Арассыыйаҕа кылгас кэм иһигэр коронавирус дьаҥын утары быһыы оҥоһуллан, ыарыы туруута арыый да хаптайа сылдьан баран, арааһа, били эрдэ сылыктаабыт үһүс долгуннара кэлэн эрэр быһыылаах. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ күннэтэ сүүстэн тахсалыы киһи коронавирус дьаҥар хаптаран, хааччахтааһын миэрэлэрэ кытааттылар, үгүс үөрэх кыһалара кэтэхтэн үөрэххэ көстүлэр.
Аан дойдуга
Коронавирус дьаҥа өрө туруоҕуттан аан дойду үрдүнэн 156 мөлүйүөнтэн тахса киһи ыалдьыбыт уонна 3 мөлүйүөн 256 тыһыынча киһи олохтон туораабыт диэн статистика сыыппаралара этэллэр. Саамай элбэх киһи Америка Холбоһуктаах Штаттарыгар ыалдьара бэлиэтэммит. Ол курдук, 328 мөлүйүөн нэһилиэнньэлээх дойдуга 32 мөлүйүөн 679 тыһыынча киһи ыалдьыбыт. Дьаҥ туруутунан аан дойду үрдүнэн иккис миэстэҕэ Индия (22 мөлүйүөн 992 тыһыынча), оттон үһүскэ Бразилия (15 мөлүйүөн 209 тыһыынча) тураллар.
Доруобуйа харыстабылын аан дойдутааҕы тэрилтэтин (ВОЗ) салайааччыта Тедрос Гебрейесус этэринэн, билигин аан дойду үрдүнэн коронавируһунан ыалдьыы муҥутуур чыпчаалга тиийбит. Ол курдук, аҥаардас биир нэдиэлэ иһигэр дьаҥ 5,4 мөлүйүөн түбэлтэтэ бэлиэтэммит.
Аны кэлиҥҥи кэмҥэ Доруобуйа харыстабылын аан дойдутааҕы тэрилтэтэ дьаҥ дьүһүн кубулуйан эрэрин туһунан элбэхтик этэр буолла. Ол курдук, Великобританияҕа былырыын булуллубут коронавирус уларыйыытын штамма 17 мутациялаах диэн быһаарбыттара. АХШ дойдуларыгар дьаҥ британскай, оттон Бразилияҕа соҕуруулуу-африканскай көрүҥнэрэ (штаммнара) күүскэ тарҕанан, өлүү-сүтүү ахсаанын элбэппитин этэллэр. Билигин аны Индияҕа турбут индийскэй коронавирус көрүҥэ ордук кутталлааҕын туһунан ВОЗ иһитиннэрдэ. Учуонайдар этэллэринэн, вирус бу саҥа көрүҥнэрэ быһыыга улаханнык бэриммэт эбиттэр.
Арассыыйаҕа
Арассыыйаҕа ыам ыйын 11 күнүнээҕи туругунан, уопсайа 4 896842 ыалдьыбыта уонна 113 979 киһи өлбүтэ бэлиэтэммит. Билиҥҥи туругунан күннэтэ ортотунан 8 тыһыынча кэриҥэ киһи ыалдьар. Ордук элбэх киһи Москваҕа, Санкт-Петербурга, Москва, Нижегородскай, Ростовскай, Свердловскай, Воронежскай уобаластарга ыалдьаллар.
Саха сиригэр
Өрөспүүбүлүкэҕэ дьаҥ туруоҕуттан уопсайа 36 тыһыынчаттан тахса киһи ыалдьыбыт уонна 620 киһи өлбүт. Ыарыы арыый да намырыы сылдьан баран, эмиэ быһыы-майгы кытаатта. Дьиҥэр, дьаҥ тарҕаныытын утары миэрэлэр ылыллыбыттарын үрдүнэн, коронавируска сутуллуу ахсаана элбии турар. Ортотунан сууккаҕа сүүстүү киһи ыалдьар. Бу дьон-сэргэ уопсастыбаннай миэстэлэргэ санитарнай ирдэбиллэри тутуспаттарын кытары сибээстээх. Атыы-эргиэн кииннэригэр, пааркаларга, киинэ тыйаатырдарыгар, түүҥҥү кулууптарга күннэтэ тыһыынчанан киһи тоҕуоруһар. Манна социальнай тэйиччи туттуу быраабылата тутуһуллубат. Аны харыстанар маасканы кэтээччи да ахсааннаах буолла. Аһара “най” барыы буолан, балаһыанньа сытыырхайда. Атын тас дойдуларга харантыын миэрэлэрэ баччааҥҥа диэри уһулла иликтэр. Холобур, Турцияҕа киэһэ өттүгэр таһырдьа тахсар көҥүллэммэт. Быраабыланы кэһэр киһи улахан ыстараапка тэбиллэр эбит. Атыы-эргиэн кииннэрэ сабыллан тураллар, оҕолор бары кэтэхтэн үөрэнэллэр.
