Федот Потапов элбэх артыыс талаанын арыйбыта

Бөлөххө киир:

Былатыан Ойуунускай аатынан Саха тыйаатырыгар САССР, РСФСР үтүөлээх артыыһа Федот Потапов уонна САССР норуодунай бэйиэтэ Иван Гоголев-Кындыл төрөөбүттэрэ 90 сылларыгар анаммыт испэктээктэр буоллулар.

Бүгүн Федот Федотович аатын киэн тутта этэн туран, Саха тыйаатырын артыыската Парасковья Адамова-Күн Чүүйэ ахтыытын билиһиннэрэбит.

ҮЧҮГЭЙИ ЭРЭ БАҔАРАРА

Федот Потапов булгуруйбат буулаҕа санаалаах, халбаҥнаабат бигэ позициялаах буолан, бириэмэ уларыйыытын эрдээхтик көрсүтэлиирэ. Үлэтигэр үрдүк ирдэбиллээҕин, биир сүрүннээҕин бары да сөҕө көрөрбүт. Дьон кыһалҕатын өйдүүрэ, киһини биир түбэлтэнэн сыаналаан быһааран кэбиспэт этэ. Киһиэхэ барытыгар үчүгэйи эрэ баҕарара.
Саха тыйаатырыгар кылаабынай режиссерунан үлэлии сылдьан, төһөлөөх элбэх артыыһы үүннэрбитэ, талааннарын арыйбыта, аакка-суолга тииһиннэрбитэ буолуой? Биир эмэ артыыс: “Миэхэ оруол биэрбэт этэ, онон, оонньообокко, айбакка хаалбытым”, – диир буоллаҕына, хайа, айыыта бэрт буолаарай? Инньэ диэччи баар буолуо дии санаабаппын. Биһиги маастарыстыбабытын чочуйарыгар, үчүгэй хаа­чыстыбабытын арыйарыгар төһөлөөх күүһүн-күдэҕин, сыратын, билиитин биэрдэ этэй? Көрөөччүлэр хас биирдии артыыһы толорор уобарастарынан арааран билэллэрин ситиспитэ.

«Наара Суох»Элбэх ыччаты артыыс үөрэҕэр ыытан үөрэттэрбитэ. Бу, бүгүн курдук өйдөөн кэлэбин: Федот Федотович миигин, тохсус кылаас кэнниттэн Щепкин аатынан театральнай училищеҕа Москваҕа үөрэххэ ыытаары, Майаҕа тахсан, РОНО-ҕа сүүрэ сылдьарын. Тоҕо эрэ кини пиджага суох мап-маҥан сорочкалаах, хап-хара баттахтаах сэмэй көрүҥэ харахпар хатыламмат хартыына буолан иҥэн хаалбыт. Ол курдук, кини талаан иһин бэйэтинэн сүүрэр-көтөр этэ. Хомойуох иһин, Федот Федотович кылаабынай режиссердаан олорор кэмигэр аҕыйах кэмҥэ үлэлэһэн хаалбытым. Ньурба тыйаатырыгар, Майатааҕы норуодунай ты­­йаатырга үлэлээммин, элбэх сылбын-хонукпун ыыппытым. Федот Федотович Саха тыйаатырыгар ыла сатыыра. Норуодунай тыйаатырга үлэлии сырыттахпына ыҥыра сатаан баран, Зоя Багынановалыын Майаҕа тиийэн кэлбиттэрэ уонна: “Тыйаатырга кэргэҥҥинээн Сав­валыын киириҥ, үлэлээҥ. Үлэ баар. Олорор дьиэ да баар. Биһиги таас дьиэ ылабыт, онон, эргэ дьиэбитигэр киирэн олоруҥ. Сотору көтүрүөхтэрэ, дьиэлэниэххит”, — диэбиттэрин, дойдубутун таҥнаран биэрэр курдук кылгас санааҕа оҕустаран аккаастаабыппыт. Төһө эрэ хомойбута, соһуйбута буолуой?

МИЭХЭ САҤАТТАН
САҤА УОБАРАСТАРЫ ИТЭҔЭЙБИТЭ

Кэлин тыйаатырга киирбиппитигэр үөрбүтэ аҕай. Киирээт, тыйаатыр умсулҕаннаах эйгэтигэр умсубутум. Бииртэн биир хатыламмат кэрэ уобарастары миэхэ итэҕэйэн биэрэрэ. Бэйэбин ар­­тыыска быһыытынан сананарбар, үүнэрбэр кыах толору баар буолбута. Маҥнайгы уобараһым Наталья – М.Шолохов “Чуумпу Донугар”, онтон Ньургуу Суорун ОмоллоонСайсарытыгар”, Хаачылаан И.Гоголев “Өлүөнэ сарсыардатыгар”, Лариса Даниловна – М.Эверстова-Обутова “Өйдөһүүтүгэр”, Сусанна Павловна – И.Семенов “Дьүүлүгэр”, Буойа Суорун Омоллоон “Күкүр Ууһугар”, Таҥара Кийиитэ И.Гоголев “Ытык аналыгар”, о.д.а. Федот Федотовиһы кытары бүтэһик үлэлэрим: Күндү Күлүүк – И.Гоголев “Наара Суох-2”, Ульяна Петровна – И.Левин “Биһирэм”, Сүлүүдэ Мөлбөстүүр – И.Гоголев “Түүҥҥү харабыл”.

Үйэтэ уһаабыта буоллар, төһөлөөх элбэх уобараска оонньуом этэй? Тыйаатырга саҥа киирэн, саҥа кэлэктииби кытары уопсай тылы булар ыарахан. Федот Федотович бэйэ киһитин курдук бэрт дөбөҥнүк сананарга режиссер уонна киһи быһыытынан ол мэһэйи суох оҥорон, эйгэни үөскэтэрэ. Онон, мин тыйаатыр кэлэктиибигэр бэрт чэпчэкитик киирэн хаалбытым. Билигин бары, кини араас кэмҥэ үөрэттэрбит оҕолоро, Саха тыйаатырыгар айымньылаахтык үлэлии сылдьабыт.

Кэмигэр таба көрөн, бэйэтин солбугун курдук сыаналаан, та­­лааннаах режиссер буолар кыахтаах диэн Андрей Борисовы соҕуруу режиссер үөрэҕэр ыыппыта. Эрэммит эрэлэ туолан, эгди ­­буолбута. Андрей Саввиһынан киэн туттара, талааныгар сүгүрүйэрэ. Сыыспатах эбиппин диэн муҥура суох үөрэрэ. Сценаҕа 50-ча сыл сыраласпыта таах хаалбата, тыйаатыр аан дойдуга аатырда.

Үлэлээбит тыйаатырын кэлэктиибэ, бар дьоно Федот Федотовиһы таптыыллар, били­нэллэр. Букатыннаахтык ох­­туор диэри тыйаатырын кытта сибээһин быспата, саҥаттан саҥа испэктээктэри туруоран испитэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа да олордор, биир да мүнүүтэни таах ыыппатаҕа, суруйар, фантазиялаан тахсар, дьиэтигэр артыыстары ыҥыран, испэктээктэри эрэпэтииссэ­йэлииллэрэ. Сайын, ыарыйдар даҕаны, ахтылҕаннаах Амматыгар артыыстары кытары гостуруолласпыта, биир дойдулаахтарын кытары астына сэһэргэспитэ, кэрэ айылҕатын ыраас салгынын дуоһуйа тыыммыта. Олус чэпчээн, ­дьиэтигэр үөрэн-көтөн төннүбүтэ. Ол – бүтэһик сырыыта этэ.
Федот Потапов истиҥ табаарыс, амарах аҕа, эйэҕэс эһээ. Дьиэтигэр-уотугар олус ыалдьытымсах, үөрүнньэҥ, кыыһырар диэни билбэт, сытар ынаҕы туруорбат сытыары-сымнаҕас майгылааҕа. Аатын ааттатар бэртээхэй оҕолордоох, күтүөттэрдээх, ки­­йииттэрдээх, сиэннэрдээх, таптыыр, эрэнэр, истиҥник саныыр кэргэннээх. Бары айар үлэ диэн баран, муннукка ытаабыт дьон.

«Саха сирэ» хаһыакка, edersaas.ru cайтка анаан  Парасковья АДАМОВА-Күн ЧҮҮЙЭ, СӨ үтүөлээх артыыската.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0