Дмитрий Коркин 90 сылыгар. Саҥаны айааччы, көрдөөччү, чинчийээччи

1972 сыл саха тустуутугар улуу өрөгөй, үрдүк үөрүү сылынан буолар. Бу дьыл балаҕан ыйыгар Германия Федеративнай Өрөспүүбүлүкэтин Мюнхен куоратыгар сайыҥҥы ХХ-с Олимпийскай оонньуулар буолбуттара.

Манна көҥүл тустууга 48 кг диэри ыйааһыны аан бастаан киллэрбиттэрэ. Олимпиадаҕа ССРС чиэһин бу ыйааһыҥҥа Д.П.Коркин оскуолатыттан куорсун анньынан тахсыбыт Роман Дмитриев көмүскээбитэ уонна олимпийскай кыһыл көмүс мэтээл хаһаайынынан буолбута. ССРС гимнэ Германия Бавариятын киин куоратын устун дуораһыйбыта, ССРС былааҕа тэтэрэ тэлээрбитэ. Спортсмеҥҥа мантан ордук улахан дьол, өрөгөй баар буолуон билбэтим.

1976 сыл, ыам ыйа, Одесса куорат. Манна XXI-с Олимпийскай оонньууларга кыттыахтаах тустууктар сүрүн хамаандаларын сүүмэрдиир ССРС чөмпүйэнээтэ ыытыллар. Бу күрэхтэһиигэ Москваттан Роман, Украинаттан Павел, Казахстантан Александр тустуохтаахтар. Кинилэртэн ураты саха элбэх тустууктара кыттыахтаахтара. Бу ССРС чөмпүйэнээтин киинэҕэ уһултара диэн Дмитрий Петрович Дириҥ орто оскуолатын физкультураҕа учууталын Егор Дмитриевич Дьячковскайы уонна эмиэ физкультура учуутала Барахсанов Поликарп Егоровиһы хас күн аайы уолаттара хайдах тустубуттарын биллэрэ турар гына Одессаҕа командировкалатар. Күүтэртэн, кэтэһэртэн ордук ыарахан туох баар үһүө?! Күрэхтэһии түмүгүн истээри Дмитрий Петрович олорор да, турар да сирин булбат курдуга…

Кэмниэ кэнэҕэс киэһэ биэс тыллаах телеграмма кэлбитэ «Рома, Саша, Павел – чемпионы. Барахсанов». Сойуус чөмпүйэнээтигэр баара-суоҕа 10 кыһыл көмүс мэтээл оонньоммутуттан н сахалар ылбыттара. Маннык аны хаһан буолуой?!

1976 сыл, от ыйа — атырдьах ыйдара. Канада киин куората Монреаль — XXI-с сайыҥҥы Олимпийскай оонньуулар кииннэрэ. Олимпиада көҥүл тустууга түһүлгэтэ сахаларга дьоллоох буолбута. Павел Пинигин кыһыл көмүс, Роман Дмитриев, Александр Иванов үрүҥ көмүс мэтээллэрдээх дойдуларыгар эргиллибиттэрэ. Улуу кыайыы, улуу ситиһии!

1980 с. Москваҕа буолбут XXII-c Олимпиадаҕа тустар быраабы Павел Пинигин эрэ ситиспитэ (4 миэстэ).

1984 сыллаахха АХШ Лос-Анджелес куоратыгар буолбут XXIII-с Олимпиадаҕа Василий Гоголев чахчы кыттыан сөп этэ. Сэбиэскэй хамаандаҕа соҕотох лидер курдуга. Ону баара дойду үрдүкү  салалтатын араас политическай «оонньууларын» түмүгэр, сэбиэскэй хамаанда Олимпиадаҕа кыттыбатаҕа…

Аан дойду уонна Олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөннэрэ, суруналыыс Александр Иваницкай өссө 1969 сыллаахха «Комсомольская правда»  хаһыакка суруйан турар: «…Өскөтүн, биһиги уон тириэньэрбититтэн биирдэстэрэ Дмитрий Петрович Коркин үчүгэй өрүттэрин ылара буоллар, биһиги бэйэбит утарылаһааччыларбытын – тас дойдулар спортсменнарын быдан ыраах кэннибитигэр хаалларыа этибит». Дмитрий Петрович ити сыанабылы табатык өйдүүрэ. Кини тугу ситиспитэ барыта чэпчэкитэ суох үлэнэн ситиһиллибитэ.

Чөмпүйүөннэри иитии көбүөргэ эрэ үлэнэн ситиһиллибэтин, үгүс теоретическай-научнай билиилэр наадаларын чорботон бэлиэтиирэ, ол да иһин аан дойду араас таһымнаах тустууктарын ырытан үөрэппитэ. Сүрүн болҕомтотун тустууктар уратыларыгар уурара, тустуу араас оскуолаларын ураты өрүттэрин, методическай-теоретическай төрүттэрин сиһилии үөрэтэн билбитэ. Улахан чинчийэр үлэни хапсаҕайга ыыппыта. 1972 сыллаахха «Спортивная борьба» диэн сылга биирдэ тахсар сурунаалга «Якутская национальная борьба хапсагай» диэн научнай ыстатыйаны бэчээттэппитэ. Бэйэтин ыытар дьарыктарыгар хаспаҕай ньымаларын киэҥник туттара, хапсаҕайдаһан тустуу туран эрэ тустууга бэлэмниир эрчиллии быһыытынан киллэриллибитэ.

