Халлаан үгэннээн тымныйан турар кэмигэр, чуолаан тохсунньу 18 күнүгэр, Дьокуускайга “Үргэл” Арт-галереяҕа Дьааҥы кырдьаҕас куората 380 уонна киин куоракка дьааҥылар түмсүүлэрэ тэриллибитэ 20 сылларыгар аналлаах “Дьааҥы айар аартыга” диэн улуус иистэнньэҥнэрин быыстапката арылынна.
Дьэ, дойдубут чахчы да бытарыйар тымныытын кэрэһилээн, көтөр аалы кыайан көтүтүмүнэ, хомуллубут экспонаттар кэмигэр кыайан тиксибэт кутталлара үөскүү сырытта. Ол да буоллар, бэтэрээннэр сэбиэттэрин салайааччыта Тамара Горохова тирээбит балаһыанньаттан тахсар дьаһалы ыла сылдьыбыта, санаатын түһэрбэтэҕэ, киин куоракка олохсуйан олорор биир дойдулаахтарыттан хомуйбута. Дьулуурдаах, дойдутун ааттатар модун санаатын оннооҕор айылҕа истэн, быыстапка буолуо биир хонук иннинэ халлааммыт тымныытын арыый намыратан, экспонаттар кэмигэр кэлэн, миэстэлэрин буллулар.
Быыстапкаҕа барыта 17 иистэнньэҥ 150 үлэтэ турда. Көрөн баран, биһиэхэ да талааннаах тарбахтаахтар, уран уустар, имигэс илиилээх иистэнньэҥнэр бааллар эбит, дойдум дьоно мындыр да буолаллар эбит диэн үөрэҕин, сөҕөҕүн, киэн туттаҕын.
Бытархан тымныыны аахсыбакка, күнтэн күн сылайарын умнан сүүрбүт-көппүт Тамара Дмитриевна бу курдук кэпсиир:
—Дойдубуттан тэйбитим ырааттар да, бүтүн өйбүнэн-санаабынан куруук дойдубар курдукпун. Ол курдук, кэргэним горняк идэлээх буолан, 20-чэ сыл Усуйаана улууһугар олорбуппут, үлэлээбиппит. Онно уонча сыл бэтэрээннэри кытта үлэни салайбыт буолан, уопутум билиҥҥи үлэбэр улаханнык туһалыыр.
Бу кыстык хаарга иккис улахан тэрээһиммит буолла. Дьааҥылар түмсүүлэрин аан бастаан тэрийбит, биир дойдулаахтарын түмэ тарпыт убайым Владимир Алексеевич уонна эдьиийим Евдокия Алексеевна Гороховтар сырдык ааттара үлэбэр улахан төһүү, көмө буолаллар диэн бэлиэтиибин. Дьон кинилэр олохтоон барбыт дьыалаларын салгыырга көмөлөһөр баҕалаахтара киһини үөрдэр, кынаттыыр.
Бу бүгүҥҥү тэрээһиммитигэр күүс-көмө, илии-атах, сүбэ-ама буолбут дьоммор, чуолаан “Дьааҥы чыпчаала” түмсүү бэрэссэдээтэлигэр Сахаяна Дмитриевнаҕа, актыып чилиэннэригэр, биирдиилээн дьоҥҥо махталбын тиэрдэбин.
Улахан махталбын СӨ искусстволарын үтүөлээх үлэһитигэр, СӨ норуодунай худуоһунньугар, Хотугу Форум уонна СӨ духуобунаһын академиятын академигар, “Үргэл” Арт-галерея дириэктэригэр Юрий Спиридоновка тиэрдэбин, улахан өйөбүлүгэр махтанабын.
Нэһилиэк баһылыктара, бэтэрээннэрин сэбиэттэрэ быыстапканы суолталаан, дьоҕурдаах, талааннаах дьоннорун өйөөн, экспонаттары хомуйан ыытыыга үлэлэспиттэрэ олус кэрэхсэнэр, хайҕанар эрэ суол. Манна ордук Боруулаах нэһилиэгин баһылыга Евгений Юмшанов уонна бэтэрээннэр салайааччылара Евдокия Слепцова ааттарын бэлиэтиир тоҕоостоох.
