ыйытыы киирбитэ:

– Хапытаалынай өрөмүөн төлөбүрүн туһунан өйдөөбөккө сылдьабыт. Толору төлөтөллөр. Автовокзал аттыгар баар хонтуораларыгар баран (билигин онтулара Залогка көспүт) төлөөбүппүт туһунан ыспыраапка ылабыт. Ол кэнниттэн мэрия кэннигэр баар хонтуораҕа тии­йэммит, төннөр харчыны счеппутугар түһэртэриэхтээхпит. Ол түспүтүн-түспэтэҕин биһиги сатаан билбэппит. Кырдьаҕас дьону наһаа эрэйдииллэр.

Эппиэт: Саха Өрөспүү­бүлүкэтин элбэх кыбартыыралаах дьиэлэри өрөмүөннүүр ­пуонда нэһилиэнньэни кытта үлэлиир отделын начаалынньыга Саида Петрова:

– РФ Дьиэ-уот кодексын 9 баһын 169 ыстатыйатыгар олоҕуран итиэннэ 2013 сылга бэс ыйын 24 күнүгэр тахсыбыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин 1201-З нүөмэрдээх сокуонугар олоҕуран, соҕотоҕун олорор, үлэлээбэт 70-рын уонна 80-рын туолбут аҕа саастаах кырдьаҕастарга төлөөбүт усунуостарын сууматыттан 50 бырыһыантан 100 бырыһыаныгар диэри су­­даарыстыба толуйар.

Ол эбэтэр, усунуос төлөбүрүттэн босхолонуу диэн суох. Бастаан усунуос 100%-на төлөнүллүөхтээх. Ол кэнниттэн ону судаарыстыба толуйуохтаах.

Толуйууну ылыы усулуобу­йата маннык:

Кыбартыыра хаһаайына 70-80 сааһын туолбут, соҕотох, үлэлээбэт эбэтэр кинини кытта бииргэ олорор киһитэ үлэтэ суох биэнсийэлээх биитэр бастакы уонна иккис группалаах инбэлиит буолуох­таах. Билигин пандемия кэмигэр Субсидия ааҕыныстыбатын исписэ­лиистэрэ наадалаах докумуоннары тустаах тэрилтэлэртэн быһалыы ылар кыах­таахтар. Онон усунуос төлөбүрүгэр иэһэ суох буолуу туһунан ыспы­раапка ирдэммэт. Аны толуйууну эрдэ ыла сылдьыбыт кырдьаҕастар сайабылыанньаны биэ­рэллэрэ наадата суох. Урукку сайабылыанньалара муус устар 10 күнүгэр диэри уһатыллыбыта.

Иккиһинэн. Толуйуунан урут туһамматах аҕам саастаахтар билигин дьиэлэриттэн олорон сайабылыанньаны е-yakutia портал нөҥүө ыытыахтарын биитэр Элбэх хайысхалаах киин (МФЦ) өҥөтүнэн туһаныахтарын сөп.

edersaas.ru