Хаарбах дьиэттэн көһөрүү судаарыстыбаннай бырагыраама дойду үрдүнэн 2013-2017 сылларга үлэлээбитэ. 2019-2025 сылларга иккис түһүмэҕэ салҕанар.
Бастакы бырайыак түмүгүнэн, дьиэ-уот хомунаалынай хаһаайыстыбаны уларыта тутууга көмөлөһөр Арассыыйатааҕы пуонда, өрөспүүбүлүкэ өйөбүллэринэн, Саха сиригэр элбэх кыбартыыралаах 360-тан тахса дьиэ тутуллубут.
Бу түһүмэххэ, национальнай бырайыакка олоҕуран, 2025 сылга диэри үлэ былааннанар. Бырагыраама өрөспүүбүлүкэ бары улууһун хабар.
ТААТТАЛАРГА БУ ҮЛЭ ХАЙДАХ САЛҔАНАРЫЙ?
Ытык Күөл нэһилиэгэр хастыы да этээстээх толору хааччыллыылаах түөрт дьиэ тутулла турар.
“Монтажник” ПК бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Илья Попов 27 кыбартыыралаах, 3 мэндиэмэннээх, толору хааччыллыылаах олорор дьиэни бу тэрилтэ Саҥа дьылга диэри үлэҕэ
киллэриэхтээҕин этэр.
– Бырагыраама кэрдиистэринэн арахсар. 2019 сылга бу кэрдиискэ 6 кыбартыыра үбэ көрүллүбүтэ. Онтон атыттарыгар үп көрдөөн, сайаапка суруллан турар. Дьиэни Киргизияттан кэлбит 28 киһилээх, Абдулла Курбанбаев салайааччылаах биригээдэ тутар. Бу биригээдэ улууска 2005 сылтан үлэлиир.
Салгыы Кулаковскай уулуссатыгар 33 кыбартыыралаах монолитно-каркаснай дьиэ тутуута муус устартан саҕаланан, көҥдөйө бүппүтүн көрөбүт. Бу дьиэҕэ 13 кыбартыыраны социальнай хайысханан тулаайахтар, 20 кыбартыыраны хаарбах дьиэттэн көһөөччүлэр ылыахтаахтар.
Саҥа дьиэ уопсай иэнэ 1458, 18 м2 тэҥ. Үксэ биирдии хостоохтор. Алта – иккилии хостоох кыбартыыра.
ЭДЭРДЭРИ ДЬИЭЛЭЭБИТ “ЭКОСТРОЙ”
Улуус киин уулуссаларыттан биирдэстэригэр 66 кыбартыыралаах, биэс мэндиэмэннээх дьиэ дьэндэйэн тахсыахтаах. Атахтара түһэриллибиттэр. Манна 1972-1975 сылларга тутуллубут, хаарбах, панель, блок дьиэлэртэн дьон эһиил көһүөхтээх.
Манна даҕатан эттэххэ, бу тэрилтэ эдэр исписэлиистэри дьиэнэн хааччыйыы бырагырааматыгар түөртүү кыбартыыралаах мас дьиэлэри улуус нэһилиэктэригэр туппут. Ытык
Күөлгэ тулаайахтарга 18 кыбартыыралаах таас дьиэни былырыын үлэҕэ киллэрбит.
“СТРОЙИНЖИНИРИННАР” ДЬИЭЛЭРЭ
34 кыбартыыралаах дьиэни тутууга Таджикистантан кэлбит биригээдэни кытары 4-5 саха ыччата, уопсайа 20-чэ киһи үлэлиэхтээх. “Балаҕан ыйын бүтүүтэ, алтынньы саҥата, бетон дьиэ көҥдөйө бэлэм буолуоҕа”, – диир маастар Гаврил Лукачевскай.
ТУТУУ БАРАР – ОЛОХ САЙДАР
Ытык Күөл нэһилиэгин баһылыгын тутуу, ОДьКХ боппуруостарыгар солбуйааччы Михаил Копырин:
– Көрүллүбүт үбүнэн дьиэлэри тутуу 2020 сылга диэри барыахтаах. Ол эрээри, “Монтажник” ПК бэйэтин үбүнэн икки дьиэ тутуутун эрдэттэн саҕалаабыт буолан, Саҥа дьылга диэри бүтэрэр соруктаах. Александр Ханин бэрэссэдээтэллээх “Монтажник” ПК инженернэй састааба, тиэхиньикэҕэ сыһыаннаах исписэлиистэрэ үксэ – Таатта ыччата.
Салайааччы сатабылынан Саха сирин үгүс улуустарыгар балыыһалар, спорт-култуура саалалара, оскуолалар, оҕо саадтара, дьиэ-уот арааһа тутулунна. 2013-2017 сыллардааҕы хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагырааматыгар Тааттаҕа үстүү мэндиэмэннээх 6 таас дьиэни үлэҕэ киллэрбитэ.
АБЫРАЛЛААХ БЫРАГЫРААМА
Ытык Күөл олохтооҕо Анатолий Мордовской итинник бигэ санаалаах.
– Кэргэним Лариса Евгеньевна нэһилиэк дьаһалтатыгар үлэлиир. Мин бакаа үлэтэ суохпун. Оҕолорбут оскуола дьоно. Улахаммыт алтыһы, иккиспит бастакыны бүтэрдилэр. Кырабыт
оскуола боруогун быйыл атыллыыр.
Бу дьиэбит таһыттан көрдөххө үчүгэй курдук эрээри, өрөмүөн күүһүнэн турар. Иллэрээ сыл хара муостата сууллубута. Баалкылара эмэҕирэн, сүгэ аҥаарыгар диэри батары киирэр этэ.
Хата, хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагыраамата кыһалҕалаахтары абырыыр. Олохтоохтор нэһилиэкпит тупсарын, сайдарын көрөн үөрэбит, – диэн чахчы да ис-иһиттэн долгуйан этэр.
2013-2017 СЫЛЛАРГА ТААТТА УЛУУҺУГАР ХААРБАХ ДЬИЭТТЭН КӨҺӨРҮҮ БЫРАГЫРААМАТЫНАН ЫЫТТЫЛЛЫБЫТ ҮЛЭЛЭР:
- Бырагыраама бастакы түһүмэҕэр элбэх кыбартыыралаах 10 дьиэ үлэҕэ киллэриллибит.
- 432 киһи 159 кыбартыыраттан саҥа дьиэлэргэ көспүт.
- 2014 сыллаахха 6 дьиэ Ытык Күөлгэ тутуллубут
- 2015 сыллаахха 2 дьиэ – Ытык Күөлгэ, 1 дьиэ – Харбалаахха.
- 2016 сыллаахха 1 дьиэ Ытык Күөлгэ тутуллубут
Сардаана БАСНАЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru