Евгений Григорьев хоту улуустартан төрүттээх Дьокуускай олохтоохторун кытта көрүстэ

Өймөкөөн, Аллайыаха, Абый, Муома уонна Аллараа Халыма улууһуттан төрүттээх куорат олохтоохторо кулун тутар 5 күнүн киэһэтигэр Дьокуускайга Профсойуустар дьиэлэригэр түмсэн, куорат салайааччытын эбээһинэһин толоро сылдьар Евгений Григорьевтыын көрүстүлэр. edersaas.ru Хас даҕаны улуус бэрэстэбиитэллэрин кытта көрсүһүү, кыра киирии оччуот кэнниттэн, “ыйытыы-хоруй” форматынан барда. Маҥнайгы ыйытыы Евгений Григорьев дакылаатыгар ахтан аһарбыт устудьуоннарга ананар “суперкампус” туһунан буолла. “Чох хостуур сир аттыгар эдэр оҕолору олордор сөптөөх буолуо дуо? Экология өттүнэн ити сир хайдаҕый?” диэн ыйытыыга Григорьев маннык эппиэттээтэ:
— Кангалас бөһүөлэк 1923 сылга чох хостуурга анаан төрүттэммит сир. Оччолортон элбэх киһи төрөөн-ууһаан, чох хостооһунугар үлэлээн олорбут дойдулара. Хомойуох иһин, чох хостооһуна ити сиргэ билигин дьону ииппэт-аһаппат буолан эрэр. Ол иһин дьону үлэлиир, хамнастыыр сыалтан ити сиргэ Урутаан сайдыы территорията — ТОР “Якутия” тэриллибитэ. Онон билигин ыччат үөрэҕириитэ сайдыы сирин таһыгар көһөрө олус туһалаах буолуон сөп дии саныыбын. Оттон экология чааһыгар туох даҕаны куттал суох. Кэрэ көстүүлэрдээх, табыгас сирдэрдээх дойду.

Көрсүһүүгэ куораты тутуу тэтимэ үрдүүрүгэр сыһыаннаах ыйытыы киирдэ — доруобуйаларыгар хааччахтаах дьон көҥүл хамсаналларыгар аналлаах пандустар, лифтэр элбииллэрин туһунан. Бу сыалга төһө үп көрүллэрин, туох былаан баарын туһунан кэпсээнигэр Евгений Николаевич маннык чахчыны эбэн эттэ: “ГОСТ быһыытынан барытыгар эппиэттиир пандустары даҕаны туһанарга уустук эмиэ баар буолар эбит. Бу туһунан миэхэ тутуунан дьарыктанар уолаттар эппиттэрэ. Уопсайынан подъездка киириини сөптөөх оҥоруунан эрэ муҥурдаммакка, киһи квартиратыгар тиийэр сирэ барыта тупсаҕай буолуохтаах. Онон тутуу түмүгүн көрөр хамыыһыйаҕа инбэлииттэр уопсастыбаларын бэрэстэбиитэллэрэ эмиэ киириэхтэрээ. Өймөкөөнтөн төрүттээх меценат Николай Осипович Кривошапкин үбүгэр урут тутуллубут 5 №-дээх оскуола саҥа дьиэтэ кыараҕас буолбутун, саҥа пристрой атыылаһыытын кыһалҕата баар буолбутун туһунан ыйытыыны оскуола попечителлэриттэн биирдэстэрэ (Кривошапкин сыдьаана киһи) биэрдэ. Манна “Үөрэҕирии” национальнай бырайыак чэрчитинэн 5-с уонна 12-с оскуолалар эбии дьиэлэнэллэрэ 2022 сылга былааннанна”, — диэн эппиэт бэрилиннэ. Өссө биир өр кэмҥэ быһаарыллыбатах кыһалҕа туһунан Комсомольскай болуоссат таһыгар олорор куорат олохтооҕо ыйытта: “Сайын түүн аайы ыччат массыынанан “дрифтээн” элбэх киһини утуппат. Итини хайдах быһаарыахха сөбүй?»
— Бу кыһалҕаны быһаараары икки сылы быһа кииристим. Сүрүн проблемата диэн болуоссат куорат балаансатыгар буолбакка, өрөспүүбүлүкэ киэнигэр киирэригэр. Онон туох эрэ олбуор тутан хааччахтыыр бырааппыт суох. Ыксаан түүннэри киирии суолу “Камаз” массыыналарынан бүөлүү сылдьыбыппыт. Ону ГАИ-лар бопсубуттара. Билигин түүҥҥү кэмҥэ тыаһыыр бобулларын туһунан ыстатыйаны туһанан ыстырааптаан киирсэбит. Ону таһынан бу сайын парковка миэстэлэрин турбаларынан бэлиэтээн, көнө сирин көҕүрэтиэхпит, оччоҕуна дрифтээн тохтуохтара. Ол эрээри бу кыһалҕа төрдө ыччат дрифтиир аналлаах сирэ суоҕар сытар. Ити сири саптахпытына, атыны булуохтара. Онон куоракка “дрифтиир” полигон баар буолуох тустаах. Билигин манна хас да бырайыагы үөрэтэ сылдьабыт. ХИФУ “Бриджстоун” хампааньаны кытта эспэримиэҥҥэ аналлаах полигон тутаары сылдьар, онно кыттыһыахха сөп. Эбэтэр урбаанньыттарга куорат таһыгар сир биэрэн, итинник сүүрдэр, дрифтиир полигон оҥоруохха. Итинник үлүһүйэн дьарыктанар оҕолортон кэнники баҕар чөмпүйүөннэр үүнэн тахсыахтара, ким билиэй билигин?