Быыстапкабыт тохсунньу 18 күнүттэн саҕалаан, олунньу 13 күнүгэр диэри үлэлиэҕэ. Бу кэмҥэ галерея аана бары көрөөччүлэргэ аһаҕас. Кэлэн көрүҥ, Дьааҥы иистэнньэҥнэрин үлэлэрин көрөн, астына сынньаныҥ, хотугу дьүкээбил араас өҥүнэн оонньуурун санатар дьэрэкээн тигиилэри көрөн дуоһуйуҥ диэн ыҥырабыт.
Манна таарыйа эттэххэ, нэдиэлэ иһигэр Мэҥэ Хаҥалас улууһуттан тиийэ кэлэн көрдүлэр, үрдүктүк сыаналаатылар.
Быһыллыбыт болдьоххо диэри элбэх киһи сылдьыаҕа диэн эрэл санаалаахпыт.
Быыстапка аһыллыытын бырааһынньыгар Дьааҥы бочуоттаах, ааттаах-суоллаах дьоно кэлэн ыалдьыттаатылар, махтал тылларын эттилэр. Дьааҥылар киэн туттар киһибит Варвара Кириллина Дьааҥы кырдьаҕас историческай куоратын туһунан интэриэһинэй иһитиннэриини оҥорбута бүгүҥҥү тэрээһини киэргэтэн, ис хоһоонун дириҥэтэн биэрдэ.
Ону тэҥэ Дьааҥы биллэр предприниматела, меценат Владимир Христофорович Чириков, галерея дириэктэрэ Ю.В. Спиридонов быыстапка үлэтигэр үтүө баҕаларын туһаайдылар.
Дьааҥы бочуоттаах олохтоохторун С.Н. Стручкову, С.Н. Асташенкованы, А.Т. Божедоновы кытары норуот маастара, ХИФУ профессора Светлана Петрова кэлэн быыстапканы сыаналаатылар, айар дьоҥҥо инникитин кэскиллээх үлэни баҕардылар.
Саамай элбэх үлэни туруорбут норуот маастара Раиса Другина үлэлэрэ хаһан баҕарар, ханна баҕарар дьон болҕомтотун олус тардар, ол эбэтэр аҥардас кылтан араас оҥоһуктара ханна да хатыламматтар, кимиэнигэр да маарыннаабат дьикти, уустук, мындыр үлэлэр.
Боруулаахтан кэлбит Софья Рязанская атын киэргэлэ, Жанна Слепцова чаппарааҕа уонна Светлана Божедонова кылтан сэлээппэтэ туспа буочардарынан уратыланаллар, дууһаларын ууран үлэлээбиттэрэ харахха быраҕыллар.
Остуолбаттан төрүттээх Анна Слепцова кыбытан тигиитэ, сахалыы дьахтар соно, этэрбэһэ, бэргэһэтэ, эрэбэдэйэ, чаппарааҕа, оҕуруонан тигиитэ олус үчүгэйдэр, дьон болҕомтотун тардыан тарта.
Тамара Дмитриевна бэйэтэ эмиэ хаалсыбата: оҕуруоттан бастыҥаны, илин кэбиһэри ураты нарыннык оҥорбутун көрдөрүүгэ туруорда, кыбытык тигиини, чаппарааҕы кыттыһыннарда. Дьоҕурдаах киһи барытыгар дьоҕурдаах диэн маны көрөн итэҕэйэҕин.
Кэлиҥҥи кэмҥэ киин куорат уран тарбахтаахтарын быыстапкатыгар Мария Жиркова Дьааҥыттан үлэлэрин ыытан кыттар буолбутун бэлиэтии көрөр буоллубут. Бу да сырыыга олус уус-ураннык тигиллибит чаппараахтары ыытан, кэлбит дьону сөхтөрдө. Манна даҕатан эттэххэ, Мария Афанасьевна дэгиттэр маастар: мастан да уһанарын чаҕыйбат, түүлээх таҥаһы талбыт тигэр, сахалыы таҥаһы тигиигэ кимиэхэ да иннин биэрбэт иистэнньэҥ. Үлэлэрин барытын туруорара буоллар, биир бүтүн галерея туолуо этэ дии саныыбын.
Дьэ, ити курдук биир дойдулаахтарым үлэлэрин көрөн астынным, сөхтүм, кэлбит дьону кытта хоту дойду минньигэс аһынан күндүлэнним, кинилэр курдук тугу эрэ айыахпын баҕардым.
Евдокия ЮМШАНОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru