Бу күннэргэ Саха сиригэр РФ Үөрэҕириигэ министиэристибэтиттэн дэлэгээссийэ кэлэн үлэлээтэ. Кинилэр Саха сиригэр туох соруктаахтарый?
edersaas.ru
Дойду кииниттэн кэлбит бөлөх Саха сиригэр тылы үөрэтии уопутун көрөр-истэр, пандемия кэмигэр күннээҕи үлэ хаамыытын билсэр соруктаах сылдьар. Уопсайынан, кэлин “Арктикаҕа болҕомто”, “хотугу олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттар” диэн тыллар үгүстүк иһиллэр буоллулар. Итиэннэ араас таһымнаах бырагыраамалар ылыллаллар.
Бастакы күн, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Андрей Тарасенко 7 киһилээх дэлэгээссийэни салайан кэлбит РФ үөрэҕириигэ миниистирин солбуйааччы Екатерина Толстикованы кытта көрүстэ. Манна Саха сиригэр, чуолаан Арктика улуустарыгар үөрэх хаачыстыбатын үрдэтии, төрөөбүт тыллар уонна култуура өттүгэр үөрэх бырагырааматын, пандемия кэмигэр үөрэҕи тэрийии уонна да атын боппуруостары быһаарыстылар.
Дэлэгээссийэ салгыы Дьокуускай куорат 26-с нүөмэрдээх оскуолатыгар, Дьокуускай куорат национальнай гимназиятыгар, Арктикатааҕы култуура уонна искусство судаарыстыбаннай институтугар, СӨ Үөрэҕи сайыннарар уонна идэ таһымын үрдэтэр институтугар, үөрэх о.д.а. тэрилтэлэригэр сырытта.
Санатан эттэххэ, Дьокуускай куорат 26-с нүөмэрдээх оскуолатыгар быйылгыттан эбэҥки тылын үөрэтэллэр. Онон кэпсэтии үөрэх бырагырааматын, кинигэтин тула барда. Учуутал Наталья Ушницкая күн бүгүн орто уонна үрдүкү кылаастарга үөрэх кинигэтэ суоҕа кыһалҕалары үөскэтэрин бэлиэтээтэ.
Дьокуускай куораттааҕы национальнай гимназия педагогтара төрөөбүт тылга үөрэх бырагырааматын үөрэтэр-методическай хааччыйыыны кэпсээтилэр. Култуура-тыл эйгэтин, ийэ тыл гимназия үөрэнээччилэригэр бэйэлэрин омук быһыытынан билинэллэригэр (самоидентификация) суолтатын туһунан боппуруостары ырытыстылар.
Арктикатааҕы култуура уонна искусство судаарыстыбаннай институтугар үөрэх кыһата тэриллибит устуоруйатыттан саҕалаан, бүгүҥҥү үлэни-хамнаһы, ол иһигэр норуоттар култуураларын үөрэтии туһунан билиһиннэрдилэр.
ХИФУга дэлэгээссийэни кытта көрсүһүүгэ хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларын үөрэтэр 7 оскуола онлайн холбонон, бэйэлэрин үлэлэрин уопутуттан үллэһиннилэр. РФ хотугулуу-илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үөрэтэр институт дириэктэрэ Гаврил Торотоев аҕыйах ахсааннаах омуктар тылларын үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэтии туһунан кэпсээтэ.
РФ хотугу, Сибиир уонна Уһук Илин уокуругун төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттарын үөрэҕин өйүүр миэрэлэри биир сүрүннээһин боппуруостарынан биэдэмистибэлэр икки ардыларынааҕы оробуочай бөлөх мунньаҕа буолан ааста. Дэлэгээссийэ салайааччыта Екатерина Толстикова: “Билиҥҥитэ эрэгийиэннэринэн кэтээн көрүү, ханна уонна ханнык үөрэх кинигэтэ суоҕун чопчулааһын барар. Салгыы бэриллибит матырыйааллар базаларын оҥоруу үлэтэ турар. Саха сиригэр араас тылларга үлэлэр бааллар, ол эрээри, бу ааптардар кэллэктииптэрин тэрийэри ирдиир. Маннык үөрэх матырыйаалларын уонна босуобуйаларын оҥорууга уонна таһаарыыга биһиэхэ өйөбүл араас көрүҥэ баар. Төрөөбүт тылы уонна литэрэтиирэни үөрэтии хаачыстыбатын көрүү биһиэхэ билигин улахан суолталаах. Үлэ былаанын быһыытынан, төрүт олохтоох норуоттар олорор субъектарынан анаалыһы оҥоробут, онтон чопчу дьаһалларга киириэхпит” – диэн эттэ.
СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Михаил Сивцев хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларынан уонна литэрэтиирэлэригэр ФГОС ирдэбилигэр сөп түбэһэр үөрэх кинигэтин таһаарыы сүрүн сорук буоларын бэлиэтээтэ. “Аҕыйах ахсааннаах норуоттар бэрэстэбиитэллэрин оҕолоругар тэҥ хаачыстыбалаах үөрэҕи олохтуурга, норуоттар тылларын уонна култуураларын харыстыырга, оскуоланы бүтэрээччилэр куонкурустаһар кыахтарын үрдэтэргэ кэлимсэ дьаһал, ол иһигэр, дойду уонна эрэгийиэн хааһынатыттан көрүллэр үбүлээһин, ону тэҥэ, нормативнай уонна быраап аахталарын чопчулааһын ирдэнэр” – диэн эттэ.
Ректор Анатолий Николаев ХИФУга күн бүгүн төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуот 1195 бэрэстэбиитэлэ үөрэнэрин иһитиннэрдэ. Салайааччы аҕыйах ахсааннаах норуоттар устудьуоннарыгар, 2016 сыллаахха диэри биирдэ бэриллэр социальнай көмө көрүллэрин, бу тохтообутун¸ устудьуоннар тустаах миэрэни туруорсалларын эттэ. Итини сэргэ, хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар бэрэстэбиитэллэригэр бүддьүөт миэстэтин эбии туһунан атыттар этиилэрин өйүүрүн биллэрдэ.
“Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин саайтыттан.