«Талаан — норуокка»

Бөлөххө киир:

Кулун тутар 2-5 күннэригэр Дьокуускай куоракка «Якутия мастеровая» XII быыстапка-дьаарбаҥка уонна «Норуот ускуустубата -– омук баайа-дуола» эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы быыстапка үрдүк таһымнаахтык буолан ааста.

РФ Норуоттарын култуураларын нэһилиэстибэтин сылыгар, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Ийэ сылыгар уонна САССР тэриллибитэ 100 сылыгар анаммыт икки улахан тэрээһин быыстапкатыгар аһыллыаҕыттан бүтүөр диэри Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр дьон-сэргэ быыстала суох субулунна. Хас да күн төхтүрүйэн кэлэн, олохтоохтук көрбүт-истибит, тугу эрэ атыыласпыт, туох эрэ саҥаны билбит-көрбүт дьон аҕыйаҕа суох. Дьэ, кырдьыга да киһи хараҕа халтарыйар дьэрэкээн, сөҕүмэр үлэлэр олус элбэхтэр. «Талаан -– норуокка» диэн манныгы этэн эрдэхтэрэ!

Икки саала тухары кэрийэн кэлэн баран, саамай уһук хоско «дьиэлэммит» Сунтаар улууһун маастардарын быыстапкатыгар эмиэ дьон-сэргэ элбэхтик тоҕуоруста.
Кинилэр  ортолоругар Кутанаттан сылдьар эдьиийдии-балыстыы маастардар дойдубут араас куораттарыгар уонна омук сиригэр быыстапкаларга ситиһиилээхтик кытталлар. Кинилэр — суруйааччы, тарбаҕар талааннаах Валентина Григорьевна Дьячковская-Хара Көмүс салайааччылаах «Ситии» түмсүүгэ дьарыктанар эдьиийдии-балыстыы, норуот уус-уран оҥоһуктарын маастардара  Валентина Васильевна Иванова уонна Мария Васильевна Токуева, Александра Прокопьевна Иванова уонна Саргылана Прокопьевна Винокурова.

Маастар Александра Иванова баай көстүүлээх, дьахтар бууттаах сонун быйылгы Норуот маастарын күнүгэр анаммыт быыстапкаҕа анаан сылы быһа тикпитин туһунан кэпсиир. Дьахтар сонун бэргэһэлээн, үтүлүктээн силигин ситэрбит. Бууттаах сону халыҥ сукуна матырыйаалтан, түүлээхтэн тикпит. Оһуорун-мандарын эмиэ бэйэтэ киэргэппит.

«Ардыгар төһө да бүтэрэ охсоору ыксаабытым иһин, толкуйдаабыт оҥоһугум кэмпилиэгин барытын бэйэм илиибинэн тигэрбин ордоробун. Төрөппүт оҕолорум көмөлөһөөрү тигэн көрдөхтөрүнэ да, киһи-киһи буочара атын буолар. Онон, хара бастакыттан хайдахтаах да улахан үлэҕэ бэйэм ылсабын. Бу быыстапкаҕа анаан аҕалбыт соммун эһиил тымныыга харыстаабакка кэтиэм диэн ыра санаа оҥосто сылдьабын», -– диэн үөрэ-көтө кэпсиир уонна биир дойдулаахтарын үлэлэрин көрдөрөр.

Оттон бу кини бииргэ төрөөбүт балта Саргылана Винокурова оҥорбут панноларын көрбүт киһи кини Сунтаартан сылдьар маастар буоларын тута сэрэйэр. Саргылана Прокопьевна быйылгы быыстапкаҕа мулине, сукуна, кыл матырыйааллартан Саха сирин киэн туттар дьоно Алексей Иванов-Күндэ уонна Сергей Зверев-Кыыл Уолун мэтириэттэрин үүт-үкчү түһэрэн оҥорбут.

Эдьиийдии-балыстыы Васильевналар «Якутия мастеровая» быыстапкаҕа эмиэ сыл аайы кытталлар, араас наҕараадаларга тиксэллэр. Улахан эдьиий Валентина Васильевна бу сырыыга көрдөрүүгэ аҕалбыт «Үс кут» диэн сөрүө оҥоһугун быыстапка кыттыылаахтара сэргии, сөҕө-махтайа көрөллөр. Валентина Васильевна 2 миэтэрэ уһуннаах, 95 сантиметр кэтиттээх бу үлэтин сиэлтэн илиинэн өрөн оҥорбут.

Балта Мария Токуева — эмиэ сиэли илиититтэн ыһыктыбат маастар. Сиэлтэн өрөн оҥорбут олбоҕо киһи хараҕар тута быраҕыллар,  сырдык санааны саҕар. Кырдьыга да, ааттыын кэрэ -– «Бастакы ньургуһун» диэн сүрэхтэммит олбох эбит.

Александра Прокопьевна Иванова маннык быыстапкаларга кыттан, куруук туох эрэ саҥаны билэн-көрөн, харахтара сырдаан, өссө да айарга-тутарга баҕа санаалара күүһүрэн барарын туһунан астына этэр. Ол оруннаах. Кинилэр быйылгы  быыстапкаҕа өрөспүүбүлүкэ 33 оройуонуттан уонна Москваттан, Петропавловскай-Камчаткаттан, Нарьян-Мартан, Улан Удэттэн, Норильскайтан, Анаадыртан, Хайалаах Алтайтан уо.д.а. — барыта 13 субъектан кэлбит маастардар үлэлэрин биһирии көрдүлэр.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru

Ааптар хаартыскалара

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0