Дания учуонай-туристара «Саха сирэ» хаһыат суруналыыһын кытта көрүстүлэр
Бүгүн эрэдээксийэбитигэр Дания учуонайдара ыалдьыттаан аастылар.
edersaas.ru
Кинилэри омук туристарыгар тылбаасчыт-гид Айар Варламов арыаллыы сылдьар. Карл уонна Лиз Фоверсковтар табаарыстара политолог Петер Нильсенныын былырыын Арменияҕа күүлэйдии сылдьан, эрэстэрээҥҥэ киэһээҥҥи аһылыкка олорон билсибиттэр. Ол киэһэ араас дойдуларынан айанныыр дьон уопсай тиэмэлэрэ биир буолан, ирэ-хоро кэпсэппиттэр.
— Онно олорон Карл: «Оттон аны иккиэн Сибиир туһаайыытын тутустахпытына хайдаҕый?» — диэн этии киллэрбитэ. Мин онуоха ити этиини тута өйөөбүтүм. Киһим тэрийээччи бэрдэ буолан биэрдэ. Айанныыр үөрэхтээх буолан, кэккэ боппуростары ымпыгар-чымпыгар диэри ырытар, быһаарар киһи эбит. Онон баҕа санаабытын олоххо киллэрэн, Красноярскайынан Саха сиригэр кэллибит. Салгыы Магадааҥҥа айанныахпыт, — диэн кэпсиир Петер Нильсен.
Политология профессора 45 сыл устата Данияҕа Ольборг университетыгар экэниэмикэ факультетыгар преподавателинэн үлэлээбит. Кини 72 саастаах. Оттон Карл Фоверсков Дания народнай социалистическай баартыйатын актыыбынай чилиэнэ эбит.
— Биһиги сэбиэскэй кэмтэн Арассыыйа куораттарын үксүн кэрийдибит. Ол иһин сылдьыбыт куораппыт, уобаласпыт аайы табаарыстардаахпыт. Кинилэр ортолоругар биллиилээх судаарыстыбыннай бэлиитиктэр эмиэ бааллар. Онон ханна тиийбит сирбитигэр ол дойду социальнай-экэнэмиичэскэй олоҕун, хайдах хайысхалаахтык сайдан иһэрин интэриэһиргиибит, — диэн санаатын үллэстэр Карл Фоверсков.
Кэргэннии Карл уонна Лиз 82 cаастаахтар. Оҕо, сиэн, хос сиэн бөҕө үһү. «Оҕолоргут бачча ыраах бараргытын бопсубаттар дуо?» — диэн ыйыппыппар: «Биһиги айаннаабатахпытына табыллыбат дьоммут. Ол иһин ким да боппот-хаайбат. Онон бэйэбит тугу санаабыппытынан көҥүллүк сылдьабыт», — дэһэллэр.
Дания учуонайдара «Визит в Якутии» диэн туристическай фирма нөҥүө туроператор Болот Бочкаревы кытта билсибиттэр. Онтон сири-дойдуну көрөөрү тимир суолунан, сөмөлүөтүнэн, массыынанан айаҥҥа туруммуттар. Кэрэхсэбиллээҕэ баар, Тыындаттан Алдаҥҥа диэри БАМ устун тимир суолунан айаннаан кэлбиттэр, онтон массыынанан Саха сирин киин куоратын булбуттар. Дьокуускайга кэлэн, «Тыгын Дархан» гостиницаҕа түспүттэр.
Саха сирин туһунан билсиэхтэрин баҕаралларын истээт, Айар Варламов «Саха сирэ» хаһыат суруналыыстарыгар сирдээн аҕалбыт. Онон Дания учуонайдарыгар өрөспүүбүлүкэбит социальнай-экэнэмиичэскэй олоҕун туһунан хаһыаппыт аксакала, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ бэчээтин туйгуна, өрөспүүбүлүкэ суруналыыстара бары ытыктыыр киһибит Иван Ксенофонтов балтараа чаас устата бэйэтэ тэрийбит сахалыы тыллаах судаарыстыбаннай хаһыат мусуойугар анаан көрсөн билиһиннэрдэ.
Иван Ивановичтан учуонайдары кытары хайдах кэпсэппитин ыйыталаспыппар: «Биллэн турар, билиилэрэ-көрүүлэрэ, таһымнара олус үрдүк. Бэйэлэрэ да билиэхтэрин-көрүөхтэрин баҕалара баһаам. Өрөспүүбүлүкэ статуһун, Арассыыйаны, Кытайы кытта сыһыаны, көмүс, алмаас бырамыысыланнаһа сайдыытын интэриэһиргииллэр. «Саха национальнай култууратын хайдах харыстыыгыт?» — диэн ыйыталлар. интэриэһиргииллэр, — диир Иван Ксенофонтов.
Туристары арыаллыы сылдьар Айар Варламов: «Ыалдьыттарбыт ытык суруналыыс Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй олоҕун бэрт интэриэһинэйдик сиһилии сырдаппытыттан олус астыннылар: «Салгыы мусуойдары билсэрбитигэр Иван Ксенофонтов кэпсээбитигэр олоҕуран араас эспэнээти сиһилии көрүөхпүт», — диэн бүгүҥҥү күннэрэ туһалаахтык ааспытын бэлиэтээтилэр. Онон суруналыыс Иван Ксенофонтовка махталбыт муҥура суох, — диэн санаатын үллэһиннэ.
Дания турист-учуонайдара бу күннэргэ Сахабыт сирин историятын кытта билсэн, мусуойдарга сылдьан, Өлүөнэ очуостарынан өрөспүүбүлүкэбитин кытта быраһаайдаһан баран,»Халыма» федеральнай суолунан массыынанан Магадаанныахтара. Аара баран иһэн Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө сылдьан ааһыахтара. Учуонайдар: «Бачча чугаһаан, аттынан ааһан иһэн, тымныы полюһун ааһа барыахпыт дуо? Хайаан да Өймөкөөҥҥө тиийэн хонуохпут», — дииллэр.
— БАМ-ынан тимир суол устун, массыынанан айаннаан иһэн, өрөспүүбүлүкэни Арассыыйа атын эригийиэннэрин кытта тэҥнээн көрдүбүт. Ол түмүгэр Саха сирэ олус сайдылаах эбит диэн санааҕа кэллибит. Сайдыы инфраструктураҕытыгар көстөр. Цифровой сибээс олохтоохтук киирбитэ харахха быраҕыллар. Олус үрдүк таһымнаах билиилээх-көрүүлээх ыччаттардаах эбиккит«, — диэн санаатын үллэһиннэ Петер Нильсен.
Онуоха биһиги, дойдулаах дьон, омук туристарын санааларын истэн олус үөрдүбүт. Уһун айаҥҥа сылдьар дьон тэҥнээн көрүүлэрэ ордук итэҕэтиилээх буоллаҕа.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаҕа ааптар түһэриитэ.