Фудфотограф Наталья Оконешникова ситиһиитин кистэлэҥнэрэ
“ЭКСМО” кинигэ кыһатыгар фудфотограф, блогер Наталья Оконешникова “Вкусный год” диэн кулинарнай кинигэтэ бэчээттэнэн таҕыста. Бу Арассыыйа биир саамай бөдөҥ кинигэ кыһатыгар чахчы бэйэлэрин суолларын булбут, киэҥ араҥаҕа интэриэһи тардар ааптардар эрэ кинигэлэрэ бэчээттэнэллэр. “ЭКСМО” үлэһиттэрэ Натальяны Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурус кэмигэр таба көрөннөр, кинигэ таһаарарга бэйэлэрэ этии киллэрбиттэр.
“ЭКСМО” бастыҥтан бастыҥ эрэ кинигэлэри бэчээттиир
Наталья “Инстаграмҥа” блога таптыыр дьарыгынан үлүһүйэр, талааннаах киһи сырдык, ыраас эйгэтин арыйар. Манна кини ас-үөл хаартыскатын, ырысыаптары эрэ буолбакка, даачаҕа олоҕун, кыыллары, оннооҕор үөннэри-көйүүрдэри, айылҕа кэрэ көстүүлэрин түһэрэн таһаарар.
Кини бэйэтэ дьону түмэр дьоҕурдаах. “Вкусно, быстро и легко!” диэн кулинарнай бөлөҕү тэрийэн, араас дьаарбаҥкалары, аһымал аахсыйалары ыыталлара. Ону тэҥэ, эмиэ маннык ааттаах сурунаалы, “Бичиккэ” ас туһунан кинигэлэри, халандаардары таһаарар. Куруук күлэ-үөрэ сылдьар, эйэҕэс майгылаах буолан, дьону кытары биир тылы түргэнник булар. Кини кэлбит сиригэр күлүү-үөрүү үксүүр, сэһэн-сэппэн тимэҕэ сөллөр, хайдах эрэ сырдыгынан сыдьаайа сылдьар курдук, ол иһин дьон киниэхэ тардыһар. Хаартыска фотограф ис эйгэтин арыйар буоллаҕына, Наталья үлэлэрэ киһи киһиэхэ истиҥ сыһыанын, үтүө санаатын, таптал уйаламмыт алаһа дьиэ ураты сылаас эйгэтин кэпсииргэ дылылар.
— Олоххо дьикти да буолар эбит – ыраах Уһук Хоту олорор дьиэ хаһаайката, дойду бастыҥ кинигэ кыһата бэчээттээн таһаарбыт кулинарнай кинигэбин илиибэр тутан олоробун. Манна барыта мин олоҕум – ийэм хомуйбут бэс туораахтара, оҕом буллаҕына үөрэн хаһыытыы-хаһыытыы хомуйбут тэллэйдэрэ, кэргэним күннэтэ уу кутан улаатыннарбыт моркуоптара, оҕурсулара, даачабыт аттыгар булбут дөлүһүөммүт, күөх луукпут, ньээм-ньээмтэн оҥоһуллубут мүөппүт, тэлгэһэҕэ көҥүл көрүлүүр тииҥнэрбит… Кинигэҕэ минньигэс ас-үөл, бүлүүдэлэр эрэ буолбакка, устар олоҕум түгэннэрэ, сүрэҕим сылааһа кытта баарга дылылар. Сайыҥҥы куйаас күн от-мас сыта кэлэргэ дылы… Арыйталыы олорон, хараҕым ууланан ылла. Үлэҥ түмүгүн көрөр туохха да тэҥнэммэт дьол буоллаҕа, — диэн Наталья кэпсиир.
Куонкурус киһи кыаҕын арыйар
Былырыын Наталья «Foodstylestar-2017» диэн фудфотографтар куонкурустарыгар кыайыылаах үрдүк аатын ылбыта. Манна араас дойдулартан биллэр-көстөр фотографтар кыттыбыттара. Бирииһэ путевка этэ, онон Грецияҕа баран, сынньанан кэлбитэ. Бу кэнниттэн кинини дойду үрдүнэн ыытыллар онлайн-куурустарга эспиэр быһыытынан ыҥыраллар. Москваҕа баран, бэйэтэ маастар-кылаастары ыытар. Ол онно Санкт-Петербург, Пермь, Уфа, Киев, Новосибирскай, Калининград курдук улахан куораттартан, оннооҕор Гонконгтан фотографтар анаан кэлэн, киниэхэ үөрэнэн барбыттара.
«Foodstylestar-2017» куонкуруска кыайбыт үлэтэ.
— Куонкурустарга кыттыы киһиэхэ тугу биэрэрий?
— Киһини үөрэнэн хаалбыт эйгэтиттэн, “сылаас уйатыттан” таһаарар. Кистэл буолбатах, биир тиэмэҕэ, биир истиилинэн үлэлииргэ үөрэнэн хаалабыт. Куонкурустар урут хаһан да устуо суохтааххын устарга, атыннык толкуйдуурга, атын хараххынан көрөргө күһэйэллэр. Онон саҥа таһымҥа тахсар курдуккун. Ону тэҥэ, өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр тахсыы киһи кыаҕын арыйар, сайыннарар. Элбэх дьону кытары билсэҕин-көрсөҕүн, быһатын эттэххэ, ыырыҥ кэҥиир.
“Оо, Дьааҥым кыыһа, эн кэрэҕин…”
Бастаан хайдах саҕаламмытай? Ыраах хоту Дьааҥыга кыракый кыысчаан олорбута. Тыһыынчанан кыракый кыргыттартан уратыта суоҕа – кырдалларынан кылыыҥкайдыы сүүрэрэ, оҕолордуун оонньоон сырсыакалаһара, тэллэҕэ тэлээрэ хачыаллыыра, ийэтин-аҕатын батыһан өрүс устун мотуорканан сир астыы, тэллэйдии бараллара. Уруһуйдуурун, үҥкүүлүүрүн, фортепианоҕа оонньуурун сөбүлүүрэ. Уратыта диэн – кини оту-маһы, тулалыыр айылҕатын өйүгэр тыыннааҕымсытан, ойуулаан көрөрүн, оҕо хараҕынан көрөр дьиктилээх эйгэтин улаатан да баран, сүтэрбэтэҕэ буолар.
Наташа 4 саастааҕар дьоно сиэбигэр харчыны, саппыысканы уган баран, килиэп ыллара ыыталлара. Онно уочарат бөҕө, дьон ыгыта сыстыһан тураллар. Оттон саҥа буспут килиэп минньигэс сыта киһи мэйиитин туймаардыах курдук… Кыысчаан килиэбин ылан кэлэн иһэн, кэбийэн кэбиһэрэ. Бука, сэбиэскэй кэм оҕолоро бары да оннук гыммыт буолуохтаахтар.
Хоту да олордоллор, сүөһүлээх, сибиинньэлээх, кууруссалаах этилэр, оҕуруоттаахтара. Онон аҕас-балыс кыргыттар төрөппүттэрин кытары дьиэ ис-тас үлэтигэр сыстаҕас буола улааппыттара. Наташа сэппэрээтэртэн сүөгэй сүүрэн бааҥка туоларын тоҕо эрэ сөбүлээн көрөрө. Бу биир бааҥка сүөгэйи ылар туһуттан хас биэдэрэ үүт наадатын, оччо үүтү ылар туһуттан хотоҥҥо төһө үлэ күүтэрин барытын билэрэ.
Сороҕор Белоруссияҕа эбээлэрин аахха баран сайылыыллара.
— Мин төрөппүттэрим боростуой дьон. Аҕам Белоруссияттан кэлэн баран, ийэбин кэргэн ылан, Уһук Хоту үлэлии хаалбыт. Кини үйэтин тухары сыбаарсыгынан үлэлээбитэ, оскуолаларга, оҕо саадтарыгар хочуоллары иһэрдэн, сыбааркалаан оҥороро. Онон кинитэ суох сатамматтар. Верхоянскай куорат Бочуоттаах олохтооҕо. Ийэм иистэнньэҥ, ону тэҥэ улахан хаһаайыстыбатын көрөрө.
— Оҕо көрөн олорон, хайдах быыс булан үлэлиигин?
— Биһиги дьиэ кэргэн даачабытын олус сөбүлүүбүт. Үксүгэр онно түһэрэбин. Ханна эрэ сылдьардааҕар, дьиэбитигэр олорон, бииргэ киинэ көрөрбүтүн, ас астыырбытын ордоробут. Оҕолорум эмиэ оннуктар, элбэх киһилээх сиргэ сылдьалларын сөбүлээбэттэр. Билигин, холобур, “Один дома” киинэни эргитэ сылдьан көрөбүт. Мин бириэмэбин бэйэм аттарынан үлэлиибин. Нэдиэлэҕэ иккитэ-үстэ кэммиэрчэскэй түһэриигэ үлэлиибин, ол аата эрэстэрээннэр, кафелар менюларын оҥоробут. Сурунаалбын, халандаары таһаарыыга үлэлэһэбин. Ол эрээри, бастатан туран, дьиэ кэргэним интэриэһин өрө тутан, бириэмэбин аттарабын.
