Бу күннэргэ Үөһээ Бүлүүгэ үөрэх үлэһиттэрин олунньутааҕы сүбэ мунньахтара үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылла турар. Манна улуус нэһилиэктэрин оскуолаларыттан учууталлар, оҕо саадтарыттан уһуйааччылар кытта сылдьаллар.
edersaas.ru
Тэрээһин маҥнайгы күнүгэр эдэр учууталлар биллиилээх политическэй-общественнай деятель, саха чулуу уола Исидор Бараахап төрөөбүтэ 120 сылыгар анаан «Биһиги саха норуотун чулуу уолаттарын утумнааччыларабыт» диэн ыччат бырайыагар көхтөөхтүк кытыннылар. «Көмүс уруоктар» уонна «Алексеев физикаҕа задаачара» диэн икки кинигэ сүрэхтэниитэ учууталлар болҕомтолорун тарта. Итини тэҥэ, оскуола дириэктэрдэригэр аналлаах үөрэх хаачыстыбатын боппуруостарыгар, психологическэй-педагогическэй, иитиигэ, үөрэх иннинээҕи үөрэтиигэ, алын кылаастар учууталларыгар аналлаах уонна учуутал таһымын үрдэтиигэ анал секциялар үрдүк таһымнаахтык ыытылыннылар.
Бүгүн күнүс 2 чаастан улуус үөрэҕин үлэһиттэрин олунньутааҕы тэрээһиннэрин сүрүн пленарнай мунньаҕа буолла. Манна учууталлар эрэ буолбакка, Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга Владимир Поскачин уонна тэрилтэ салайааччылара кытыннылар.
Пленарнай мунньаҕы оҕону сайыннарыы киинин «Теремок» инструментальнай оркестрын музыкальнай эҕэрдэлэринэн аһыллыбыта соһучча да, ураты да буолла.
Мунньаҕы улуустааҕы үөрэх управление начаалынньыга Спиридон Борбуев салайан ыытта.
Кини сүрүн дакылаатыгар үөрэх хаачыстыбатын үрдэтиигэ ханнык соруктар туралларын эттэ. Ол курдук, «Бастакытынан, үөрэх хаачыстыбатын үрдэтэр инниттэн учууталлар, уһуйааччылар идэлэрин таһымын үрдэтиигэ, сайыннарыыга улахан болҕомто ууруохпут. Манна хас биирдии учуутал үөрэх управлениятын кэтээбэккэ-манаабакка, күүппэккэ, бэйэтин таһымын үрдэтиигэ кыһаллыахтаах-мүһэллиэхтээх. Биллэн турар, үөрэх салалтата сөптөөх усулуобуйаны тэрийиэхтээх. Быйылгыттан саҕалаан учууталлары үөрэтэр предметтэрин эҥкилэ суох билэллэрин хааччыйар уонна таһымнарын үрдэтэр сыалтан араас хабааннаах куурустарга, семинардарга ыыталыахпыт. Ол курдук, кулун тутар саҥатыгар нуучча тылын учууталларын нуучча улуу суруйааччылара үөскээбит дойдуларыгар Санкт-Петербурга анал кууруска ыытары былааннаатыбыт.
Билигин оскуолаларга оҕолору араас программанан, учебниктарынан үөрэтии барар. Учууталлары кытта көрсөн кэпсэтии кэнниттэн улуус үрдүнэн биир программанан, биир хайысхалаах учебниктарынан үөрэтиини тутуһары ылынныбыт. Мантан инньэ оҕону кыра эрдэҕиттэн кэтээн көрөр инниттэн анал дневник курдук оҥоһуллуоҕа. Ол эбэтэр дорожнай каарта диэн. Манна оҕону оҕо саадыттан саҕалаан оскуоланы бүтэриэр диэри кини үөрэҕин ситиһиитин, сайдыытын туһунан барыта ол дневниккэ тиһиллиэн иһиэҕэ. Үөһээ Бүлүү улууһун үөрэҕин эйгэтигэр 2018 сыл профессионалнай маастарыстыбаны үрдэтии сылынан биллэрдибит.», — диэн кэпсээтэ. Биллэн турар, дакылаатын сүрүн эьиилэрин эрэ киллэрдибит.
