Крымҥа аан бастакытын Бүтүн Арассыыйатааҕы “Таврида Арт” диэн ыччат бэстибээлэ буолан ааста. Араас эрэгийиэннэртэн олус элбэх кыттааччы, талааннаах ыччат кэлэн, өтөрүнэн буолбатах өрө күүрүүлээх тэрээһин ыытылынна.
4000 кыттааччы, 43 тыһыынча көрөөччү, 500 эксперт, ону таһынан волонтердар, тэрийээччилэр муһуннулар. Бэстибээл олус киэҥ сиринэн тэнийэн ыытылынна – 200 гектар иэннээх сиргэ 8 арт-кыбаартал үлэлээтэ. Сарсыарда 8 чаастан түүн 3 чааска диэри араас тэрээһиннэр буоллулар. Манна Арассыыйа бары муннуктарыттан эдэр артыыстар, ырыаһыттар, үҥкүүһүттэр, худуоһунньуктар, суруйааччылар уо.д.а. кэлбиттэр. Бу курдук киэҥ далааһыннаахтык айар куттаах дьон бииргэ мустубуттара өссө буола илигэ.
Cаха сириттэн уопсайа 8 буолан баран, ситиһиилээхтик кыттан кэллилэр. Ол туһунан “Саха сирэ” хаһыакка Арктикатааҕы култуура уонна искусство институтун преподавателэ Зоя Стрекаловская кэпсээтэ.
Бырайыактары көмүскээһин
`— Сүрүн сыалбыт-сорукпут – сахалар бэйэбит култуурабытын көрдөрүү, атын эрэгийиэн ыччатыгар билиһиннэрии, ону тэҥэ элбэх маастар-кылаастарга, кастиннарга, грант куонкурустарыгар, лиэксийэлэргэ, быыстапкаларга, дьаарбаҥкаларга сылдьан, билиибитин хаҥатыы, ыырбытын кэҥэтии этэ.
Саамай долгутуулаах түгэн – “Росмолодежь” федеральнай экспердэрин иннилэригэр грант көмүскээһинэ этэ. Саха сириттэн барыта 3 бырайыактаах барбыппыт. Ол курдук, “Арчы дьиэтин” үлэһитэ Петр Слепцов, “Модун” спорт киинин үлэһитэ Василий Протопопов уонна Арктикатааҕы судаарыстыбаннай култуура уонна искусство институтун устудьуоҥката Дариана Потапова бырайыактарын көмүскээбиттэрэ.
Уопсай түмүккэ Дариана Потапова бырайыагын экспердэр өйөөннөр, 398 тыһыынча солкуобайы ылла. Бырайыагын ис хоһооно – араас омуктар эпостарын толорор ыччаттар Бүтүн Арассыыйатааҕы бэстибээллэрэ Дьокуускай куоракка кулун тутар ыйга ыытыллыаҕа. Экспердэр маннык тэрээһин ханна да суоҕун, урут буолбатаҕын, онон ураты суоллааҕын-иистээҕин бэлиэтээтилэр.
Ону тэҥэ, ХИФУ выпускницата Күннэй Тимофеева “Волонтеры культуры” бырагыраама чэрчитинэн, стажировкалана барар сэртипикээти ылла. Мин “шоу-кейс” диэн күрэскэ кыттан, 150 тыһ. солкуобайдаах сэртипикээти ыллым, онон аны сайын Тюмень куоракка буолар “Небо и Земля” этнобэстибээлгэ үөрэнээччилэрбин кытта барыахпыт.
Олоҥхону сэргээтилэр
— Бу бэстибээл энэргиэтикэтэ ураты күүстээх, тоҕо диэтэр, кыттааччы барыта култуура уонна искусство эйгэтигэр сыһыаннаах талааннаах ыччаттар мустубуттар, бары да кыахпытын муҥутаан туһанан, кэрэни айа-тута, оҥоро сырыттыбыт. Бу манна саамай сыаналааҕа – бэйэҥ курдук биир санаалаах, бииргэ умсугуйар дьоҥҥун кытта билсии-көрсүү, доҕордоһуу. Ол эдэр киһиэхэ олус элбэҕи биэрэр: бэйэҥ кыаххар эрэлиҥ улаатар, ыырыҥ кэҥиир, билииҥ хаҥыыр, дьоҥҥо-сэргэҕэ өссө тугу эрэ туһалааҕы, үчүгэйи, үйэлээҕи оҥоруоххун-айыаххын баҕараҕын. Биир тылынан эттэххэ, сайдаҕын.
Ити курдук элбэх биир санаалаахтарбытын, экспердэри, атын эрэгийиэн ыччаттарын кытары билистибит. Тэрээһин араас быһыылаахтык ыытылларын сэҥээрэ көрдүбүт. Айар дьоҥҥо улахан кыаҕы арыйар эбит.
Мин “шоу-кейска” олоҥхоттон быһа тардан толордум. Арай, олоҥхолуу олордохпуна, биир эксперт үҥкүүлүү сылдьар. Онно хайдах эрэ соһуйа санаабытым. Кэлин кэлэн бэйэтэ эппитэ: “Оруолларынан ырыалары ыллыы олордоххуна, олох “экстазка” киирдим. Хайдах маннык “аутентичнай” ырыаны, олоҥхону илдьэ сылдьаҕыт”, — диэн сөхпүтүн-махтайбытын биллэрдэ. Ол түмүгүнэн “шоу-кейскэ” 3 бастыҥ иһигэр киирдим. Биһиги таҥаспытын, симэхпитин сөбүлүү көрөллөр, кэлэн кэпсэтэллэр, хаартыскаҕа түһэллэр. Атын эрэгийиэннэр кыттааччыларын үксүлэрин киэнэ көннөрү “стилизованнай” буолар.
Инники барартан куттанымаҥ!
— Крым атын кэрэ-бэлиэ сирдэригэр сылдьар соло суох этэ, бэстибээл бырагыраамата сарсыарда 8 чаастан түүн 3-кэ диэри буолара, барытыгар турунан, кыһаллан сылдьа сатаатыбыт. Хата, Хара муораҕа сөтүөлээбиппититтэн олус астынныбыт. Төһө да балааккаларга олордорбут, итиини-куйааһы, быылы тулуйдарбыт, “Тавридаҕа” кыттыбыппыттан олус үөрэбин, киэн туттабын.
Эдэр дьоҥҥо туһаайан этиэм этэ, туох барыта бэйэҕититтэн эрэ тутулуктаах. Бэйэҕит дьыалаҕытын көрдүүртэн, дьоҕургутун сайыннарартан, бэйэҕитин көрдөрөртөн, инники барартан, дьону батыһыннарартан, эппиэтинэһи ылынартан куттанымаҥ. Оччоҕо эрэ сайдаҕын, кыаххын толору туһанаҕын, арыйаҕын. Билиҥҥи үйэҕэ кыах элбэх, баҕардаххына, тугу барытын ситиһиэххэ сөп. Онуоха көхтөөх, сыалы ситиһэр, сайдарга, үөрэнэргэ бэлэм буолуохтааххын.
Түгэнинэн туһанан, биһигини өйөөбүт Култуура уонна духуобунас, Ыччат уонна дьиэ кэргэн бэлиитикэтин министиэристибэлэригэр, судаарыстыбаннай циркэҕэ, Арктикатааҕы култуура уонна искусство институтугар, ХИФУ салалтатыгар махталбытын тиэрдэбит.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru