Бэрэсидьиэн Владимир Путин 2016 с. бигэргэппит “Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук састаабыгар киирсэр Россия Федерациятын субъектарын сиригэр-уотугар судаарыстыбаннай, муниципальнай бас билиигэ баар сир учаастактарын гражданнарга биэрии уратытын уонна Россия Федерациятын сорох сокуоннарын актатыгар уларытыылары киллэрии туһунан” сокуонун чэрчитинэн, барыта 110 тыһ. сайаапка киирбит.
Аҥардас бу сылга киирэн баран, 2000 киһи Уһук Илиҥҥэ биэс сылга болдьохтоон биир гектар сири ыларга баҕатын биллэрбит. Ордук элбэх сайаапка Приморскай кыраайга киирбит, манна 8 тыһ. дуогабар түһэрсиллибит. Хабаровскай кыраайга 7,5 тыһ., Сахалин уобалаһыгар уонна Саха өрөспүүбүлүкэтигэр алталыы тыһыынча кэриҥэ дуогабар оҥоһуллубут. Сайаапка биэрбит дьон 38,6 %-а сири дьиэ-уот туттарга, 28,6 %-а тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанарга, 15,4 %-а оҕуруокка анаан ылар эбит. Бэриллэр сирдэргэ суол-иис, электроуот, сибээс боппуруостарын быһаарыыга Уһук Илини сайыннарыы министиэристибэтэ толоруулаах былаас уорганнарын кытары бииргэ үлэлиир. «Уһук Илиҥҥи гектар» бырагыраамаҕа тирэҕирэн, Хабаровскай кыраайга уонна Сахалин уобалаһыгар үс саҥа нэһилиэнньэлээх пуун тэриллиэхтээх.
Тыа хаһаайыстыбатынан үлэтин-хамнаһын тэринэргэ сананан сир ылар дьон судаарыстыба көмөтүнэн туһанар кыахтаахтар. Ол курдук, саҥа саҕалыыр фермердэргэ уонна дьиэ кэргэн сүөһү иитэр пиэрмэтин тэринээччилэргэ аналлаах граннар, сүөһү иитэр пиэрмэлэри сайыннарыыга көрүллэр субсидиялар, тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтиибин тэрийии граннара уо.д.а. элбэхтэр. Аны хас регион ахсын өйөбүл араас көрүҥэ оҥоһуллар: холобур, Хабаровскайдааҕы «Микрозайм Дальневосточный» баан бу бырагыраамаҕа үлэлииргэ ылыста, Сахалин дьаһалтата анал граннары олохтоото уонна үлэ тиэхиньикэтин лизиҥҥэ ыларга 50 %-наах субсидияны биэрэр буолла, Саха өрөспүүбүлүкэтигэр «Саха гектара» бырайыак оҥоһулунна. Күн бүгүҥҥү туругунан, 250 мөл. солк. суумалаах судаарыстыба көмөтүн 1 тыһ. 238 киһи туһанна.
Уһук Илини сайыннарыы министиэристибэтэ «Уһук Илиҥҥи гектар» бырагыраама кыаҕын кэҥэтэр, дьоҕус урбааны өйүүр сыалтан, сир ылан үлэни-хамнаһы тэриммит дьону НДФЛ нолуогун уонна киирэр дохуоттан страховка усунуоһун төлүүртэн босхолуурга этэр. Таһаарыылаахтык үлэлиир дьон эбии сир ылалларын, оттон аналынан кыайан туһаныллыбат сири уларыталларын көҥүллүөххэ диир.
Россия Бырабыыталыстыбатыгар «Уһук Илиҥҥи гектар» туһунан сокуоҥҥа киллэриллиэхтээх кэккэ уларытыылар үөрэтиллэ сылдьаллар. Бу уларытыылар бырагырааммаҕа кыттар дьоҥҥо дойду тас өттүттэн аймахтарын биитэр биир дойдулаахтарын көһөрөн аҕалалларыгар тирэх буолуоҕа. Сокуон бырайыага сотору кэминэн Судаарыстыбаннай Дуумаҕа киллэриллиэҕэ.
Раиса Сибирякова, Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru.