Эксперт: “Норуоттар икки ардыларынааҕы да чөмпүйэнээккэ кыттыаххытын сөп”
Быйыл «ДжуниорСкиллс» чөмпүйэнээт Саха сиригэр үһүс төгүлүн ыытылынна. 22 хайысханан 18 улуустан уонна Дьокуускай куораттан барыта 409 оҕо кытынна. Кинилэр үлэлэрин 110 эксперт сыаналаата. Ааспыт сылларга холоотоххо, быйыл күрэхтэһии таһыма лаппа үрдүк.
edersaas.ru
Чөмпүйэнээт норуоттар икки ардыларынааҕы ирдэбилинэн ыытыллар. Анал үөрэҕи ааспатах дьону эксперинэн киллэрбэттэр. Ол курдук, норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурустар судьуйалара, “Вкус Мира Рус” кулинарнай ассоциация бэрэсидьиэнэ, кулинар дыалата компетенцияҕа экспертээбит Владимир Олейников (Москва к.): “Үлэбинэн балай даҕаны элбэх эрэгийиэҥҥэ сырыттым. Арассыыйаҕа эрэгийиэннэр саамай бөдөҥ чөмпүйэнээттэрин кэккэтигэр киирбиккитинэн эҕэрдэлиибин. Киэҥ далааһыннаахтык ыытаргытыттан уонна ыраахтан кэлэн кыттыбыккытыттан сөхтүм, соһуйдум. Маннык үрдүк таһымнаах үөрүйэхтээх дьон норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаах чөмпүйэнээккэ да кыттыаххытын сөп”, — диэн үрдүктүк сыаналаата.
Күрэхтэһии сыалынан-соругунан оҕолор идэлэрин таба тайаналларын курдук эрдэттэн бэлэмнээһин буолар.
Нам улууһун Хамаҕатта орто оскуолатын 8-с кылааһын үөрэнээччитэ Сергей Канаев туой оҥоһуктарга ылсыбыта үс сыл буолбут. Компетенциятыгар бастакы миэстэни ылан, “Океан” лааҕырга сынньана барар путевканан наҕараадаламмыт. “Туой оҥоһуктар” куруһуокка киирэн баран, маҥнай кыракый чааскыны оҥорон көрбүтүм. ДжуниорСкиллс аан бастакыбын кэллим. Кыттааччыларга барыбытыгар биир садаанньа биэрбиттэрэ, ону үс күн устата оҥордубут. Трапециялыы быһыылаах, элбэх оһуордаах мал иһитин оҥордум. Саамай уустуга — оһуора”, — диэн этэр.
Бу иннинэ Сергей “Инникигэ хардыы” научнай-практическай кэмпириэнсийэҕэ, олимпиадаҕа кыттан бастаабыт. Оскуолаларыгар “Туой оҥоһуктар” куруһуогу технология учуутала Руслан Захаров салайбыта уонтан тахса сыл буолбут. Руслан Афанасьевич идэтинэн уруһуй учуутала эрээри, туой сөбүлүүр дьарыга эбит. Кини чөмпүйэнээт тэрээһинэ олус үчүгэй, тустаах компетенцияҕа бары чөмпүйүөннэр, күрэхтэһии кыайыылаахтара кыттыбыт буолан, бары даҕаны тэҥ баайыылаахтар диэн кэпсиир. Кэлин туойтан оҥоруу өрөспүүбүлүкэҕэ күүскэ сайдан эрэрин ыйар. Сергей хаачыстыбалаах туттунуулаах уонна күүстээх эрчиллиилээх буолан баһыйда быһыылаах диэн этэр. Дьоҕурдааҕын, буочара үчүгэйин бэлиэтиир. Руслан Афанасьевич бэйэтэ археологическай хаһыылартан кырамталары сөргүтэн, улахан иһиттэри оҥортуур эбит. Сергейдээх хаһыа да буолан салайааччыларыгар көмөлөһөллөр, бэл, 20-лии лиитирэлээх иһиттэри чочуйууга көмөлөһөллөр эбит.
Оттон предпринимательство компетенциятыгар бастакы миэстэни ылбыт Хаҥалас улууһун Ой орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ Люда Архипова бу курдук санаатын үллэстэр:
—Бииргэ үөрэнэр дьүөгэбиниин Люба Поисеевалыын предпринимательство компетенциятыгар кытынныбыт. Манна аҥаардас күрэхтэһии эрэ буолбакка, маастар-кылаастары ыыттылар, түмэллэргэ сырыттыбыт. Компетенциябытыгар, уопсайа, аҕыс хамаанда кытынна. Бары эрдэттэн бэлэмнэммиттэрэ көстөр. Олус күүстээхтэр. Туох баар үбүн-харчытын, ороскуотун барытын суоттаан, бизнес-бырайыак оҥоруохтаахпыт. Алта модульга арахсар. Хас биирдии модульга 30 мүн эбэтэр 1 чаас бэриллэр. Бүтэһигэр бэлэм бырайыагы оҥорон таһаарыахтаахпыт. Биһиги бырайыакпыт “Интернет маҕаһыыннаах инновационнай бырайыак” диэн ааттаах. Ой орто оскуолатын тиэхиньикэтин (көмпүүтэрдэрин, планшеттарын, тэлэбиисэрдэрин) суоттаан туран, 3D түмэл арыйары толкуйдуубут. Киириитэ 100 солк. 3D экспонаттары интэриниэтинэн атыылыахха эбэтэр моделлары да оҥорон таһаарыахха сөп. Бырайыакпыт уопсайа 350 тыһ солк. курдук суумалаах. Салайааччыбыт — Н.М.Шадрина, – диэн кэпсиир.
Чөмпүйэнээт быйылгы кыайыылаахтара дойду бастыҥ лааҕырдарыгар сынньанар путевканан, сыаналаах бириистэринэн наҕараадаланнылар. Бастыҥнар салгыы Саха сирин аатыттан Арассыыйатааҕы ДжуниорСкиллс чөмпүйэнээккэ кыттыахтара.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru