Эһээбит көмүс уҥуоҕар төрөөбүт алааһын буорун уурдубут

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Быйыл, Улуу Кыайыы 75 сылыгар, биһиги аймах Кыайыыны уһансыбыт күндү киһибит, эһээбит Белолюбскай Ксенофонт Титович көмүс уҥуоҕун булан, төрөөбүт төрүт буорун илдьэн уурдубут, эбээбит Захарова Мотрена Дмитриевна сырдык кэриэһин толордубут. 

Докумуонунан сирдэтэн эһээбит Германияҕа, Илиҥҥи Пруссияҕа көмүс уҥуоҕа кистэнэн сытар диэн билэр этибит. Кини 1914 с. Чурапчы оройуонугар, Арыылаах нэһилиэгэр төрөөбүт. Сэрии иннинэ райпоҕа ыскылаат сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. Дьокуускай куоракка байыаннай оскуоланы бүтэрэн, ис дьыала отделыгар сотруднигынан үлэлээбит. Ворошиловскай стрелок нуорматын толорбут. 1942 с. сэриигэ барарыгар эбээм Мотрена Дмитриевна икки саастаах уол оҕолоох хаалбыт. Ол, мин аҕам Белолюбскай Борис Ксенофонтович, кини быйыл 80 сааһын туолла.  Ити кэмҥэ өссө эбээм иккис оҕотун ыарахан эбит. Онон эһээбит барахсан уоттаах сэрии толоонугар сылдьан, кыыс оҕоломмутун истэн наһаа үөрбүт уонна хайаан да Виктория диэн ааттаар диэн суруйбут. Кыайыы иһин дьулуурдаах байыас суруга буоллаҕа. Виктория Ксенофонтовна 70 сааһын ааһан баран, ыарахан ыарыыттан суох буолбута. Кини үс оҕо тапталлаах ийэтэ, элбэх сиэн күндү эбээтэ буолбута.

Эбээм  Мотрена Дмитриевна барахсан икки сыл буолан баран «хара сурук» туппут. Аас-туор, аччык, сырдыктаах хараҥаны ыпсаран үлэлиир ыарахан кэмҥэ, икки оҕолоох эдэр дьахтарга, иһигэр тапталлаах доҕорун эрэнэ кэтэһэр киһиэхэ, бу хайдахтаах ыар сурук буолуой?! Эһээбит Ксенофонт Титович Илиҥҥи Пруссияҕа кыргыһыы хонуутугар 1944 сыллаахха дьоруойдуу охтубут. Кини 56 стрелковай полк, стрелковай взводун командирын көмөлөһөөччүтэ эбит. Оттон 1969 сыллаахха кэргэнигэр уонна уолугар эһээбит  Аҕа дойду 2 степеннээх уордьанын туттарбыттара. Эбээбит барахсан баара-суоҕа 23 сааһыгар икки оҕолоох огдообо хаалбыт. Туох баар тапталын, кыһамньытын бүүс-бүтүннүү оҕолоругар, сиэннэригэр, чугас дьонугар анаабыта. Уоллаах кыыһын дьоһун дьон оҥортоон, элбэх сиэн тапталын ылбыта.

Быйыл балтыбыт Лия Афанасьевна туох баар сыратын ууран, элбэх докумуону хасыһан эһээтин көмүс уҥуоҕа Калининградскай уобалас Краснознаменскай оройуонугар Победино бөһүөлэккэ саллааттар бырааттыы көмүс уҥуохтара көтөҕүллүбүт сиригэр кистэммитин булбута. Онон, Улуу Кыайыы 75 үбүлүөйдээх сылынан, эһээбит төрөөбүт  төрүт буорун илдьэ Калининград куоракка аҕабыт Борис Ксенофонтович, сиэннэр уонна хос сиэннэр, мин уолбунаан Альбертыын, кэс тылбытын этэ барбыппыт. Калининград куоракка сураҕа суох сүппүт Саха сириттэн сылдьар саллааттары көрдүүр, үтүө дьыаланан дьарыктанар биир дойдулаахтарбыт Окоемов Владимир Прокопьевич уонна Афанасьева Любовь Владимировна көрсөн, эһээбит сытар бөһүөлэгэр арыаллаан сырытыннардылар. Бөһүөлэккэ киирээти, саллааттар көмүс уҥуохтара көтөҕүллүбүт сирэ баар. Онно күндү киһибит аата мемориальнай дуоскаҕа көмүс буукубанан суруллубут. Эһээбит барахсан, эдэркээн сааһыгар төрөөбүт алааһыттан тэйэн, кый ыраах сылдьан, Ийэ дойдутун хара дьайдаах хааннаах талабырдьыттартан көмүскүүр туһугар олоҕун толук биэрбитин санаан улаханнык уйадыйдыбыт. Хорсун буойун көмүс уҥуоҕа хараллыбытын бэйэбит уу харахпытынан көрөн наһаа долгуйдубут, харааһынныбыт. Мустубут дьоҥҥо эһээм туһунан сырдатан, кинилиин көстүбэт ситиминэн ханнык эрэ кэмҥэ кэпсэтэн ылбыт курдук сананан, төрөөбүт буорун оргууй кутан, тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн ууран, эбээбит кэриэһин, аҕабыт баҕа санаатын толорон, хайдах эрэ дууһалыын чэпчээтибит.

Түгэнинэн туһанан сырдаттахха, Владимир Прокопьевич элбэх докумуону, архыыбы хаһыспыт. Кини этэринэн, аҥаардас Калининградскай уобаласка 2000 кэриҥэ киһи Саха сириттэн сэриилэспит. Булбут саллааттарын испииһэгин улуус аайы ыыталлар эбит. «Улахан баҕа санаабыт диэн, манна кэлэн дьоруойдуу охтубут саха ньургун уолаттарын туһунан кинигэ таһаарыа этибит», — диэтэ. Түмүкпэр, Белолюбскайдар уонна Пермяковтар ааттарыттан Владимир Прокопьевичка уонна Любовь Владимировнаҕа улахан махталбытын тиэрдэбит, сүһүөхтээх бэйэбит сүгүрүйэбит, хоолдьуктаах бэйэбит хоҥкуйабыт. Дьон-сэргэ туһугар оҥорор үтүө дьыалаҕыт ситиһиилэнэ турдун. Биһиги күндү дьоммут, аҕаларбыт, эһээлэрбит, убайдарбыт уоттаах сэриигэ дьоруойдуу охтубут быһыыларын сиэннэрэ, хос сиэннэрэ хаһан да умнуохтара суоҕа! Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!

«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru саайтка анаан Вера Белолюбская, 

Калининград

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0