Билибин аатынан уулусса түгэҕэр олорор Валентина Павлова оптуобус тохтобулларыгар кэлбэт буолбутун үҥүстэ: “Мин ити тохтобулу тус бэйэм туруорсан киллэртэрбитим. Уустаах Избеков аатынан саҥа уулуссаҕа маршрутнай автобустар урут даҕаны аанньа киирбэт этилэр, билигин олох да кэлбэт буоллулар, “эһиги тохтобулгут аны үлэлээбэт” дииллэр. Онон элбэх кырдьаҕас дьон ыраах тохтобулга барарга күһэллэллэр”.

Бу ыйытыыга Евгений Николаевич икки түһүмэхтээх улахан хоруй биэрдэ. Бастатан туран, ити тохтобулга сырыы быстах кэмҥэ уот үлэтэ ыытылларынан сибээстээн тохтообутун туһунан эттэ. “Ити сиргэ турар уот остуолбатын көһөрүүнү сокуон ирдиир. Оттон кыһын ортото элбэх дьон олорор сиригэр уоту өр кэмҥэ араарар кутталлаах. Онон халлаан арыый сылыйбытын кэннэ, тутатына ити үлэлэри ыытан, остуолбаны көһөрөн, тохтобулу үлэлэтиэхпит”.

Евгений Николаевич автобус маршруттарын төрдүттэн уларытар туһунан сонуну иһитиннэрдэ: — Билигин куоракка 18 маршрут баар. Өр кэм устата автобус үлэтэ урбаан кыһалҕатыгар эрэ эппиэттиир гына тэриллэн турда. Судургутук эттэххэ, суоппарга сүрүн сыала – барыс киллэрии, дьоҥҥо өҥөнү оҥоруу иккис нүөмэринэн сылдьар. Ол иһин төһө кыалларынан кылгас маршрутка элбэх киһини тиэйэн, барыс киллэрэ сатыыллар. Онтон сылтаан бары киин уулуссанан айанныы сатыыллар, түгэх эбэтэр туора киириилээх тохтобуллары тумналлар, үлэ кэнниттэн сырыыны аҕыйаталлар. Хас биирдии маршрут туспа ООО быһыытынан үлэлиир, кинилэр хаһаайыттара үгүстэрэ Дьокуускайга олорботтор, Арассыыйа таһыгар бааллар. Онон Дьокуускай олохтоохторун кыһалҕалара кинилэри долгуппат. Билигин чинчийии үлэтин ыыта сылдьабыт, маршруттары куорат кэҥээбитин учуоттаан саҥаттаан таҥыахпыт. Ону таһынан үлэ моһуонун атын хантараакка көһөрүөх тустаахпыт, атын куораттарга үлэҕэ “брутто-контракт” диэн саҥа сыһыан киирэн эрэр. Судургутук эттэххэ, суоппар бары тохтобулларга бэлиэтэнэн, анаммыт кэмигэр тиийдэҕинэ, куораттан төлөбүр ылар. Биир эмэ тохтобулу көтүттэҕинэ, ыстарааптанар. Автобус төлөбүрэ куорат бүддьүөтүгэр киирэр, онтон суоппарга хантараак быһыытынан хамнас төлөнөр. Итиннэ эмиэ уустук баар эрээри, автобус сарсыардаттан киэһээ хойукка диэри сылдьара ситиһиллэр.
Көрсүһүү кэмигэр элбэх ыйытыы киирдэ, күүрээннээх ырытыһыылар буоллулар. Мустубут дьон куорат баһылыгын эбээһинэһин толорооччуну кытта ирэ-хоро кэпсэтэн, астынан тарҕастылар.