Салгыы педагогическэй наука дуоктара, профессор Василий Долгунов улууска үөрэх таһымын үрдэтиигэ олус интэриэһинэй ис хоһоонноох дакылааты оҥордо. «Бүгүҥҥү күҥҥэ үөрэх эйгэтигэр улахан кириисис үөскээтэ. Учуонайдар этэллэринэн, оҕолору аныгы олох таһымыгар, ирдэбилигэр сөп түбэһэр гына үөрэтии мөлтөөбүтүн аһаҕастык этэллэр. Ол туохха көстөрүй? Сүрүннэрин этэр буоллахха, промышленноска, тыа хаһаайыстыбатыгар оҥорон таһаарарга аналлаах технологияны сайыннарыыга мөлтөөбүппүт көстөр. Аны туран, оҕолорбут сайдыыга дьулуурдара кыччаабыта улаханнык дьиксиннэрэр. Дьэ маны көтөҕүүгэ, сайыннарыыга бары кыһаллыахпытын, үлэлиэхпитин наада», — диэн санаатын эттэ.
Аммосов аатынан ХИФУ профессора, философскай наука дуоктара Виктор Михайлов ураты дакылаатын, этиитин учууталлар интэриэһиргээн иһиттилэр. «Олохпут олус тэтимнээхтик сайдар. Кэм-кэрдии түргэнник сыыйыллар. Урукку өттүгэр 10, 20 сылынан олоххо киириэ диирбит билигин үс-түөрт сылынан баар буолар. Холобур, суотабай төлөпүөн сыл аҥара буола-буола уларыйар. Бу курдук олох ирдэбилэ эмиэ түргэнник уларыйар, сайдар. Дьэ манна сөптөөх ыччаты үөрэтэн таһаарыах тустаахпыт. Маны ситиһэргэ учуутал эмиэ аныгы олох сиэринэн таһымын уон оччонон үрдэтэргэ кыһаллыахтаах. Билиҥҥи сайдыылаах олохтон хаалар түгэнигэр оҕолор күлүү гыныахтарын даҕаны сөп. Дьэ саамай кыһыылааҕа уонна сэрэхтээҕэ диэн сотору кэминэн үөрэнээччи учууталы талан ылан үөрэнэр усулуобуйата тэриллээри, киирээри турар», — диэн этиитэ учууталлары толкуйга түһэрбит буолуохтаах.
Улуус баһылыга Владимир Поскачин: «Олус сэргэх уонна дириҥ ис хоһоонноох мунньах буола турар. Үөрэх эйгэтин сайыннарыыга элбэх этиилэри иһиттибит. Учууталлар идэлэрин таһымын үрдэтиигэ ис сүрэхтэриттэн кыһаллыахтарын наада. Тоҕо диэтэххэ, олохпут аһара түргэнник сайдар. Аныгы технология туһунан этэ да барыллыбат. Аҕыйах хонуктааҕыта киһи аймах историятыгар улахан событие буолла. Чааһынай киһи Tesla Roadster массыынатын Falcom Heavy аракыатанан космоска таһаарбыта элбэҕи туоһулуур», — диэн эттэ.
Улуус баһылыга 9 үөрэх тэрилтэтигэр (оскуолаларга уонна оҕо саадтарыгар) анаан 1 мөл солк сэртипикээти үөрүүлээх быһыыга- майгыга туттарда.
Учууталлар санаалара, этиилэрэ
Дмитрий Стручков, Үөһээ Бүлүүтээҕи 1 нүөмэрдээх орто оскуолатын учуутала:
— Сөптөөх тэрээһин адьас кэмигэр буолла. Бу мунньах кэнниттэн элбэх учуутал идэлэрин таһымын уонна үөрэтии хаачыстыбатын үрдэтиигэ кыһаллыахтара-мүһэллиэхтэрэ дии саныыбын.
Ольга Слепцова, Үөһээ Бүлүүтээҕи 2 нүөмэрдээх орто оскуолатын дириэктэрин солбуйааччы:
— Бу анал тэрээһин уратыта элбэх. Биир бэйэм «Көмүс уруоктар» диэн кинигэ сүрэхтэниитин олус сэргээтим. Манна биһиги улууспут учууталларын бастыҥ уруоктара киирбиттэр. Уонна ити уруоктарын учууталлар «аһаҕас уруок» быһыытынан үөрэтэн көрдөрбүттэрэ олус интэриэһинэй буолла. Маннык тэрээһин ыытыллара көдьүүһэ улахан.
Александр Тарасов, Үөһээ Бүлүү, edersaas.ru