Дамдиндорж Гомбодорж: «Саха сирэ сайдарыгар сэмэй кылааппын киллэрэрбинэн астынабын»

Бөлөххө киир:

Кэлиҥҥи сылларга саха кыргыттара, уолаттара омук дьонун кытта ыал буолан, дойдуларыттан тэлэһийбиттэрин ардыгар сөҕө да, сүөргүлүү да көрөр этибит. Оттон Саха сиригэр олохсуйан, ууһаабыт-тэнийбит омуктар элбэхтэрин туһунан улаханнык сырдата иликпит. Хаҥаласка Нигерияттан кэлбит учуутал, монгол тириэньэрэ Дамдиндорж, ХИФУ-га үлэлиир преподавателлэр, устудьуоннар…

ДОЙДУЛААХ ДАМДИНДОРЖ

Дзюдо тириэньэрэ Дамдиндорж Гомбодорж аата өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник билиннэ. Киниэхэ уһу­йуллубут, дзюдоҕа дьарыктаммыт Ньургуйаана Никифорова диэн кыыс Арассыыйаҕа чөмпү­йүөннээн, Сахабыт сирин ааттатта. Маныаха тириэньэр өҥөтө улахан. Пандемия кэмэ буолан, Саха сиригэр олохсуйбут Дамдиндоржу кытта төлөпүөн нөҥүө кэпсэттибит.


— Мин уон саастаахпар Саха сиригэр көһөн кэлбиппит. Биир сыл эрдэлээн, 1992 сыллаахха аҕам Гомбодорж Бунтар манна тириэньэринэн ыҥырыллан үлэлии кэлбитэ. Эһиилигэр кини биһигини барыбытын Дьокуускайга көһөрөн аҕалбыта. Ол иннинэ биһиги Монголияҕа Хубсугульский Аймаг, Тосонцэнгэл диэн дэриэбинэҕэ олорбуппут. Онтон Улан-Баторга көспүппүт. Ол кэннэ манна, Дьокуускайга кэлбиппит.

— Дойду ахтылҕана, төрөөбүт тылтан тэйии уустук буолбатах этэ дуо?

— Монгуоллар олохторо-дьаһахтара, сорох тыллара-өстөрө сахаларга майгынныыр буолан, бастаан көһөн кэ­лиибитигэр улаханнык атыҥы­раабатаҕым. Оннооҕор ыһыах диэн сайыҥҥы сахалар бырааһын­ньыктара эмиэ майгынныыр. Биһиэхэ сайын ыытыллар бырааһынньыкпытыгар итинник эмиэ ох саанан ытыы, тустуу, ат сүүрдүүтэ – барыта баар. Уонна, оттон киһиэхэ дьиэ кэргэнэ, ийэтэ-аҕата аттыгар баар буоллаҕына, улахан кыһалҕа буолбат эбит. Оҕо буоламмын, нуучча тылын түргэнник ылыммытым.

Дьиэттэн дьиэни куортамнаан олорор буоламмыт, түөрт оскуоланы уларытан турардаахпын. Төһө да эйгэм уларыйдар, төрөөбүт тылбын умнубатаҕым. Сайын ахсын дойдубутугар Монголияҕа тиийэ сылдьар буоларбыт. Ол да иһин, төрүт буору кытта ыкса ситим быстыбатах эбит. Билигин даҕаны холкутук монгуоллуу кэпсэтэбин.

Аҕыйах тылы сахалыы өйдүүбүн. Оччолорго мин уон саастаах буоллаҕым, бу са­­наан көрбүтүм, Саха сиригэр 27 сыл олорбут эбиппин. Ийэлээх аҕам билигин даҕаны сүбэлэринэн-­амаларынан төһүү күүс буолаллар. Ийэм Батмягмар Хурлээ, аҕам Гомбодорж Бунтар диэн ааттаахтар. Аҕам өттүнэн эбээлээх эһээм сүөһү-ас тутар дьиҥ монгуоллуу олохтоох-дьаһахтаах дьон этилэрэ, оттон ийэм өттүнэн дьонум арыый куораттыҥы соҕустар этэ. Мин аҕам аатын араспаанньа оҥостубутум. Балтыларым, быраатым нуучча тылын түргэнник ылыммыттара. Уопсайынан, оҕо атын омук тылын түргэнник ылынар эбит. Онон Саха сирэ биһиэхэ дойдубут буолбута ыраатта.

— Киэҥ сиргэ, улахан куоракка таласпаккын дуо?

— Бастаан оскуоланы бүтэрэн баран Красноярскайдааҕы политехническэй университекка киирбитим. Иккис үөрэҕим – СГУ-га физкультура учуутала. Красноярскайдааҕы политехническэй университекка үөрэнэн, геолог идэтин ылан, балтараа сыл үлэлээн көрбүтүм. Сүрэҕим чахчы сыппат этэ.

Мин оҕо сааһым успуорт саалатыгар ааспыта. Аҕам билигин даҕаны Жатайга дзюдо тириэньэринэн үлэлиир. Ол да иһин буолуо, тириэньэр идэтэ миэхэ быдан сөп түбэһэрин кэмигэр өйдөөбүт эбиппин. Улахан куоракка талаһыы, киин сиргэ тардыһыы миэхэ тоҕо эрэ суох. Аттыбар чугас дьонум, доҕотторум бааллара үөрдэр. Ону сэргэ, бу үлэбинэн син биир сотору-сотору Арассыыйа киин куораттарыгар сылдьабын. Ыраах сиртэн дьоммор-сэргэбэр эргиллэн кэлии – туспа үөрүү, дьол. Онон бэйэбин Саха сирин олохтооҕунан, бу дойду сайдарыгар сэмэй кылааппын киллэрэрбинэн астынабын.

Ульяна Захарова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыскалар — sportyakutia.ru, 1sn.ru саайтартан.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0