Сахабыт сирэ барахсан, ӨРӨСПҮҮБҮЛҮКЭБИТ, норуоппут олус да уустук, ыар турукка киирэн олоробут. Манныкка майгынныыр кэмнэр сүүрбэһис үйэ саҕаланыытыгар, олох укулаата уларыйар сахтарыгар уонна Аҕа Дойду иһин Улуу сэрии саҕана буолуталаабыттара…
Айылҕа кыһарыйыыта-уот кураан, ойуур уота саба сүүрэрэ аан дойду үрдүнэн даҕаны киэҥник тайаата, онуоха эбии ковид дьаҥа өрө туран бука барыбыт олохпутун түҥ-таҥ тутта уонна хас биирдиибитигэр, былаас-дьаһалта эйгэтигэр уонна уопсастыба олоҕор кытаанах тургутууну тосхойдо.
Иһитиннэрэр-биллэрэр эйгэҕэ “байыастар”, “фронт”, “дьону быыһааһын”, “уот төгүрүктээһиниттэн таһаарыы”, “армия чаастара кэллилэр” диэн эйэлээх кэмҥэ иһиллибэт тыллар туттуллар буоллулар… Ити тыллар Ийэ дойдуну көмүскүүр саҕанааҕы улуу историческай суостаах кэмнэри санаталлар. Оччотооҕу курдук, дьон-сэргэ биир ньыгыл буола түмсүүтэ, сомоҕолоһуута, дьулуура көстөрө саарбаҕа суох. Өй-санаа түмүллүүтэ, модун күүһэ үйэлэргэ симэлийбэт. Көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн иһэр уонна Ийэ дойду иһин туруулаһар ураты кэмҥэ сөҕүмэр уоҕунан саҕыллар дьикти күүстээх!
Ол да иһин Сунтаар улууһугар ойуур уотун утары охсуһа икки тыһыынча киһи тайҕаҕа таҕыста, Тааттаҕа аҕыйах чаас иһигэр сүүһүнэн киһи түмүллэ охсон улуус киинигэр суоһаабыт уоту саба оҕустулар. Бэс Күөлүгэр Спридон Яковлев, дууһатын толук уурарын кэрэйбэккэ , суос соҕотоҕун хочуолунайы уонна уматыктаах цистернэни быыһаата. Сахам сирин хоһуун дьоно уоту утары охсуһар дьулаан хартыыналарын көрө-көрө Ийэ Дойду иһин сэриилэһэ баран эрэр сэбиэскэй саллааттар уобарастарын санаан кэлэбин. Соторутааҕыта Ржев куорат анныгар көмүс уҥуохтара харалла сытар саха саллааттарын ытык сирдэригэр тиийэ сылдьан долгуйбут дууһам мөхсөн ылар…
Баҕа өттүнэн уоту умуруорууга кыттыһар дьоннор өрөспүүбүлүкэтээҕи, улуустардааҕы штабтара тэрилиннилэр, онно олоххо араас көрүүлээх, политика араас хайысхатын тутуһар, араас омук дьоно түмүстүлэр. Бэл диэтэр атын өрөспүүбүлүкэлэртэн кэллилэр, кинилэр бары Сахабыт Сирин Аар Айылҕатын амырыын алдьархайтан араҥаччылыырга биир санаанан туруннулар! Саха сирин кэскилин, Өрөспүүбүлүкэбитин, Ийэ Дойдубутун көмүскүү түмүстүлэр!!!
«Норуот күүһэ—көмүөл күүһэ!” диэн ити буолар. “Мин тус бэйэм хайаан да ити ыарахан кирбиигэ баар буолуохтаахпын!” диэн күүстээх өйүнэн-санаанан сирдэтиммит дьиҥнээх патриоттар түмсүүлэрэ ити буолар! Кинилэр бэйэлэрин холобурдарынан УОТ САДАҔА алдьархайын утары туруулаһарга, сомоҕолоһорго ыҥыраллар! Биһиги кэккэбитигэр итинник өйдөөх-санаалаах дьоһун дьоннор баалларынан киэн туттуохтаахпыт! Ити буолар “көмүөл күүһэ!” диэн1 (, норуот дьиҥнээх ополчениета диэн!(?))
