ХААРТЫСКА: Туймаада ыһыаҕар ыалдьыттар хайдах симэммиттэрий?

Биһиги кэрэспэдьиэммит Туймаада ыһыаҕар ыалдьыттар таҥастарын-саптарын арааһын түһэрбит хаартыскаларын  таһаарабыт.

Туймаада Ыһыаҕа – бу сахалыы таҥас кэрэтин, киэргэлин баайын дьон-сэргэ дьүүлүгэр таһаарар ураты кэм. Харах үөрүүтэ – ыһыахха анаан астаммыт сахалыы төрүт таҥас уонна аныгылыы тиһиллибит, киэргэтиллибит симэх.

Ыһыах сорох ыалдьыттара хаартыскаҕа түһэргэ сөбүлэһэн, үөрэ-көтө туттан-хаптан биэрдилэр.

Хаартыскаҕа Алина Диодорова/Саха сирэ түһэриилэрэ.

Кэрэхсэбиллээх чахчылар:

Бу хаартыскалары көрөн, саха таҥаһын туһунан сорох кэрэхсэбиллээх чахчылары билиһиннэрэбит:

1. Оһуор-мандар суолтата. Саха оһуора — киэргэл буолбатах. Хас биирдии ойуу-дьарҕаа дириҥ суолталаах: үксүн харысхал, алгыс уонна айылҕаны кытта ситим бэлиэтэ буолар. Холобур, лира курдук оһуор – үүнүү-сайдыы, оттон үс муннуктар – хайалары, сири-дойдуну бэлиэтииллэр.

2. Көмүс киэргэл күүһэ. Көмүс киэргэл саха дьахтарын таҥаһын арахсыспат сорҕото. Бу баай-дуол бэлиэтэ эрэ буолбатах, ону таһынан ымыы-харысхал суолталаах. Көмүс ыраастыыр, куһаҕан тыынтан харыстыыр диэн итэҕэл баар. Илин кэбиһэр, бастыҥа курдук улахан киэргэллэр дьиэ кэргэн баайын, күүһүн көрдөрөллөрө.

3. Өҥ дэгэтэ. Таҥас өҥө эмиэ ураты суолталаах. Кыһыл өҥ – олох, күн, уот бэлиэтэ. Күөх – халлаан, эйэ. От күөҕэ – айылҕа, саҥалыы сайдыы. Оттон үрүҥ өҥ – ыраас санаа, үрдүк Айыылар бэлиэлэрэ.

4. Былыр уонна бүгүн. Былыр таҥаһы үксүн түүлээхтэн, таба, сылгы тириититтэн тигэллэрэ. Билигин төрүт быһыылаах таҥаһы солкоттон, бархаттан, араас кылабачыгас таҥастартан тигэллэр. Ол эрээри, былыргылыы оһуорун-мандаарын, киэргэлин сүрүн элеменнэрин тутуһаллар. Бу саха култуурата үйэттэн үйэҕэ сайдан, саҥардан иһэрин көрдөрөр.