Хаан туттаран олоҕу быыһаа…

Бөлөххө киир:

Бэс ыйын 14 күнэ – Хаан туттарааччы (донор) бүтүн аан дойдутааҕы күнэ. Бу күн  ыарыһахха хаан кутар наадатын туһунан аан дойду уопсастыбата билэрин күүһүрдэр, хаан туттарар дьон улахан кылааттарын бэлиэтиир  соруктаах ыытыллар.

edersaas.ru

Бэҕэһээ, бэс ыйын 13 күнүгэр,  Дьокуускай куоракка Култуура уонна сынньалаҥ пааркатыгар “Донор суола” бүтүн Арассыыйатааҕы аахсыйа чэрчитинэн донордар бэстибээллэрэ ыытылынна.

Бэстибээлгэ  араас култуурунай тэрээһини сэргэ,  трансфузиолог-быраастан сүбэ-ама ыллылар, нутрициологы кытары көрсүстүлэр. Ким баҕалаах ВИЧ, СПИД  уонна гепатит ыарыыларга тиэст туттарда.

Хирургия эпэрээссийэлэригэр, ыксаллаах балаһыанньаларга, араас саахалга хаан наада буолара элбии турар. Хаан туттарааччылар күн аайы тыһыынчанан дьон олоҕун быыһыыллар.

Саха сиригэр уон тыһыынчаттан тахса донор баарыттан улахан аҥаардара Дьокуускай куоракка олорор. Кинилэртэн 40 бырыһыаннара –тиһигин быспакка туттарар дьон. Онтон ордубут 60 бырыһыана чугас аймахтарыгар, доҕотторугар уонна ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит билбэт дьоннорун  быыһыыр баҕалаах хааннарын туттара кэлэр.

 

Хаан туттарарга тугу билиэхтээхпитий?

 -Хаан туттарыаҥ иннинэ уонна туттарар күҥҥэр сыалаах-арыылаах, ыһаарыламмыт, аһыы уонна ыыһаммыт аһылыгы, халбаһыттан оҥоһуктары, эт, балык уонна үүт бородууктатын, сымыыттан, арыыттан, сакалааттан, эриэхэттэн, авокадоттан, сүбүөкүлэттэн, банантан туттунар ордук.

-Хааны аччык искэ туттарыллыбат.

-Барыанньалаах чэй, сок, муорус, хомпуот, минеральнай уу иһиллэр, килиэп, буспут куруппа, мохуруон аһылыктары, оҕуруот аһын уонна фруктаны сиэххэ сөп.

-Хаан кутар ыстаансыйаҕа кэлиэҥ 48 чаас иннинэ арыгыны, 72 чаас иннинэ аспириннаах уонна анальгетиктаах эми иһэр көҥүллэммэт.  Табахтыыртан эмиэ туттунуллар.

-Күүстээх үлэ, ол иһигэр эксээмэннэр, күрэхтэһиилэр, араас бырайыагы көмүскээһин уо.д.а. иннинэ хаан туттарарга былааннаныма.

Туттаран баран…

-Хаан туттаран баран 10-15 мүнүүтэ уоскуйан олоро түһүллэр.

-Мэйииҥ эргийэр эбэтэр доруобуйаҥ туруга мөлтөөбүт курдук сананнаххына, мэдиссиинискэй үлэһиккэ эт.

-Бэйэҕэ көмөлөһөргө саамай судургу ньыма — сискинэн сытан баран атаххын төбөҥ диэки өрө көтөх эбэтэр  олорон эрэ төбөҕүн тобуктарын икки ардыларыгар түһэр.
-Хаан туттаран баран биир чаас устата табахтаама.

-Бэрэбээскигин 3-4 чаас устата устума, илийбэтин курдук кыһалын.

-Эт-сиин күүрэрин эрэйэр уонна успуорт дьарыктарыттан, ол иһигэр ыарахан суумканы тутартан туттун.

-Икки күн устата иҥэмтиэлээх аһылыгы аһаа, күҥҥэ икки лиитэрэттэн аҕыйаҕа суох ууну ис.

Хаста туттарыахха сөбүй?

Миэдиктэр этэллэринэн, эр дьон сылга – 5, дьахталлар 4 туттарыахтарын сөп. Итинтэн элбиэ суохтаах.

БЫҺААРЫЫ:
Саха сириэр хаан туттарар сулууспаны төрүтээччинэн хирург Владимир Семенов буолар. Кини 1937 сылтан суһал көмөлөргө хаан кутуу өҥөтүн оҥорор буолбута. Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Сэбиэскэй сойууска донор хамсааһына киэҥник тэнийбитинэн сибээстээн, Дьокуускай куорат балыыһатыгар хаан кутар отделение аһыллыбыта. Онтон 1962 сыллаахха хаан кутар өрөспүүбүлүкэтээҕи ыстаансыйа баар буолбута.

Билигин Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 8 отделениеҕа (ол иһигэр, Мииринэй, Нерюнгри, Ленскэй, Алдан, Мэҥэ Хаҥалас, Үөһээ Бүлүү улуустарыгар) хаан бэлэмнэнэр.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0