Саха сиригэр санитарнай-эпидемиологическай турук тыҥааһыннанан, ыарыыны бохсор сыалтан Ил Дархан Айсен Николаев таһаарбыт ыйааҕыгар кэккэ уларытыылар киирдилэр. Ол курдук сынньалаҥ пааркатыгар аттракционнар, түүҥҥү кулууптар, караоке-саалалар уонна сынньанар-аралдьытар тэрилтэлэр үлэлэрэ биллибэт болдьоххо диэри тохтотулунна.
Ыам ыйын 11 күнүттэн Дьокуускай куоракка 2020–2021 үөрэх дьыла түмүктэниэр диэри алын, орто уонна улахан кылаас оҕолоро бары кэтэхтэн үөрэххэ көстүлэр. Маны таһынан, СӨ Үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтэ оҕолор ортолоругар коронавируһунан ыалдьыы үрдээбитинэн сибээстээн, Амма, Бүлүү, Мэҥэ Хаҥалас, Таатта, Уус Алдан, Чурапчы улуустарын баһылыктарыгар оскуола оҕолорун кэтэхтэн үөрэххэ көһөрүү туһунан суруктары ыытан, бу ааттаммыт сорох улуустарга оскуола тэйиччиттэн үлэҕэ көстүлэр.
Вакцинация туруга
Арассыыйаҕа коронавируһу утары вакциналар аан дойду үрдүнэн бастакытынан оҥоһуллан, РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сорудаҕынан ахсынньыттан саҕалаан күргүөмүнэн вакцинациялааһын саҕаламмыта. Онон билигин дойду олохтоохторо “Спутник V” (Гам-Ковид-Вак) уонна Новосибирскайдааҕы “Вектор” вирусология уонна биотехнология киинэ оҥорбут “ЭпиВак-Корона” быһыыларын ылаллар. Аҥаардас биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бүгүҥҥү туругунан 111 тыһыынчаттан тахса киһи бастакы итиэннэ иккис быһыыларын 87 тыһыынчаттан тахса киһи ыллылар. Оттон Арассыыйа үрдүнэн, ыам ыйын 11 күнүнээҕи туругунан, 13 мөлүйүөнтэн тахса киһи бастакы укуолларын ылбыттар. Бу дойду нэһилиэнньэтин баара-суоҕа 9,09% эрэ ылар. Саамай элбэх киһи быһыыны Москва куоракка, Москва уобалаһыгар, Санкт-Петербурга, Краснодарскай кыраайга, Свердловскай уобаласка, Ростовскай уобаласка ылбыттар.
Коронавируһу утары быһыыны биэрии саҕаламмытын кэннэ, дойду үрдүнэн араас олоҕо суох сымыйа сурах-садьык тарҕанан, бастаан утаа вакцинаны ылыан баҕалаах киһи аҕыйах этэ. Оттон вакцина көдьүүстээҕэ биллэн, билигин быһыыны ылыан баҕалаах дьон ахсаана лаппа элбээтэ.
Ол гынан баран, вирус дьүһүн кубулуйа турар буолан, коронавирус атын көрүҥэр бэриммэт буолуон сөбүн вирусологтар этэллэр. Быһыыттан үөскээбит иммунитет төһө өр киһи организмыгар сылдьара, хас штаммтан көмүскүүрэ биллибэт. Онон быһыыны ылбыт да киһи бэйэтин харыстаныахтаах, хааччахтыыр миэрэлэри тутуһуохтаах, харыстанар маасканы кэтиэхтээх.
edersaas.ru