Сунтаарга Василий Евсеев туһунан кинигэ сүрэхтэннэ

Бөлөххө киир:

Сэтинньи 15 күнүгэр Сунтаар Тойбохойугар биир бэлиэ күн буолан ааста.


Ол курдук, олоҕун тулаайах оҕолору иитиигэ, үөрэтиигэ анаабыт дэгиттэр талааннаах учуутал, тэрийээччи, ССРС уонна РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, РСФСР үтүөлээх учуутала, А.В.Луначарскай аатынан бириэмийэ лауреата, С.Зверев-Кыыл Уолун ансаамбылын кыттыылааҕа, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо Василий Никитич Евсеев олорон ааспыт олоҕун уонна үлэтин туһунан кинигэ сүрэхтэннэ.

Василий Евсеев уоллаах кыыһа: Г.Е.Бессонов аатынан мусуой-комплексын методиһа Александр Васильевич уонна Г.Е.Бессонов аатынан орто оскуола нуучча тылын үрдүк категориялаах учуутала Валентина Васильевна бэлэмнээбит “Сүрэҕим сылааһын — ыччакка» диэн ааттаах кинигэ, аата да этэрин курдук, олоҕун барытын ыччаты сырдыкка-кэрэҕэ уһуйууга анаабыт киһиэхэ анаммыт.

Кинигэ күн сирин көрбүт үөрүүлээх күнүн нэһилиэк олохтоохторо уонна ыраахтан-чугастан кэлбит ыалдьыттар мустан, ирэ-хоро ахтыһан, бэлиэтээн аастылар. Тэрээһини оскуола саха тылын уонна литературатын үрдүк категориялаах учуутала Татьяна Григорьевна Михайлова иилээн-саҕалаан, үрдүк таһымнаахтык ыытта.

Көрсүһүүгэ Тойбохой нэһилиэгин олохтоохторо, Сунтаартан үөрэҕирии үлэһиттэрин идэлээх сойууһун бэрэссэдээтэлэ Егоров В.И., СӨ үтүөлээх учуутала, В.Г.Павлов аатынан начаалынай оскуола учуутала Алексеева Е.Н., оройуон үөрэҕин управлениетыгар өр сылларга үлэлээбит педагогическай үлэ бэтэрээнэ Анисимов Д.М., Тойбохойдооҕу Оҕо дьиэтигэр араас сылларга иитиллибит Кириллин М.С., Буркина З.Н., Куприянова Т.Г. уонна Захарова О.П. бииргэ алтыспыт дьоһуннаах педагогтарын, култуурунай көҕүлээччилэрин уонна тэрийээччилэрин туһунан истиҥ-иһирэх ахтыы, барҕа махтал тылларын эттилэр-тыыннылар. Тойбохой мусуойун үлэһитэ, бастакы бэрэсидьиэн Николаев М.Е. “Муусука барыбытыгар” бырайыагын олоххо көхтөөхтүк киллэрсэ сылдьар, 50-ча сыл муусука учууталынан үлэлээн, күн бүгүҥҥэ диэри баянын кыбыммытынан сылдьар К.С.Тихонова Василий Никитич тэрийтэлээбит духовой оркестрдарын, дьоҥҥо-сэргэҕэ истиҥ-иһирэх сыһыанын туһунан, биир идэлээҕин уонна уруу-аймах быһыытынан, дириҥ ис хоһооннох ахтыы оҥордо.

Ахтыылары истэ олорон, сэрии кэминээҕи аас-туор олоххо аччыктаан-хоргуйан, инчэҕэй тирбэҕэ быстыбатынан сылдьан, сырдыкка-кэрэҕэ дууһатын тардыһыытынан олорбутун билэҕин. 16-17 эрэ саастаах оҕочоос киһи аһа-таҥаһа суох Бүлүү педучилищетыгар тиийэн үөрэнэн, киһи-хара буолан, бэйэтин суолун соломмутун сэргэ, балтыларын үөрэхтээх дьон оҥортоон олох суолугар үктэннэртээбитэ ыччакка үтүө холобур буола туруоҕа. Маны таһынан, Василий Никитич музыкальнай оскуола боруогун атыллаабакка сылдьан, аҥаардас сүрэҕин баҕатынан музыкальнай үнүстүрүмүөннэргэ оонньуурга үөрэммит. Бэйэтэ эрэ сатаан оонньуур буолбакка, Бордоҥҥо уонна Тойбохойго духовой оркестр тэрийтэлээн, бу нэһилиэктэр оҕолорун музыкальнай үнүстүрүмүөннэргэ оонньуурга үөрэтэн, кэрэ эйгэтигэр сыһыартаан, төһөлөөх үтүөнү оҥорбутун кэнники көлүөнэлэр сыаналыахтара. Василий Никитич Тойбохойун Быыратыттан силис тардан, дьоһуннаах дьоннору кытта алтыһан, Бүлүү педучилищатын таһынан учуутал институтун бүтэрэн, историк идэтин баһылаабыт. Учуутал, оскуола, Оҕо дьиэтин дириэктэрдэрин, тэрийээччи, саҥаны олоххо киллэриини көҕүлээччи, тэрийээччи быһыытынан талаана арыллан, ыал, аймах тумус киһитин быһыытынан дириҥ, баай ис хоһоонноох олоҕу олорон ааспытын бу кинигэни ааҕа олорон киһи сөҕө саныыр.

Кэргэнинээн, эмиэ учуутал идэлээх Дария Алексеевна Константиновналыын уоллаах кыыс оҕолонон, Тойбохой дьоһун-мааны ыалын аатын сүгэн, түбүктээх үлэлээхпит диэбэккэ, сүөһү-сылгы ииттэн ньир-бааччы олорбуттара. Оҕолоро төрөппүттэрин суолун батан, эмиэ иккиэн учуутал идэтин баһылаан, үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Билиҥҥи ыччат олох ыарахаттарыттан чаҕыйбакка, олохторугар туруоруммут сыалларын-соруктарын ситиһэргэ иннилэрин хоту эрдээхтик хардыылыылларыгар Василий Никитич курдук дьон олорон кэлбит олохторо үтүө холобур буолуоҕа.

Бу кинигэни ааҕан баран, Тойбохойбутун Тойбохой дэппит, нэһилиэк тумус туттар киһитин сирдээҕи олоҕун холобур оҥостон, төрөөбүт нэһилиэктэрин сайдыы суолугар үктэннэрэргэ бэйэлэрин кылааттарын киллэрэргэ дьулуһуохтара диэн эрэниэҕи баҕарыллар.

Валерий ИЛЛАРИОНОВ,

 edersaas.ru анаан. 

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0