Дириэксийэ 25 сыла

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Саха сиригэр кыыл-сүөл, көтөр-сүүрэр эгэлгэтин элбэтиигэ  хайдах үлэлииллэрий? 

edersaas.ru

Күндү булчуттар! Аҕыйах хонуктааҕыта Саха сиринээҕи Экология министиэристибэтин биир бөдөҥ тэрилтэтэ – Биологическай ресурсаларга, ураты харыстанар сирдэргэ уонна пааркаларга дириэксийэтэ тэриллибитэ 25 сылын бэлиэтээтэ. 1995 сыллаахха өрөспүүбүлүкэ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев көҕүлээһининэн  Биологическай ресурсалар департаменнара тэриллэн, кинилэргэ айылҕа харыстабылын сүрүн соруктара сүктэриллибитэ.

Аан дойдуну атыйахтыы аймыы турар хамсык кэмигэр үбүлүөйдээх тэрээһин онлайн көрүҥүнэн ыытылынна. Дириэксийэ салайааччыта Яков Сивцев кылгастык ыытыллар үлэ-хамнас туһунан кэпсээтэ.

Өрөспүүбүлүкэ салалтатын аатыттан дириэксийэни өрөспүүбүлүкэ экологияҕа, айылҕаны туһаныыга уонна ойуур хаһаайыстыбатыгар миниистирэ Сахамин Афанасьев эҕэрдэлээтэ. Кини үйэ чиэппэрин устата кыыл-сүөл эгэлгэ көрүҥүн, уу биологическай ресурсаларын харыс­тааһыҥҥа, элбэтиигэ утумнаах үлэ барбытын бэлиэтээтэ.

“Тыыннаах айылҕаны ха­­рыстааһыҥҥа түмсүүлээх кэлэктиип, биирдиилээн көхтөөх дьон көмөлөрө тугунан да кэмнэммэт. Бу бэлиэ күн араас сылларга тэрилтэни салайбыт дириэктэрдэргэ, бэтэрээннэргэ махталбын биллэрэбин. Экологтар билиҥҥи көлүө­нэлэрэ бу үлэни салгыыр”, — диэтэ миниистир.

СӨ Ил Түмэнин сис кэмитиэтин аатыттан Владимир Прокопьев эҕэрдэлээтэ.

«Айылҕа харыстабылын бастакы миниистирэ В.Г.  Алексеев уонна департамент бастакы салайааччыта М.М. Тяптиргянов департамент ситиһиилээх үлэтин оҥкулун түстээбиттэрэ. Ол түмүгэр билигин айылҕа ураты харыстанар сирдэрин тиһигэ, Саха сирин Кыһыл кинигэтин сүрүннээһин уо.д.а. сайдар», — диэн бэлиэтээтэ норуот дьокутаата.

Биологическай ресурсаларга департамент бастакы дириэктэрэ Матвей Тяптиргянов 1996 сыллаахха саҥа департамент штатыгар РНА Саха сиринээҕи Биология институтуттан бастыҥ үлэһиттэр кэлбиттэрин туһунан кэпсээтэ.

“Кинилэр ортолоругар Ю.С. Луковцев, А.Л.  Попов, А.Г. Дегтярев, В.Г. Тихонов, Е.А. Егорова уо.д.а. бааллара. Биология наукатын 5 хандьыдаата баара, исписэ­лиистэр бэйэлэрин киэҥ би­­лиилэринэн кэлэктииби түмпүттэрэ. Туох-ханнык иннинэ “Орто дойду” өрөспүүбүлүкэ суолталаах паарка тэриллибитэ. Иккис сити­һиинэн өрөспүүбүлүкэ күөллэригэр балыгы ыытыы буолбута. Ол түмүгэр киин куорат ырыынактарыгар балык атыыга элбээбитэ.   Онтон Красноярскайтан овцебыктары тиэйэн аҕалбыттара.

Андаатар, күндү киис уонна буобура Арассыйа киин өттүттэн аҕалылларын ситиспиттэрэ. Ону тэҥэ, Сахалиннааҕы собуоттан ууһаабыт искэҕи Өлүөнэ, Дьааҥы, Индигир уонна Халыма өрүстэргэ аҕалан ыыппыттара.

Бэл, элита киистэри Покровскайдааҕы кыыл пиэримэтигэр биэрбиттэрэ. Өлүөнэ очуостарын сиригэр-уотугар бизонарий тэриллибитэ”, — диэн ол кэмнэрдээҕи үлэ туһунан М.Тяптиргянов кэпсээнин сэргээтилэр.

Биоресурсалар дириэкси­йэлэрин кэлэктиибин  Аан дойдутааҕы чөл айылҕа пуондатын Арассыыйаҕа дириэктэрэ Дмитрий Горшков эҕэрдэлээтэ. Кини ди­­риэксийэ пуонда тутаах бииргэ үлэлиир тэрилтэлэриттэн биир­дэстэринэн буоларын чопчулаата.

“25 сыл устата айылҕаны ха­­рыстыыр үгүс бырайыактары бииргэ ыыттыбыт, итилэр Саха сирин ураты айылҕатын харыстааһыҥҥа туһуламмыттара. Бу сылларга дириэксийэ браконьердааһыны утары сүҥкэн үлэни тэрийдэ, сэдэх уонна олус күндү кыыл-сүөл ахсаанын кэтээн көрүүнү олохтоото. Ол гынан баран, Саха сирэ айылҕа ураты харыстанар сирдэринэн ылар кээмэйэ улаханын бэлиэтиэххэ сөп. Ол курдук, Арассыыйаҕа бастакы миэстэҕэ иһэллэр уонна аан дойду да таһымыгар дьоһун миэстэни ылар. Бу уһун сылларга ыытыллыбыт тиһиктээх үлэ түмүгүнэн буолар. Маныаха харыс­тааһыны сэргэ бу сирдэртэн сорохторугар тустаах эрэсиим көҥүллүүр сирдэригэр айылҕаны олохсуйбут үгэскэ олоҕуран туһаныы ыытыллар”.

РНА Саха сиринээҕи салаатын Ирбэт тоҥ биологическай проблемаларыгар институтун дириэктэрэ Иннокентий Охлопков,  25 сыл анараа өттүгэр Айылҕа харыстабылын министиэристибэтин уонна Биологическай ресурсалар департаменнарын тэрийиигэ кини сала­йар институтун үлэһиттэрэ улахан оруоллаахтарын бэлиэтээтэ.

“Кырдьык, Департамент бастакы дириэктэрэ ахтыбытынан, онно научнай  институт бастыҥ үлэһиттэрэ үлэлии барбыттара. Ол түмүгэр учуонайдар ыра санаалара кумааҕыттан дьиҥнээх олоххо киирэр кыахтаммыта. Холобур, айылҕа ураты харыстанар сирдэрин тэрийии, кыыл-сүөл, көтөр-сүүрэр эгэлгэ көрүҥүн байытыы, Кыһыл кинигэ туомнарын таһаарыы уо.д.а. “

Бэлиэ үбүлүөйүнэн Дириэксийэ кэлэктиибин дойду атын эрэги­йиэннэриттэн айылҕа харыстабылын министиэристибэтин, научнай институттар бэрэстэбиитэллэрэ , бэтэрээннэр уо.д.а. эҕэрдэлээтилэр.

Департамент пресс-сулууспатын матырыйаалынан.

Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова

Хаартыска: интэриниэттэн

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0