Түмсүү, сомоҕолоһуу кэмигэр утарыта турсуу, умнуллар, хайдахтаах да мөккүөрдэр тохтууллар. Иэдээни туоратар туһугар былааһы да өйөөччүлэр— Константин Борисов, Анжелика Андреева да курдуктар, эбэтэр “Баҕа өттүлэринэн түмсээччилэр штабтарын” салайааччы Афанасий Алексеев, умайар бөһүөлэктэри быыһыыр инники кирбиигэ утуйар уутун умнан охсуһа сылдьар Иван Степанов—Айыл Дьулурҕа курдук “оппозиция” диэн ааттанааччы ыччаттар сарын санныларыттан өйөнсө сылдьан алдьархайы туоратар туһугар охсуһаллар.
Россия Үлэҕэ Геройа Михаил Готовцев тус бэйэтин ынаҕын, самаан сайын ортотугар өлөрөн, уоту утары охсуһааччылары аһатта. Итиннэ былыр былыргыттан итиэхтэнэн кэлбит омук муудараһа ырылыччы көстөр. Айылҕа алдьархайын кытта туруулаһарга өй-санаа дьүккүөрэ улаханы быһаарар… Баҕа өттүлэринэн куйааһы, кумаары, тыынары барытын тумнарар буруону, үөһэттэн-аллараттан абытайдаах итиини-буһууну утары охсуһа сылдьар дьон ИТ-индустрия ыччаттара уонунан мөлүйүөннээх үбү уоту утары туһаайбыттарын уратытык сыаналыыллар. Ол үпкэ анал таҥас-сап, уоту умуруорууга туттуллар тэриллэр, араас техника атыылаһыллан тириэрдилиннэ.
Республика Аҕа Баһылыга Айсен Николаев дойдутун, дьонун-сэргэтин күүһүн-кыаҕын сомоҕолуур туллар тутааҕынан буолар саамай тыҥааһыннаах кэмигэр сылдьар. Дьонугар-сэргэтигэр, өрөспүүбүлүкэтигэр сулууспалааһына сыаналанар муҥутуур тургутууну санныгар сүгэр.
Ити элбэхтэн аҕыйах холобур, кинилэр уонна итинник дьоннор, биир киһи курдук, суостаах уоту утары охсуһууга туруннулар, этэргэ дылы, уоту бэйэлэригэр туһаайдылар уонна хайаан да кыайыылаах тахсыахтара! Тыа сирин дэриэбинэлэрин, бөһүөлэктэрин харыстааһын инники кирбиитигэр сылдьаллар. Биһиги кинилэр холобурдарынан, хорсун быһыыларынан киэн туттуохтаахпыт!!!
Сахалар уутуйан олорор алаастарыгар, чахчы патриот дьоннор, уоту утары охсуһуу инники кирбиитигэр Алексей Кулаковскай «Я должен быть там где тяготит наиболее…» диэбит кэс тылларын толоро сылдьаллар. Итинник хорсун, хоһуун дьонноох норуот хайдахтаах да курааны, ойуур уотун, дьаҥы-дьаһаҕы уодьуганныахпыт, син биир кыайыылаах тахсыахпыт!
Ол эрээри биһиги ортобутугар төттөрү сүргүөхтээх, дьон иэдээниттэн кистээн үөрэр, норуот быыбардаан талан туруорбут баЬылагын туората ынырар, сымыйа сураҕы тарҕатар, кыаллыбакка хаалбыты була охсон күүркэтэр, дьон өйүн-санаатын булкуйан тус бэйэлэригэр туһана сатыыр биирдиилээн дьон бааллар…
Кинилэр ортолоругар быыбардарга хотторбуттар, баҕалаах кириэһилэлэригэр олорботохтор, мөлтөхтөрө биллэн туоратыллыбыттар, уруккуларын эргитиэхтэрин баҕарааччылар бааллара көстөн кэллэ. Ким эрэ политика хобордооҕор эргичийэ түһээри , Госдума быыбарыгар куолас хомуйаары, сатыылаабыт алдьархайы туһана сатыыллар. Эмсэҕэлээбит, ыалдьыбыт, эрэллэрин сүтэрэн эрэр биир дойдулаахтарын таҥнары тарданнар былаас былдьаһа оонньуу сатыыллар! Аан дойдуга кураан сатыылаабытыгар, ардах түспэтэҕэр, чаҕылҕаннаах этиҥ элбээбитигэр, ыарыы, дьаҥ өрө турбутугар барытыгар былааһы буруйдууллар, болуоссаттарга тахсан бырачыастыырга ыҥыраллар.
