«Дьону үөрдэр аналлаах» сэргэх тэрээһин

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Биир дойдулаахпыт, тыыл, бибилэтиэкэ үлэтин бэтэрээнэ, саха төрүт таҥаһын тигиигэ СӨ норуотун маастара, Уус Алдан улууһун II Лөгөй нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Пелагея Степановна Максимова төрөөбүтэ 95 сылынан С.С.Васильев-Борогонскай аатынан киин бибилэтиэкэ ааҕааччыны кытта үлэлиир салаата куйаар ситиминэн (ZOOM) “Дьону үөрдэр аналлаах” диэн ахтыы тэрээһини ыытан, дьон-сэргэ сэргэхсийэн сылдьар.

Тэрээһиҥҥэ Пелагея Степа­новна оҕолоро, чугас аймахтара, уран тарбахтаах иистэнньэҥнэр, улуустааҕы бэтэрээннэр сэбиэттэрэ, биир идэлээхтэрэ  уонна Тулуна нэһилиэгин олохтоохторо кытыннылар. Сэһэргэһии олус истиҥ буолла.

Пелагея Степановна туһунан кылгастык билиһиннэрдэххэ, 1926 сыллаахха алтынньы 14 күнүгэр уруккутунан Бороҕон улууһугар Үгэлээх нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт. 1936 сыллаахха Бээрийэ 4 кы­­лаастаах алын сүһүөх оскуолатыгар үөрэнэ киирбит. Танда 7 кылаастаах оскуолатын 1940-1944 сылларга бүтэрбит. Икки убайа сэриигэ, аҕалара ыалдьан өлөннөр, икки кыра оҕо кырдьаҕас ийэлэрин кытта ту­­лаайах хаалбыттар. Сэрии ыарахан сылларыгар Пелагея улахан дьону кытта тэҥинэн от оҕустаран, мунньан, бугуллаан уонна да атын ыарахан үлэҕэ сылдьыбыт. Онтон II Байаҕантай нэһилиэгэр сэбиэт сэкирэтээринэн, Суоттуга оҕо дьиэтигэр иитээччинэн, оро­йуон райкомугар каадыр отделыгар статистик-учуотчугунан, Саһылыкааҥҥа бибилэтиэкэринэн, Томторго пионердарга ыстаарсай баһаатайынан, Тулунаҕа (II Лөгөй нэһилиэгэр) бибилэтиэкэринэн үлэлээбит.

Пелагея Степановна анал үөрэхтээх бастакы көлүөнэ бибилэ­тиэкэрдэртэн биир­­дэстэрэ. 1952 сыллаахха Дьокуускайдааҕы култуурунай-сырдатар училищеҕа бибилэтиэкэ салаатыгар үөрэнэ киирбит. Бу туһунан училищеҕа үөрэммит үөлээннээҕэ, Бүлүү улууһун Тылгыны нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, култуура үлэтин бэтэрээнэ, 92 саастаах Мария Николаевна Корякина олус истиҥник-иһирэхтик аҕынна.

Пелагея Степановна быраата Степан Степанович Аржаковтуун үтүө үлэһит дьон буола үүммүттэрэ. Быраата Степан Степанович су­­даарыстыбаннай-партийнай үлэһит буола улаатан өрөспүүбүлүкэҕэ, оройуоҥҥа биллэр салайааччы, үтүө үлэһит умнуллубат суолу-ииһи хаалларбыта. Пелагея Степановна 90-ча сааһыгар сылдьан туруорсан быраатыгар Степан Степановичка өйдөбүнньүк туруортаран үйэтиппитин туһунан тэрээһиҥҥэ улуустааҕы бэтэрээннэр сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ Олег Федоров сырдатта.

“СӨ норуотун маастара” ааты 1995 сыллаахха Пелагея Степановна улууска биир бастакынан ылбыта. Кини түүлээхтэн тигиини баһылаабыт, өрөспүүбүлүкэҕэ биллибит уран тарбахтаах иистэнньэҥ. Ол курдук, 1981 сылтан саҕа­лаан мунньан, 900 куобах тыһыттан кылгас сон, бэргэһэ, үтүлүк тикпит. 166 тииҥ кутуругуттан бы­­лыргылыы моһуоннаах моойторук, 500 ан­­даатар хоҥоруутуттан кылгас сон тигитэлээбит. Кус баттаҕын кытары киэргэл быһыытынан туттара.

Пелагея Степановна элбэх оҕо ийэтэ, эбэтэ, хос эбэтэ этэ. Кини үтүө, мындыр сүбэтинэн оҕолорун, сиэннэрин дьоһун дьон оҥортообута. Ийэтин туһунан кыыһа, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, өрөспүүбүлүкэтээҕи интэринээт-­тиэхиньикум тэри­йээччи-педагога Раиса Максимова, эдьиийин туһунан сиэн балта, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, “Саха” НКИХ “Хотугу сулус” академиятын эрэдээктэрэ Саргылаана Лебедева аҕыннылар. Манна даҕатан эттэххэ, оҕолоро ийэлэрин 90 сааһыгар “Дьону үөрдэр аналлаах” диэн олус үчүгэй кинигэни таһаарбыттара.

Тэрээһин кыттыылаахтарыгар улуустааҕы кииннэммит бибилэ­тиэкэ дириэктэрэ Варвара Окоемова, “Уус Алдан улууһун кииннэммит бибилэтиэкэ тиһигин бэтэрээннэрэ” кинигэ ааптара, киин бибилэтиэкэ биб­лиограба Марианна Борисова, Максимовтар биир дойдул­аахтара Анна Троева, Зинаида Васильева, култуура управлениетын сүрүннүүр исписэлииһэ Матрена Герасимова, СӨ но­­руотун маастара Мария Атласова-Иис Маарыйа истиҥ-иһирэх ахтыылары оҥордулар. Манна сыһыары туттахха, Пелагея Степановна 85 сааһыгар култуура управлениета “Иэйии” диэн тэлэбиидэнньэ анал та­­һаарыытыгар “Иистэнэр киһи уһун үйэлээх” диэн биэриини Мария Макеева, режиссер Екатерина Бочкарева бэлэмнээн таһаарбыттара улахан болҕомтону тардыбыта. Оттон киин бибилэтиэкэ ытык ийэ туһунан видеороликтаах. Пелагея Степановна олоҕун, айар үлэтин туһунан видеосюжет уонна “Дьону үөрдэр аналлаах” диэн кинигэ быыстапката тэрээһини ситэрэн-хоторон биэрдилэр.

Пелагея Степановна олоххо күүстээх тардыһыылаах, ыраас дууһалаах, саха дьахтарын өркөн өйө, санаатын саргыта түмүллүбүт кэрэ киһитэ этэ. Кини саха норуотун култуурата сайдарыгар, өбүгэ үгэһэ тиллэригэр бэйэтин кылаатын киллэрбитэ. Ытык киһи элбэх кэрэни айан хаалларбыта киэҥ эйгэҕэ аатын ааттата туруоҕа.

Галина АММОСОВА,

С.С.Васильев-Борогонскай аатынан улуустааҕы

киин бибилэтиэкэ отделын сэбиэдиссэйэ,

Уус Алдан.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0