2016 сыл ыам ыйын 1 күнүгэр 119 №-дээх «Арассыыйа Федерация Уһук Илиҥҥи Федеральнай уокуругун састаабыгар киирсэр территориялаах субъектарга судаарыстыбаннай уонна муниципальнай бас билии сирин учаастактарын биирдиилээн дьоҥҥо биэрии уратыларын туһунан» сокуон бигэргэммитэ.
edersaas.ru.
Бу сокуоҥҥа Арассыыйа гражданнарыгар уонна тас дойду олохтоохторугар итиэннэ, Россияҕа баҕа өттүнэн көһөн кэлэр дьоҥҥо уонна кинилэр дьиэ кэргэннэригэр, биир гектар иэнтэн ордуга суох сир бэриллиэхтээх диэн ыйыллыбыта. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Сирин кодексыгар олохтоох сири-уоту уонна тыа хаһаайыстыбатын уратыларын учуоттаан, сири туһанааччыга тыа хаһаайыстыбатыгар босхо бэриллэр сир иэнэ федеральнай таһымтан улахан буолуон сөп диэн уларытыы киллэриллэн, үс сыл тухары тыһыынчанан киһи санааларын уурбут сирдэрин ылан, үлэлии-хамсыы сылдьаллар.
«Гектар сокуонун» ахсыс ыстатыйатын 22-с чааһыгар суруллубутунан, сири босхо ылбыт гражданин дуогабар түһэриллибитэ үс сыла туолбутун кэннэ, үс ый иһигэр боломуочуйалаах уоргаҥҥа сири туһанарын туһунан декларация туттарыахтаах. Декларация кэмигэр түһэриллибэтэҕинэ, сири судаарыстыбаннай кэтээн көрүү туһунан балаһыанньаҕа олоҕуран Росреестр, Росприроднадзор, Россельхознадзор федеральнай уорганнар боломуочуйалаах сирдэригэр былааны таһынан бэрэбиэркэ тэрийэн ыытыахтарын сөп. 2019 сыл иккис аҥаарыттан судаарыстыбаннай уонна муниципальнай бас билиигэ сылдьар тыа хаһаайыстыбатын сирдэрин босхо ылан туһаныы үһүс сылын туолар. 2012 сыл муус устар ыйын 23 күнүгэр Арассыыйа Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан тыа хаһаайыстыбатыгар анаан бэриллибит сирдэр маныкк түгэннэргэ туһаныллыбатахтарын билиниллэр: бааһынаҕа ыһыы үлэтэ уонна таҥастааһын ыытыллыбатах, ходуһа оттоммотох, мэччирэҥҥэ сүөһү мэччийбэт, бааһына уопсай иэнин 15 %-ыттан, оттон ходуһа уонна мэччирэҥ уопсай иэнин 30 %-ыттан ордуга маһынан уонна талаҕынан саба үүммүт, сир учаастагын 20 %-ытан ордуга дулҕанан бүрүллүбүт, бадараан буолбут буоллаҕына.
Былааны таһынан бэрэбиэркэ түмүгүнэн, сир туһаныллыбата дакаастаннаҕына ону көннөрөр болдьох бэриллэр. Ол кэм иһигэр сир туттуллубатаҕына суут уурааҕынан дуогабар көтүрүллэр, сир судаарыстыбаҕа төннөрүллэр. Итини таһынан, сири химическэй уонна биологическай эттиктэринэн сүһүрдүү, үрүт араҥатын түөрэн ылыы, ньуурун алдьатыы уонна сир быйаҥын тупсарыыга үлэ ыытыллыбат түгэннэригэр сир эмиэ былдьаныан сөп. Онон сирдээх дьон сиргитин туһаныҥ, тупсарыҥ, харыстааҥ итиэннэ декларацияны түһэрэргитин умнумаҥ.
Максим Афанасьев, Россельхознадзор Саха сиринээҕи салаатын сири судаарыстыбаннай кэтээн көрөр отдел салайааччытын солбуйааччы, «Саха сирэ» edersaas.ru.