«Эллэй эһэбит суолунан» мультимедийнай айымньыны илэ хараххытынан көрүҥ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Геокультурнай сайдыыга института быйыл муус устар 27 күнүттэн «Россия-моя история» пааркаҕа “Эллэй суолунан” диэн мультимедийнай көрдөрүүнү тэрийэр. Ити кэрэхсэбиллээх көстүү улахан саалаҕа төгүрүччү тардыллыбыт барыта 80 миэтэрэ усталаах араас экраннарга, ону таһынан, сиэдэрэй Ураһаҕа, Аал-Луук маска уонна араас өрүттэнэр салгыҥҥа ыйанан турар улахан эттиккэ көстөр, устар, дьиримниир… Биир тылынан эттэххэ, саала ортотугар тураҥҥын, хааама да сылдьаҥҥын 20 мүнүүтэ устатыгар тула оттүгүттэн кутуллар муусука дорҕоонноругар уйдара сылдьаҥҥын үгүһү билэҕин, көрөҕүн, ис эйгэҕинэн ылынаҕын…
Бу дьикти кэрэхсэбиллээх тэрээһини оҥоорооччулартан биирдэстэрэ Ариан Ермолаев этэринэн, маннык айымньы мэлдьи саҥардылла, тупсарылла, эбиллэ, сайыннарылла туруоҕа. Билигин да туһаныллыахтаах матырыйаала олус элбэх — 700-кэ чаастаах араас устуулар бааллар эбит.
Маннык мультимедийнай тэрээһин Сахабыт сиригэр уонна Уһук Илиҥҥэ республикаларыгар аан бастакы буоларын Геокультурнай сайдыыга институт директорын солбуйааччы Леонид Ким киэн тутта кэпсиир.
Ыам ыйын 20 күнүгэр манна Дьокуускайдааҕы художественнай училище үөрэнээччилэрэ уонна кырдьаҕас учууталлара, урукку салайааччылара көрүстүлэр, саҥалыы киэптээх мультимедийнай көстүүнү кэрэхсээн билистилэр. Училище бэйэтэ бу үлэҕэ кыттыыны ылбыт эбит. Онон Геокультурнай сайдыыга институт үлэһиттэрэ оҕолору хаһан баҕарар кэлэн, бэйэлэрин кэрэхсэбиллээх бырайыактарынан бу үлэҕэ салгыы кытта туралларыгар ыҥырдылар.
Ыраас уутунан аар саарга аатырбыт Байкал күөл хаймыы хайаларын тэллэхтэриттэн силээн, үрүйэ, үрэх буолан бэйэтин тардыытын саҕалыыр Улуу Өлүөнэ барахсан көтөр кынаттаах хараҕынан көрүллэр хартыыната нэлэһийэр. Үгүс салаалара үмүөрүһэн сүүрүгэ күүгэннэнэн, налыы сыһыыларга налыйар сиригэр быыппастар быччыҥнаах бухатыыр киһи Эбэ кытылыгар лыҥкыначчы хаппыт аарыма тиити силистиин баҕастыын түөрэ тардан ылан сүгэн кэбиһэр уонна Эбэ үөһүгэр киллэрэн оҥочо гынан устан доллоһутар. Ити көстүүгэ сөп түбэһэр кэрэ муусукаҕа доҕуһуолланан көрөөччү Эллэй Боотуру кытта Эбэ кэрэ көстүүлэригэр угуттанан Туймаада хочотугар тиийэн кэлэр.
Дьэ манна кэлэн Эллэй Боотур Саха омугу төрүттээччи, Дойду сири сайыннарааччы, араҥаччылааччы, хороҕор муостааҕы, сыспай сиэллээҕи дэлэтээччи буолара көстөр. Ити кэнниттэр Саха Урааҥхай былыргы олоҕо-дьаһаҕа, автономияны ситиһиибит, сэрии иннинээҕи олохпут сиэрэ барыта кэпсэнэр. Диктор намыын куолаһа эмискэ быһа баран сэрии… снаряд, буомба эстиитэ, өлүү-сүтүү эн иннигэр субу баардыы дууһаҕын хам ылар… Тула өттүгэр тааҥка тиһилигэ тыаһыыра, кыайыылаах «Ураа!” хаһыы ньиргийэрэ барыта бу эн тулаҕар, эн аттыгар баар буола түһэр. Ити үлүгэртэн мүччү көтөн эрдэххинэ кыайыылаах парад ньиргиэрэ, хааннаах фашист былаахтара Кириэмил иннигэр умса быраҕыллаллара… барытыгар эн субу баардыы туоһу буолар курдуккун…
Сахабыт сиригэр эйэлээх олоҕу тутар пятилеткалар, промышленноспыт сайдар түһүмэхтэрэ, үлэ дьоно чиэстэнэрэ барыта эн хараххар элэҥниир, дууһаҕар иҥэр… Эдэр киһи Ийэ дойдутунан уонна cаха буоларынан киэн туттунуутун иҥэрэр бу дьикти остуоруйа баара суоҕа сүүрбэччэ эрэ мүнүүтэ иһигэр саҥа киһини иитэн таһаарар.
Николай Крылов, суруналыыс.