Халан: «Бу тылдьыт икки сүдү суолталаах»

Бөлөххө киир:

102 тыһыынча тылтан турар уонна 45 мөлүйүөн тыл дьүөрэлэһиитин оҥорор кыахтаах саҥа электроннай сахалыы-нууччалыы тылдьыт таҕыста. Бу туһунан дьон санаатын ыйыталастыбыт.

Николай Павлов-Халан, «Сахалыы Бикипиэдьийэ» түсчүтэ, быраас, лингвист:

— Баһылай Мигалкинныын билсибитим быданнаата. Оччолорго саха тылын электроннай тылдьытын оҥорууга ылсыбыт, онто туох эрэ түмүктэрдээх буолбут дьикти киһи баарын туһунан сураҕы “сир аннынан” истэн сүрдээҕин сэҥээрбитим.

Онтон 2008 сыллаахха тоҕоостоох түгэн көстөн, быраата Афанасий Васильевич сыыттаан билиһиннэрбитэ. Ол кэнниттэн дьону кытта кэпсэтэн, ситимҥэ кэпсэтии таһааран болҕомто тардыбыппыт кэнниттэн, “Саха сирэ” хаһыакка атаһым Хабырыыл Андросов ыстатыйа таһаарбыта, ырыаһыт Күннэй көмөтүнэн тэлэбиидэнньэҕэ ток-шоуга ыҥырыллан кыттыбыта. Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева ону болҕомтоҕо ылан, үөрэх министиэристибэтигэр кинини кытта сөбүлэҥ түһэрсэн бырагырааматын туһаҕа таһаарарга сорудах биэрбитэ. Онтон, 2011 сыллаахха бу санаа ситэн-хотон, “Бичик” кинигэ кыһатын көмөтүнэн бырагыраамата “Саха Спеллер” диэн ааттанан бастаан 3 оскуолаҕа тургутууну ааспыта, онтон өрөспүүбүлүкэ оскуолаларыгар уонна хаһыаттарын эрэдээксийэлэригэр тарҕаммыта.

Кэлин үөрэнээччитэ, ол саҕана физика-техника кыһалҕаларын институтугар үлэлиир Константин Малышев бастаан андроидка, онтон айфоннарга туттуллар сыһыарыктары оҥортообута.

Аан бастаан кинини биллиилээх лингвист Евдокия Коркина өйөөбүтүн Василий Васильевич бэйэтин кэпсээниттэн билэбин. Ол сахтан физик үөрэхтээх киһи төрөөбүт сахатын тылын кырамаатыкатын анаан-минээн үөрэппитэ, хайдах гынан тылы математика сокуоннарынан ойуулууру чинчийбитэ, ол сокуоннартан туорааһыннары (холобур, омонимияны) хайдах гынан көмпүүтэр араарыахтааҕын ымпыктаабыта-чымпыктаабыта. Манна, биллэн турар, кини өбүгэлэриттэн тутан хаалбыт тылын баайа, төрөппүттэриттэн сомсубут утума улахан суолталаах. Ону бигэргэтэр өссө биир түгэн баар: уран тыл ууһа, саха норуодунай бэйиэтэ Уйбаан Мигалкин — кини бииргэ төрөөбүт инитэ.

Бу тылдьыт икки сүдү суолталаах. Бастакытынан, Василий Васильевич саха тылын кырамаатыкатыгар туһунан көрүүлэрэ, өбүгэлэриттэн утумнаабыт тус бэйэтин тыла-өһө саха лингвистикатын түөрүйэ өттүнэн байытар дии саныыбын. Иккис өттүнэн, тылдьыт дьон киэҥ араҥата туһанар бырагыраамата буоларынан, дьон олоҕор быһаччы дьайар, элбэх киһини тылы таба туттарга үөрэтэр, ыччаппыт тыл сүмэтин иҥэринэригэр улахан суолталаах.

Тылдьыт тыл ситимнэрин холобурдуур, онон кэнэҕэскигэ да тылы чинчийээччилэргэ уонна атын көмпүүтэр бырагыраамаларын оҥорон таһаарааччыларга олох буолар кыахтаах. Ону саха тылын көмпүүтэр эйгэтигэр киллэрэ сылдьар учуонай Ньургун Леонтьевтыын үлэлээбитинэн бэйэтэ да туоһулуур. Онон Баһылай Мигалкин аата саха тыла баарын тухары ааттана туруо диэн саарбахтаабаппын.

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: les.media

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0