— Улахан убайбыт, Биэтэс кырдьаҕас, бу үлүгэрдээх күһүҥҥү булт көҥүлүн саҕана тугу итиннэ, куоракка дьөлө түһэн айакалыы-дьоколуу сытаҕын? Таҕыс дойдугар, Дириҥ Күөлбүтүгэр дурда бэлэм. Тыал да, хаар да хоппот, тиҥ курдукка таба тэллэххэ тарайан, пуховик суорҕанынан бүрүнэн-үллүнэн баран, итии киллэринэ-киллэринэ куста кэтээ, — бииргэ үөскээбит, аҕыйах сыл балыс Оонньуулаах Оппуонньа быраатым төлөпүөнүнэн омуннуран-хаадьыланан кутан-симэн кэбистэ. – Кус бөҕө маатырҕас, кынат тыаһа сирилэс. Биримээнэ чуолҕанынан киирэ сыһан, сиирэ-халты куһугураһан ааһаллар. Бэлэм олорор киһи сыгынньах илиигинэн да харбаан ылыах айыылаах. Сыһан-соһон эрэйдэнимэ, саата суох таҕыс. Боруҥуйга дурдабыт иннинэн үөттэр лабааларыгар кытаайыскай илими тардан кэбиһиэхпит да бүттэ. Иилистибит кустары сарсыарда арааран ылыахпыт. Таарычча күөлбүтүттэн Күөх Боллох күндүлээбит эмис, сыалара саккырыы сылдьар собочооннорун инчэҕэйдии куулунан хостуохпут. Айахпытын баҕас көрүнүөхпүт. Эмис кус этинэн, хоргуннаах ухаанан эмсэхтэниэхпит. Эбиитин, булчут оҕонньор илии тутуурдаах, өттүк харалаах тиийэн, эмээхсиҥҥин, оҕолоргун-сиэннэргин үөрдүөҥ дии!
Быраатым Оппуонньа барахсан эппитин-тыыммытын 50-ча бырыһыанын сиидэлээн ылыныахха наада. Киһини чуҥкуппат, бэһиэлэй табаарыс диэтэҕиҥ. Эдэр эрдэҕинэ, хор, ардыгар уу диэбитэ хаар, хаар диэбитэ уу буолан аһара наһаалаан, дьону ууга-уокка түһэрэн, кыыһырдан мөҕүллэр, дьарыллар буолара. Бэл, кырдьаҕас Кэтириис эбээбититтэн “оҕолоннум, аҕа буоллум” диэн үөрдэн мүччү ыһыгыннаран күндүлэтэн “сууйбуттаах». Онтуката онно суоҕа биллэн, эмээхсин кыыһыран чанчыктаан турар. Аҕыйах хонугунан кэргэнэ кырдьык оҕолонон, Оппуонньа балыыһалаан истэҕинэ бүтэйин маһыгар өйөнөн туран:
— Хайа, бу, хайа диэки хантаарыҥнаатыҥ? — туоһулаһар.
— Балыыһаҕа, кэргэммин таһаара. Оҕолоннубут, — Оппуонньа күлэн-үөрэн мичилийэр.
— Поосуо-ол! — эбээ Кэтириис бу уол эмиэ балыыҥкалаата диэн итэҕэйбэккэ мөҕүттэ хаалла. Дьэ, итинник сэргэх киһи, Оонньуулаах Оппуонньа.
Бырааппыныын эдэрбититтэн төһөлөөх бултаабыппыт, кустаабыппыт, куобахтаабыппыт буолуой. Дьээбэлэнии-хаадьыланыы да баара. Биир күһүн баччаларга Хоту Арыыга кэрийэн кус бөҕөҕө түбэһэн тиҥийэн дэлби сыыһан, сорохторун түһэрэн баран кыайан булбакка, көҕөннөөх чөккөйү эрэ тутан хааллыбыт. Оппуонньам санаатын түһэрбэт, дьээбэлээҕинэн кылахачыҥнаан, үрүсээгэр толору от симэн, көҕөн кыһыл атаҕын, чөккөй баһын көстөр кына быктаран, хам тардан баайан кэбистэ. Ыы-быччары үрүсээгин тэскэччи сүгэйдээн: «Убайдарбытыгар бардыбыт, чээйдээн, утахпытын ханнаран ааһыахпыт», — диэн буолла.
Бостуук Күүстээх Баанньа, сылгыһыт Ардьака Сиэнньэ Токурга отторун күрүөтүн бүтэрэн, оллоонноругар чээйдии олороллор. Аттыларыгар өртөммүт сылгылара эмиэ мэччийэн, хаттаан өрө анньан эрэр күөх ньаассын ачаны кирэн кирдиргэтэллэр.
— Ок-сиэ, бырааттар ол иһин тыаскыт-уускут сүрдээх этэ. Маладьыастар, куһу кыайбыккыт! – Бостуук Баанньа сөҕө-махтайа чээйин иһэн бурулатар.
— Айыка-айыка, ыл эрэ Биэтэс, үрүсээкпин түһэр. Санныбын хам баттаан бүтэрдэ, — Оппуонньам артыыстаан эрэригэр кыттыһан, үрүсээгин бэрт ыараханнык мадьалытан түһэрэбин. Кэпсэтэн-ипсэтэн, өйүөбүтүн хостоон эрдэхпитинэ, Сэмэн саҥата суох чээй кутуталаан баран, санаата батарбакка сэмээр көҕөн атаҕа кытарар, чөккөй баһа быган ыга бааллыбыт ыы быччары үрүсээкпитин бэрт чэпчэкитик, сэк курдук көтөҕөн тэйгэҥнэтэ туран: «Ээ, па, бу да дьон…», — дии-дии, бэккэ астынан күлэн мүчүҥнүү турда. Баанньа Оппуонньаны ойоҕоско кибилиннэрдэ. Күлсүү-салсыы, һуу-һаа бөҕө Токуру ылан кэбистэ.
Бырааппыныын, Оонньуулаах Оппуонньалыын убайдарбытын Күүстээх Баанньаны, Ардьака Сиэнньэни бэркэ соһутан, сөхтөрөн, хаадьылаан турабыт. Булка араас барыта буолааччы…
Биэтэс Билээхэп.