Дьокуускай куоракка Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун күннэрэ саҕаланнылар

Бүгүн  Дьокуускай куоракка Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун күннэрэ  «Өлөөн эбэҥкилэрин үйэлээх суоллара» диэн үбүлүөйдээх  күннэрин арыйыы сиэрэ-туома ыытылынна. 

Суолталаах тэрээһин Саха АССР тэриллибитэ 100, Саха сиригэр — Ийэ, Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонугар — Аҕа,  Арассыыйа норуоттарын үйэлээх култуурунай баайдарын  сыллларыгар ананна. Үбүлүөйдээх тэрээһиннэр нэдиэлэ устата ыытыллыахтара.

Өксөкүлээх аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин киирии ааныттан табаны көрөөт, киһи туох эрэ интэриэһинэй тэрээһин буолаары турарын сэрэйэн, түргэнник бу дьиэҕэ киирэн, ураты дьикти эйгэ салгыныгар куустара охсуон баҕарар…

Тэрээһин «Өлөөн эбэҥкилэрэ: үгэстэри үйэтитэн, бэйэбитин үйэтитэбит» диэн куоракка олорор Өлөөн оройуонуттан төрүттээх дьону кытта аһаҕас кэпсэтиинэн саҕаланна. Устуоруйа чахчыларын холобурдаан туран, Өлөөн эбэҥки оройуонун былыргытын уонна бүгүҥҥү күнүн сибээстээн, бэрт интэриэһинэй кэпсэтии буолла.

Дьокуускай куоракка олорор Өлөөнтөн төрүттээх бэрт элбэх ытык кырдьаҕас дьон, үлэ бэтэрээнэ кэлбит.

Оройуон баһылыга Лена Иванова биир дойдулаахтарыгар туһаайан: «Бу үбүлүөйдээх тэрээһин икки сыллааҕыта улуус төрүттэммитэ 85 сылыгар бэлиэтэниэхтээх этэ. Ол эрээри биллэр төрүөтүнэн суолталаах тэрээһиннэрбитин көһөрөн, бу быйыл, Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар уонна кэккэ анал бэлиэ сылларга анаатыбыт. Биһиги эһигини ахтабыт, эһиги биһигини ахтаҕыт. Ол иһин бастакы дьоро күммүтүн, күндү биир дойдулаахтарбыт, эһигиттэн саҕалыырга сананныбыт«, — диэн  этэн туран, Өлөөн оройуонун күннэрэ Дьокуускай куоракка аһыллыбыттарын биллэрдэ.

Тэрээһин көһө сылдьар эбэҥкилэр аҕа уустарын бэлиэлэрин билиһиннэрииттэн саҕаланна. Ол курдук, национальнай оройуон бөдөҥ аҕа уустарын бэлиэлэрэ: Чорду, Маймаҕа, Үрүнэй, Көбөөх, Боотулу, Өспөх, Оһоҕостоох, Тэгээ, Солоҕоон, Баатаҕай, Ээдьээн, Үгүлээт — Өлөөн оройуонун билиһиннэрии бастакы түһүмэҕин арыйдылар.

Мин аттыбар турбут Өлөөн олохтооҕуттан бу көтөр бэлиэлэрин туһунан ыйыппыппар, сэһэргэһээччим маннык быһаарда:

— Биһиги Өлөөн национальнай оройуонун олохтоохторо төрүччүнэн тэнийэн олоробут. Олохтоох дьон былыр-былыргыттан үҥэр-сүктэр, сүгүрүйэр кыыллара — тыҥырахтаах көтөрдөр. Бу биһиги хааммытыгар илдьэ сылдьар үгэспит, тыыммыт, итэҕэлбит.  Билигин оҕолорбут тутан киирэн көрдөрбүт түүлээх тотемнары «Ала-куо» ансаамбыл аан бастаан дьон дьүүлүгэр таһаарбыта. «Бу туох чыычаахтарай?» диэн оҕолорбут ыйыппыттарыттан, ыччаттарбытын  бу үйэлээх үгэспитигэр сыһыараары, үүнэр көлүөнэ өйүгэр-санаатыгар  чиҥэтэн биэрээри бу анаан ылыстыбыт, — диэн култуура управлениетын үлэһитэ Ульяна Никифорова санаатын үллэһиннэ.

Сотору буолаат, оройуоннааҕы Култуура управлениетын салайааччыта , СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Надежда Николаева төрүт аҕа уустарын үйэтитии үлэтэ хайдах саҕаламмытын билиһиннэрдэ. Бу туһунан Өлөөн оройуонун күннэрин туһунан суруйуубар сиһилии суруйуом.

Өлөөн Национальнай оройуона иистэнньэҥнэринэн, норуот маастардарынан баай да баай эбит. Ол курдук, оройуон олохтоохторо  4 национальнай декоративнай-прикладной ускуустуба маастарынан, 4 СӨ норуот маастарынан, 10 СӨ норуот уус-уран оҥоһугун маастарынан, 38 Өлөөн национальнай оройуонун маастарынан киэн тутталлар эбит. Кинилэр ортолоругар СӨ култууратын туйгуна, саха эстрадатын  сулуһа Синильга эмиэ баар.

Өлөөн дьахталларын киэргэлллэрэ — сүрүннээн маҥан, халлаан күөҕэ, саһархай уонна кыһыл өҥнөөх оҕуруо бастыҥа уонна илин кэбиһэр. Ол көрөргө наһаа кэрэ көстүүлээх.

Ол да иһин оройуон маастардарын быыстапкатыгар оҕуруо киэргэл арааһа тардыллан сытар.

Түүлээх таҥаһы этэ да барбаккын. Маастардар таба тириитин араастаан дьүөрэлээн оһуордууллара — киһи тылынан эппэт ураты мааны таҥас.

Онон быыстапкаҕа таба тыһыттан тигиллибит араас атах таҥаһын, көбүөрү көрүөххэ сөп.

Таба тыһыттан тигиллибит унтуу арааһын Өлөөн маастардарын быыстапкатыгар сырыттаххытына, дуоһуйа көрүөххүт.

Өлөөн улууһун күннэрэ бүгүҥҥүттэн саҕалаан бэс ыйын 4 күнүгэр диэри буолуохтара. Күн аайы нэһилиэктэринэн оройуоннарын билиһиннэриэхтэрэ. Онон Өксөкүлээх аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр бу күннэргэ Өлөөн улууһун күннэригэр сылдьыҥ, бу бэрт  дириҥ устуоруйалаах, күннээҕи олоҕо интэриэһинэй национальнай оройуону кытта билсэргэ тиэтэйиҥ!

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.