Элбэх күрэхтэргэ, семинардарга сылдьан, дойду сүүмэрдэммит хамаандатын кытта үлэлэһэн, Сойуус уонна аан дойду тириэньэрдэрин кытта бииргэ алтыһан, элбэҕи билбитэ-көрбүтэ, онтун бэйэтин үлэтигэр дириҥник ырытан туттара, туһанара.

Болгария аатырбыт тириэньэрэ, элбэх олимпийскай чөмпүйүөннэри бэлэмнээбит Райко Петров, ССРС үтүөлээх тириэньэрдэрэ Вахтанг Балавадзе (Грузия), Петр Матущак (Казахстан), Арам Алтырян (Украина), Александр Дякин (Москва), уо.д.а. бэйэлэрин тустууга аналлаах методическай кинигэлэрин, брошюраларын бэлэхтээбиттэрэ. Профессордар А.А. Новиковы, Г.С. Туманяны, наука кандидаттара Р.А. Пилояны, О.П. Юшковы, уо.д.а. кытта тустуу араас боппуруостарыгар бииргэ үлэлээһинэ кини теоретическай, научнай, методическай билиитин хаҥатыыга, ханнык суолунан баран иһэрин быһаарыыга кырата суох көмөнү оҥорбуттара чуолкай. Сэбиэскэй Сойуус чиэһин Европа, аан дойду, Олимпийскай оонньуулар күрэхтэһиилэригэр ситиһиилээхтик көмүскээбит ССРС спордун үтүөлээх маастардара, кэлин ССРС үтүөлээх тириэньэрдэрэ, педагогическай наука кандидата Ю.А. Шахмурадов, И.С. Ярыгин, ССРС спордун үтүөлээх маастардара, аан дойду уонна Олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөннэрэ Александр Иваницкай, Александр Медведь, Геннадий Страхов, Анатолий Прокопчук, о.д.а. Чурапчыга Бөтүрүөбүс оскуолатыгар кэлэн, дьарык ыытан, бэйэлэрин тустар ньымаларын көрдөрөн, хардарыта билиилэрин атастаһаллара кырата суох кылаат этэ.

Дмитрий Петрович кэккэ сыллар усталарыгар физическэй култуура Бүтүн Сойуустааҕы научнай-чинчийэр институтун штаты таһынан сотруднигынан сылдьыбыта. Дьарыктыыр үлэни сэргэ араас кэтээн көрүүлэри утумнаахтык ыытара.

Саха сирин спордун кэмитиэтэ көҥүл тустууну сайыннарар, саҥа суолу-ииһи тобулар сыалтан научнай-практическай конференциялары тэрийэрэ. Итинник конференцияларга Дмитрий Петрович мэлдьи кыттан, киэҥ теоретическай туһаайыылаах, практическай тутуллаах дакылааттары оҥороро. 1973 сыллаахха «Саха сирин усулуобуйатыгар көҥүл тустуу үрдүк кылаастаах маастардарын бэлэмнээһин» диэн дакылаата билигин да актуальноһын, суолтатын сүтэрэ илик.

Сойуус үгүс биллиилээх тириэньэрдэрэ Дмитрий Петровиһы саҥаны айааччы, көрдөөччү, чинчийээччи тириэньэр быһыытынан билинэр этилэр. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Ефимович Николаев маннык суруйбута: «Оччолорго, ханнык даҕаны аныгы эрчиллэр тэрил суох эрдэҕинэ, кини киһи этин-сиинин кыаҕын чинчийбитэ, былчыҥы сайыннарарга аналлаах мас тренажердары оҥорбута. Ол тэриллэри барытын билигин көрөн сөҕөҕүн эрэ».

Төрөөбүт дойдутун, бар дьонун иннигэр үлэлээбит патриот, коммунистыы тыыҥҥа иитиллибит күүстээх, халбаҥнаабат идеялаах, чиҥ хатарыллыылаах сүдү-ытык киһи Дмитрий Петрович Коркин булгуруйбат дьулуурунан, күүстээх санаатынан бэйэтин  кэмин куотан иһэр өйүнэн-сүрэҕинэн оҥорбут сүүнэ үлэтэ, өлбөт-сүппэт түмүктэрэ кэнэҕэһин-кэнэҕэс даҕаны дириҥ ытыктабылынан, махталынан ахтылла туруохтара.

Бөтүрүөбүс курдук улуу улэһит тириэньэрдэр үөскээн-төрөөн, үүнэн- сайдан урааҥхай саха уруйун уһатар, саргытын салгыыр үтүө тустууктар кэлин да өттүгэр уһаарыллан тахса турдуннар диэн алгыс үтүө тылларын анаатаҕым буолуохтун!

Д.П. Коркин соратнига, СР үтүөлээх тириэньэрэ, РФ ФК уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо К.С. Постников суруйбут дакылаатыгар олоҕуран ахтыыны таһааттарда Д.П. Коркин аатынан музей дьиэ уонна спорка албан аат музейын дириэктэрэ, СӨ ФК уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, Д.П. Коркин аатынан СӨ ФК уонна спорка судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата (2010), Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо

Егор Васильевич Пудов.