Дьылҕаны тосту уларыппыт бэлэх
Оскуола кэнниттэн, айар үлэҕэ ханан да сыһыана суох икки үрдүк үөрэҕи кыһыл дипломнаах бүтэрбитэ. Хас да сыл бааҥҥа үлэлээбитэ. Ол саҕана хаһан эрэ фотограф буолан, айаххын ииттиэҥ диэбиттэрэ буоллар, итэҕэйиэ суох этэ.
Наташа биир сиргэ быар куустан олорору сатаабат, эргичийэ сылдьан, уон да дьыаланы үмүрүтэр киһи. Оҕолонон олорор кэмигэр дьиэ хаһаайкаларын түмэн, кулинарнай бөлөҕү тэрийбитэ, сурунаал таһааран саҕалаабыттара. Бу кэмҥэ этэ дии, кэргэнэ бастакы профессиональнай аҥаардаах фотоаппарааты бэлэхтээбитэ…
Дьэ, барыта мантан саҕаламмыта. Дьылҕаны, олоҕу тосту уларытар бэлэх диэн баар буолар эбит. Аан бастаан бастакы хаартыскаларын “авто” эрэсиимҥэ туруоран баран, астаабыт бүлүүдэлэрин остуолга ууран, түһэрэрэ. Онтон сырдык, күлүк хайдах түһэрин, күн уота хаартыскаҕа хайдах дьайарын кэтээн көрөрө, тута боруобалаан түһэрэн иһэрэ, элбэх маастар-кылаастарга үөрэммитэ. Үлүһүйэн, күнү быһа түһэрэн тахсара. Кини көннөрү бүлүүдэни эрэ киэргэтэн түһэрэрин сөбүлээбэт, хаартыска хайаан да туох эрэ сюжеттаах, хамсааһыннаах, ис хоһоонноох буолуохтаах. Ханнык да хааччахха хаайтарбакка, көҥүллүк айарын-тутарын сөбүлүүр.
Туох эрэ идиэйэнэн умайдаҕына, кини аһыырын, утуйарын да умнан туран, тиһэҕэр тиэрдэн тэйэр. Ылсыбыт дьыалатын күн аайы тупсаран, үрдүк хаачыстыбаҕа тиэрдэргэ кыһаллар. Бэйэ дьарыгын таптааһын, бэриниилээх буолуу, ис сүрэхтэн «умайыы»… Арааһа, ситиһии кистэлэҥэ итиннэ сыттаҕа.
— Уруучукалаах кумааҕыны ыллыҥ да суруйааччы, киистэни, холустаны ылаат – худуоһунньук, миксергэ бурдугу булкуйаат – кондитер, фотоаппарааттаах буоллуҥ да фотограф буолаҕын дуо? Хомойуох иһин, суох! Ити тэриллэр бары киһи ис эйгэтин, төбөтүгэр тугу оҥорон көрөрүн тиэрдэр эрэ соруктаахтар. Хаартыскаҕа түһэрэргэ сыаналаах фотоаппараат ордук суолталаах дуу, тутан турар киһи дуу? Биллэн турар, фотограф. Кини аан дойдуну хайдах көрөрүн объектив нөҥүө көрдөрөр, — диэн этэр кини.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Наталья Оконешникова түһэриилэрэ.
Наталья Оконешникова ырысыаба
Туораах барыанньата
Бэс ыйыгар, саҥа тахсар бэс туорааҕа күөх, эбэтэр тиит туорааҕа тэтэркэй өҥнөөх эрдэҕинэ, хомуллар. Тумууга олус туһалаах, минньигэс барыанньа.
Састааба:
1 киилэ туораах;
1 киилэ саахар;
200 мл. уу.
Туораахтары үчүгэйдик сууйабыт. Куораттан, бөһүөлэктэн чугас хомуллубут буоллаҕына, 30 мүнүүтэ устата туустаах ууга сытыара түһүөххэ сөп. Ол кэннэ саахар кутан баран, биир суукка сытыарабыт. Оччоҕо саахара иҥэн, туораах сүмэһинэ тахсар. Онтон уу кутан баран, 15-20 мүнүүтэ буһарабыт. Сойутан баран, стерилизацияламмыт бааҥкаларга кутан уурабыт. Сироба хойуу уонна хараҥа өҥнөөх буолуон баҕардаххытына, сойбутун кэннэ өссө 10-15 мүнүүтэ буһара түһүөххэ сөп. Бэс амтаннаах, дыргыл сыттаах, элбэх битэмииннээх барыанньа бэлэм!