Киһи аймах олорон кэлбит историятыгар өс киирбэх боростуой дьону үлтү булкуйан “туустаах”, “көстүрүүлэлээх”, “каскалаах”, онтон да атын араас бууннары тэрийэн ыһыллыыга-тоҕуллууга тириэрдээччилэр. Ол барыта хаан тохтуутун, олох айгырааһынын, судаарыстыбалар сууллууларын, үгүс сылларга өрүттүбэт алдьатыыны аҕаларын бары билэбит. Бу күннэргэ киин сирдэргэ дугуйдаммыт, тылы өтүү курдук өрөр, эн кыһалҕаҕар кытыылара да кыһыйбат эрээри, оруо маһы ортотунан тыллаһар дьоннор уопсастыбаны, былааһы утары туруора сатыыллар. Кинилэр “лайкалары” хомуйан харчыга кубулутан, элбэх ааҕааччыланан туһанар эрэ баҕалаахтар. Ол туһугар айылҕа алдьархайынан, дьон кыһалҕатынан кулуктэнэн угаайылаах тылларынан иирсээни тарда сатыыллар! Ол туһугар, албыҥҥа-көлдьүҥҥэ үктэтэн, ким төһө аймалҕаны таһаарбытынан бэйэ-бэйэлэрин кытары күрэхтэһэ оонньууллар!
Итини барытын интернет ситимиттэн истэн, ааҕан, мин санаан кэлэбин уһулуччулаах гуманист суруйааччы, Нобелевскай бириэмийэ лауреата Эрнест Хемингуэй “БЭҺИС КОЛОННА” диэн пьесатыгар сэриилэһэ сылдьар аармыйа кэтэҕэр сылдьан куорҕаллыыр, паниканы тарҕатар, норуот түмсүүтүн ыһа сатыыр, уодаһыннаах үлэни ыытар дьон туһунан суруйбутун.
Ити “Бэһис колонна” диэн ааттанааччылар норуоту, уопсастыбаны бүтүннүүтүн омуктаһыыннан, итэҕэл көрүҥнэринэн, үптээҕинэн-үбэ суоҕунан араартааннар бэйэ бэйэбитин уонна салалтабытын кытары утарыта туруортууллар.
Онон ити “Бэһис колонна” дьиҥнээх, уодаһыннаах сыалын-соругун өйдөөн, уопсастыба сомоҕолоһуутугар кутталы үөскэтэрин таһаарыа суохтаахпыт. Билигин норуот айылҕа алдьархайын, ойуур уотун, дьаҥ тарҕаныытын утары кехтеехтук туруулаһар. Ол буолар биһиги бастакы уочараттаах сорукпут, кэлэр көлүөнэлэр тустарыгар эппиэтинэспит!
Бу ыстатыйабын суруйарбар улуустартан кэлэр араас иһитиннэриилэри истэ-билэ олорбутум. Уонтан тахса улууска биир дойдулаахтарым барахсаттар утуйар ууларын умнан, тайҕаҕа хоно сылдьан амырыын алдьархайы утары охсуһаллар. Ол курдук, Кэбээйи улууһугар Кальвица сэлиэнньэтигэр биир ыалы бөртөлүөткэ олордон куоттарбыттар. Онно аҕалара, эр киһи сиэринэн, биир дойдулаахтарын кытта, төрөөбүт бөһүөлэгин ойуур уотуттан көмүскүү хаалбыт. Ыал ийэтэ ковид дьаҥыгар хаптарбытын билэннэр суһаллык балыыһаҕа киллэрбиттэр. Онтон о5олорун — кыра саастаах кыысчааны уонна сэттэ ыйдаах уолчааны, Дьокуускайга олорор, ырааҕынан аймахтара бэйэлэригэр ылбыттар. Ыксалга буолан уолчаан аата ким буоларын ыйыппакка хаалбыттар. Бэҕэһээ мин кемелеЬееччум: “Уолчаан аатын биллибит!!! Кини “Богдан” диэн ааттаах эбит” диэн телефоннаата.
“Бог дан”… Санаан көрдөххө, кырдьык даҕаны, биһи оҕолорбут, сиэннэрбит танараттан, Иэйиэхсит Ийэ Хотунтан, Үөһээ Айыылартан бэриллэллэр, Аан айылҕабыт бэлэхтэрэ буолаллар! Ол да иһин биһиги оҕолорбут, сиэннэрбит — инники кэскилбит туһугар, Ийэ Айылҕабытын араҥаччылыырбыт Сахабыт сирин олохтоохторун сомоҕолуур!
Андрей Борисов.
Николай Крылов тылбааһа.