“Саха сирэ” хаһыат сэрэдэтээҕи нүөмэрэ бүгүҥҥү суолталаах бырааһынньыкка – Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр ананна.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
“Былырыын күһүн Дьокуускай куоракка Октябрьскай уулуссаҕа, Литэрэтиирэ түмэлин тэлгэһэтигэр турбут саха сэбиэскэй литэрэтиирэтин төрүттээччи, биллиилээх уопсастыбаннай деятель Платон Алексеевич Ойуунускай олорбут дьиэтин көтүрбүттэрэ. Ол оннугар, уулуссаттан тэйитэн, арыый иһирдьэ сыҕарытан, суруйааччы мемориальнай дьиэтэ буолуохтаах уһун субурҕа тутууну дьэндэттилэр”, — диэн ыстатыйатын саҕалыыр Роман Попов. Суруналыыс матырыйаалын аатыттан да киһи болҕомтотун тардар – “Харыстаабатыбыт” // Ойуунускай дьиэтин саҥардан тутууга санаалар.
Ырытыы ыстатыйаҕа: “Ити да буоллар, классик суруйааччыбыт дьиэтэ урут бу манна турдаҕа, Платон Алексеевич оҕолорунаан бу тиэргэҥҥэ дьаарбайдаҕа, доҕотторунаан-атастарынаан бу уулуссанан күлэн-үөрэн хаамыстаҕа дии. Мантан 1937 сыл кыһыныгар ССРС Үрдүкү Сэбиэтин дьокутаата киһи бастакы сессиятыгар ыҥырыллан Москвалаатаҕа, дьиэтин аанын тиһэҕин сабан тахсан бардаҕа. Онон бу сир историческай миэстэнэн буолар… Киин куораппытыгар Былатыан Ойуунускай үөрэнэр, кэлин судаарыстыбаннай үрдүкү дуоһунастарга үлэлээбит кэмнэригэр олоро сылдьыбыт дьиэлэриттэн, хомойуох иһин, биирдэрэ да хаалбата. Мас дьиэлэр суох буолаллара, ону кытта устуоруйа кэрэһиттэрэ сүтэллэрэ хомолтолоох суол буоллаҕа”, — диэн ким маннык санаатын этиннэ? Ааҕыҥ, сэргээҥ.
Бэлиитикэ боппуруоһугар хорутуулаахтык суруйар Аграфена Кузьмина: “Киһи эрэ барыта суверенитет, көҥүл диирэ да, дьиҥэр, ол көҥүл туохха сытарын, дойду инникитин хайдах сайдан барыахтааҕын куойатыгар-маҥкытыгар улаханнык оҕустарбат этэ”, — диэн саҕалыыр Төрүт сокуону ылыныы туһунан ырытыы ыстатыйатын. Суруналыыс матырыйаалын оҥороругар араас санаалаах, толкуйдаах үгүс киһиттэн ахтыы, санаа атастаһыытын хомуйбута, үгүс хаһыаттары ырыппыта, биллэн турар, ааҕааччыны интэриэһиргэтиэҕэ.
Холобур, маннык: «Оччолорго уопсайдарга устудьуоннары олус чаастатык кырбыыр буолбуттара. Биһиги ыллыбыт даҕаны, Сэргэлээххэ бэрээдэги көрөргө оперативнай этэрээт тэриммиппит. Уопсайдарга тиийэн вахталарга көмөлөһөрбүт. Үөһэттэн тугу дииллэрин кэтэспэккэ, бэйэбит оҥорорбут, тэрийэрбит быдан суолталаах курдуга».
“Факульеттартан уолаттары мунньан илиилэригэр кыһыл “повязка” баайан бэрээдэги көрөргө хонтуруолга туруортаабыппыт. Кинилэр колонналар кытыыларынан туран бэрээдэги көрөллөрө. Кистэл буолбатах, сорохтор охсуһарга да бэлэм тахсыбыттар этэ. Биһиги дьэгдьиир оҥорон охсуһар тэриллэрин барытын бырахтаран, барыларын бэрэбиэркэлээн бэйэбит испитигэр бэрээдэги олохтообуппут. Биһиги онно сахалар эрэ буолбатах этибит, араас омук устудьуоннара бааллара. Бары биир этибит. Онон бэйэбит куоласпытын иһитиннэрэргэ бэйэбитин бэйэбит салайынар, бэрээдэги көрөр кыахтаахпытын дакаастыахтаах этибит…“, — диэн ким бэрт интэриэһинэй ахтыыны оҥордо? Бу туһунан сиһилии сэрэдэтээҕи хаһыакка ааҕыҥ.
Култуура тиэмэтигэр суруйар Татьяна Маркова “Култуураҕа аат”//”Имя культуры” норуот билиниитин күрэҕин чыпчаал кыайыылааҕа, биллиилээх учуонай, историк, кыраайы үөрэтээччи, уопсайа үйэ чиэппэрэ устата Саха сирин сүрүн мусуойун салайан кэлбит Егор Шишигинниин сэһэргэстэ. Суруналыыс: “Саха сиригэр автономияны туруорсууга Платон Ойуунускайга, Максим Аммосовка, Исидор Бараховка – бу олох эдэр, саҥардыы үөрэхтэнэн эрэр норуот уолаттарыгар, хайдах, хантан итинник хорсун, модун өй-санаа киирбитэй, ким сүбэлээн-амалаан? Билигин да санаатахха киһи сөҕөр ээ…” – диэн бэрт интэриэһинэй ыйытыытыгар Егор Спиридонович туох диэн хоруйу биэрдэ? Мин санаабар, үгүс киһи бу эппиэти ааҕан баран, Шишигин оччотооҕу кэми бу көрөн олорордуу санаатын үллэстибититтэн соһуйуоҕа. Оттон Татьяна Маркова сэһэргэһээччитэ Егор Шишигин араас түгэннэргэ эппит санаатын тиһэн, бэлиэтээһиннэри оҥорбута биир сонун сүүрээн. Холобур, Егор Спиридонович санаатын маннык тиэрпит: “Олоҥхобутун баччааҥҥа диэри үчүгэйдик билбэппит. Ньургун Боотуру Туйаарыма-Куолуун холбуур ыччаттар бааллар. Оттон Ньургун Боотур уонна Туйаарыма-Куо бииргэ төрөөбүт убай-балыс буолалларын ааһан, игирэлэр ээ, ону билээччи аҕыйах...”. Дьэ, онон “Итии чэй” рубрика дьоруойа Егор Шишигин санаа анаарыытын хайаан да ааҕаргытыгар сүбэлиибин.
“Социальнай хантараак көмөтүнэн кыаммат дьоҥҥо, ыалларга көмөлөһөр бырагыраама 2012 сылтан үлэлиир. Сыл аайы 400-500 ыалга көмө оҥоһуллар. Дьоҥҥо дьиҥ туһалаах бырагыраама буоларын олох көрдөрөн, салгыы сайдар тосхоллоох”, — диэн социальнай тиэмэҕэ суруйар, элбэх оҕолоох уонна кыаммат ыалга араас көмө оҥоһулларын сырдатар Ангелина Васильева. Онон суруналыыс сэрэдэтээҕи хаһыакка үгүс дьоҥҥо олус туһалаах матырыйаалы оҥорбутун хайаан булан ааҕаргытыгар сүбэлиибин.
Эдэр саас сайт бастыҥ матырыйаалларыгар бу нэдиэлэҕэ “Улуустары таай” диэн тургутук, Альбинос кыргыттар тустарынан уонна Тускул билгэтэ 10 ТОП сонун үс бастакы бастыҥ матырыйаалларынан буоллулар.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru