Аныгы технология күн аайы сайдан, кыаҕа күүһүрэн иһэр. Ил Дархан Айсен Николаев дойду инновационнай уонна цифровой сайдыытыгар ыйаах таһаарбыта. Ол чэрчитинэн 2024 сылга өрөспүүбүлүкэ IT-эйгэҕэ бүтүн Арассыыйа үрдүнэн инники күөҥҥэ тахсыахтаах. Маны олоххо киллэрэргэ биир улахан хардыы быһыытынан, Дьокуускайга Ленин проспегын 1 нүөмэрдээх дьиэҕэ ахсынньы 29 күнүгэр Үрдүкү технология паарката арыллыаҕа.
edersaas.ru
231 мөлүйүөннээх IT-паарка
«Якутия» Технопарка IT-эйгэҕэ үлэлэһэр резиденнэрэ куорат киинигэр саҥа IT-кииҥҥэ күрэс былдьаһыы быһыытынан бастыҥтан бастыҥнара киирэн, үлэлиир сиринэн хааччыллыахтара. 9 500 кв. миэтэрэ иэннээх кииҥҥэ IT-бородууксуйаны оҥорооччулар босхо интэриниэт өҥөтүнэн туһаныахтара, манна кыахтаах көмпүүтэр, саҥа миэбэл туруоҕа.
IT-паарканы тэрийэргэ бүддьүөттэн уопсайа 231 мөлүйүөн солкуобай көрүлүннэ. Саҥа кииҥҥэ кэлбит дьону көрсөр сир, виртуальнай эйгэ лабораторията, кафе, араас хайысхалаах испэсэлиистэр стартаптары ырытыһалларыгар (networking), «точка кипения», саҥа саҕалааччылар бииргэ мустан үлэлииллэригэр (co-working) баар буолуоҕа. Манна үксэ устудьуоннар, эдэр ыччат кэлэн саҥаны айыахтара.
Сүппүт дьону булар радио-маяктар
Билигин олох төһө да сайдыбытын иһин оҕолор, улахан дьон сүтэн хааллахтарына аан дойду үрдүнэн аймалҕан атыырын тардан, социальнай ситимнэр оргуйа түһэллэр. Чугас аймахтара көрбүөччүлэргэ тиийэн суолларын-иистэрин тымтыктата сатыыллар даҕаны, күн-хонук ааһан истэҕин аайы эрэллэрэ уостан иһээччи.
Инникитин сүппүт дьону булуу түргэнник быһаарыллыан сөп. Суотабай сибээс хаппат сиригэр Хотугу эргимтэҕэ, туундараҕа, муораҕа дьон балыктыы, бултуу баралларыгар пейджер курдук бэрт дьоҕус тэрили укта сырыттахтарына, көрдүү барбыт дьон кинилэри 14 килэмиэтир иһинэн сыыспакка булан ылар кыахтаахтар. Иитиитэ суох алта ыйга диэри үлэлиир радио-маяктары альпинистар, баахта ньыматынан үлэлиир дьон, туристар, салгын уонна муора аалларын экипаһа илдьэ сырыттахтарына, ыксал тирээтэҕинэ, быыһааччылар кинилэр координаттарын түргэнник булан ылаллар. Быыһыыр сулууспаҕа радио-маяктар хайдах үлэлииллэрин тургутан көрбүттэрэ. Өскөтүн улуус дьаһалтата ити тэрили атыылаһан, балыксыттарын, табаһыттарын хааччыйдаҕына сүппүт дьоҥҥо көмө түргэнник оҥоһуллуо этэ диир разработчиктар хамаандаларын салайааччылара Василий Егоров.
«Өйдөөх дьиэ» мобильнай сыһыарыы
Өссө биир интэриэһинэй бырайыактарын туһунан: «Биһиги «Өйдөөх дьиэ» мобильнай сыһыарыытын оҥордохпутуна, нэһилиэнньэҕэ тарҕатар санаалаахпыт. Инникитин дьиэҕэ датчик туруордахха, ыйга төһө уот, уу, гаас, ититии туттуллубутун хомуйан, хаһаайын смартфонугар ыытар буолуоҕа. Кини үлэтигэр сылдьан, дьиэтигэр мультиварканы холбоон, киэһэ кэлэригэр аһа бэлэм, суунарыгар ваннаҕа сылаас уу кутуллан туруон сөп. Оттон буруо сытын ылар уонна туора киһи киирэрин маныыр харабыл датчиктары туруоттардахха, дьиэлээх хаһаайын суотабайыгар хобуоччу кэлэ турарын курдук оҥоруохтаахпыт. Ким да суох кэмигэр турба тэһиннэҕинэ, «Өйдөөх дьиэ» ууну арааран кэбиһиэн син. Тэрилтэлэргэ мобильнай диспетчер киллэрдэхпитинэ, турба ханна хам тоҥмутун, тэстибитин, туох саахал тахсыбытын барытын билэ олоруохтара», — диэн кэпсиир кини.
«Технофонд», «ВЭБ-инновация» биһиги бырайыактарбытын сэргээтилэр
«IT-бородууксуйаны оҥорорго аан бастаан сонун санаа баар буолар, ону олоххо киллэрэргэ хамаанда хомуйан, стартап тэрийэллэр. Бырайыактара үбүлэнэригэр элбэх тургутугу ааһаллар. Прототиптарын сайыннаран, МРП диэн минимальнай оробуочай көрүҥү оҥороллоругар 2 мөлүйүөн солкуобай ирдэнэр. Салгыы ырыынакка тахсарга кырата 50-тан тахса мөлүйүөн наада. Ол иһин итинник улахан харчыны судаарыстыбаттан буолбакка, айан таһаарааччылар инвестиционнай пуондалартан көрдүүллэр. Арассыыйаҕа биһиги хас даҕаны бөдөҥ пуондалары кытта үлэлэһэбит: «Технофонд» уонна «ВЭБ-инновация». Кинилэр манна кэлэ сырыттахтарына, уон үлэни көрдөрбүппүт. Уһук Илин маннык бырайыактары көрө иликпит диэн сэргээбиттэрэ», — диэн кэпсиир Иннокентий Слепцов, Инновация, цифровой сайдыы уонна инфокоммуникационнай технология министиэристибэтин отделын салайааччыта.
Биир күҥҥэ – биир мөлүйүөн дуоллар
Ситиһиилээхтик үлэлиир резиденнэри билиһиннэрдэххэ, «Fntastic» хампаанньаны бырааттыы Готовцевтар аспыттара. Ол иннинэ ХИФУ-га «Данго» диэн тэрилтэлээх этилэр, оонньуу, комикс суруйаллар. Хамаанда хомуйан, «Wild eight» оонньуу оҥорон, бастакы күнүгэр биир мөлүйүөн дуоллары киллэрбиттэрэ. Иккис оонньуулара табыллыбатаҕа, ол иһин ол харчыларын саҥа «Radiant one» оонньууга уган, Канадаҕа, Америкаҕа, Кытайга инники күөҥҥэ таҕыстылар. IOS-тан смартфоҥҥа устан ылыы кээмэйинэн Арассыыйаҕа, Китайга, Америкаҕа бастакы миэстэҕэ сылдьаллар. Уолаттар киллэрбит үптэрин саҥа бырайыакка угаллар, хампаанньаларын кэҥэтэр санаалаахтар.
Виртуальнай оонньуу
Онтон Петр Григорьев виртуальнай эйгэҕэ «Steam» былаһааккаҕа оонньуу оҥорон, аан дойду үрдүнэн атыылыыр. Туһанааччылар виртуальнай шлемнээх олорон фехтованиеҕа, файтинг-буоксаҕа киирсэллэр, «Самурайскай боевикка” кыахтарын холоноллор, мүччүргэннээх сырыыны көрдөөччүлэр сир анныгар киирэн Индиана Джонс курдук араас түбэлтэҕэ түбэһэн, онтон тыыннаах тахса сатыыллар.
Маны таһынан, «Гроcc» хампаанньа доруобуйа харыстабылыгар сонун бырайыак киллэрэн, анал бырагыраама ренгтен, узи, мрт, кт күлүгүттэн искэн килиэккэлэрин көрдүөхтээх. Дьон ыарыы саҥа үөскээн эрдэҕинэ билбэккэ баалатан кэбиһэн, олохтон эрдэ туорууллар. Искэн бастакы, иккис көрүҥэ эмтэнэр диэн этэллэр быраастар.
Ити курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ IT-салаа араас хайысхаларынан сайдарыгар 2024 сылга диэри биир миллиард солкуобай инвестиция быһыытынан киирэрин ситиһэргэ сыал-сорук турар. Оҥорон таһаарааччылары түмэр IT-киин Уһук Илин бастакынан тэриллэн, эдэр дьон технологичнай үлэлэрин үбүлээн, Арассыыйа, аан дойду ырыынагар тахсалларыгар, улахан харчы амтанын билэн, Киһи хапытаалын хаҥаталларыгар көмөлөһүөхтэрэ.
Марианна Тыртыкова, «Саха сирэ», edersaas.ru