Уус Алдан улууһун Чараҥ сэлиэнньэтигэр В.Н. Мигалкин аатынан Чараҥ орто оскуолатыгар алтыс төгүлүн «Мигалкин ааҕыылара» научнай-практическай кэмпириэнсийэ үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылынна.
Василий Мигалкин Чараҥҥа 1931 сыллаахха тэриллибит оскуолаҕа учууталынан, дириэктэринэн үлэлээбит. Олохтоохтор, оройуон салалтата Василий Николаевиһы оскуола сайдыытыгар билиитин-көрүүтүн, күүһүн-уоҕун биэрбит, пионерскай, комсомольскай тэрилтэлэр тэриллэн атахтарыгар турууларыгар таһаарыылаахтык үлэлээбит биир чаҕылхай учууталынан, үөрэхтээһин салайааччытынан билинэллэр.
Быйылгы Алтыс ааҕыы уратытынан кыттааччылар географиялара кэҥээбитэ буолар. Ол курдук, Мүрүтээҕи уолаттар гимназияларыттан, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майатааҕы лиссиэйттэн уонна Намнааҕы педагогическай кэллиэстэн хамаандалар кэлэн, «Мигалкин ааҕыыларыгар» көхтөөхтүк кытыннылар.
Тэрээһин Н.Н. Свинобоева тылыгар, Г.Н. Свинобоев муусукатыгар айыллыбыт «Оскуола – оҕо саас аргыһа» диэн Чараҥ орто оскуолатын гиимнин оскуола оҕолорун хорун толоруутунан саҕаланна.
“Билии аартыгын арыйар
Оскуола чуораанын тыаһынан
Чараҥмыт оҕотун ыҥырар,
Үөрэххэ, үлэҕэ үөрэтэр.
Оҕо саас аргыһа – оскуола,
Эн бааргын хас биирдии киһиэхэ.
Үйэлээх өйдөбүл кыымнарын
Үтүмэн сылларга аныыгын….”
Оскуола кэҥэс саалатыгар В.А.Протодьяконов-Кулантай аатынан литературнай түмэл (дириэктэр З.В. Мигалкина) Чараҥ оскуолатын историятын, нэһилиэк былыргытын, В.Н. Мигалкин үлэтин-хамнаһын, дьиэ кэргэнин көрдөрөр, кэпсиир киһини кэрэхсэтэр быыстапканы туруорбут.
«Мигалкин ааҕыылара» научнай-практическай кэмпэриэнсийэ биэс сиэксийэнэн: «Мигалкиннар дьиэ кэргэттэрин историята. Оҕону иитиигэ аҕа оруола», «Тыа сиригэр дьиэ-кэргэн экономиката», «Хоһоон хомуурунньуга», «Араатардааһын», «Дебаттар» үлэлээтэ.
Сиэксийэлэринэн кыттыбыт оҕолор күрэстэһиилэрин олохтоох оскуола үлэһиттэрэ уонна Дьокуускайтан тахсыбыт ыалдьыттар-эспиэрдэр сыаналаатылар. Ааҕыыны тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл А.В. Мигалкин, СӨ Суруйааччыларын, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэннэрэ М.С. Санников-Уол Сарсын, Валериан Николаев уонна биофизик Н.Д. Слепцов кыттааччы оҕолор таһымнарын үрдүктүк сыаналаатылар, өссө сайдалларыгар сүбэ-ама биэрдилэр.
Кыайыылаахтар анал дипломунан наҕараадаланнылар. Кинигэ хайа да кэмҥэ сыаната түспэт, суолтата сүппэт бараммат баай буоларын тоһоҕолоон бэлиэтээн туран, А.В.Мигалкин, М.С. Санников-Уол Сарсын, Валериан Николаев оҕолорго бэйэлэрин кинигэлэрин бэлэхтээтилэр.
Түмүккэ В.Н. Мигалкин аатынан Чараҥ орто оскуолатын дириэктэрэ И.Г.Сивцев «Мигалкин ааҕыылара» научнай-практическай кэмпириэнсийэ тэрийэр кэмитиэтигэр, ыалдьыттарга, учууталларга, оҕолорго уочараттаах тэрээһин иһин махтанна. «Мигалкин ааҕыылара» өссө кэҥээн иһэригэр эрэнэрин эттэ.
Валериан НИКОЛАЕВ, “Саха сирэ”, edersaas.ru сайтка анаан.