Айсен Николаев ааспыт нэдиэлэҕэ элбэҕи уларыта тутта, ситэриилээх былаас уорганын уларытар туһунан ыйаах таһаарда. Бу уларыйыыларынан сибээстээн, чунуобунньук ахсаана 7,8 % аччаата.
Вице-премьердэр
Саҥа уларыйыынан бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччылар иккиэ, вице-премьердэр үһүө буолуохтара. Билигин бастакы вице-премьер дуоһунаһыттан экэниэмикэ боппуруоһун салайа олорбут Михаил Осипов уонна тыа хаһаайыстыбатыгар эппиэттээх Петр Алексеев, ону сэргэ, бэрэссэдээтэли солбуйааччылар Алексей Дьячковскай, Михаил Гуляев тохтоотулар.
Ил Дархан ыйааҕынан ааспыт нэдиэлэттэн Алексей Стручков бастакы вице-премьер э.т. буолла. Алексей Александрович бырабыыталыстыба салалтатыгар саҥа киһи буолбатах. Бу кини, ааҕан көрдөххө, үсүһүн бастакы вице-премьер дуоһунаһыгар ананыыта. Былырыын “Якутскэнергоҕа” генеральнай дириэктэри солбуйааччынан анаммыта. Билигин кини саҥа дуоһунаһыгар эмиэ үп, экэниэмикэ, инвестиция боппуруостарынан дьарыктаныаҕа.
“Алексей Александрович – тарбахха баттанар экэнэмиис. Кинини кытары 2004 с. бииргэ үлэлээбиппит. Билиитэ-көрүүтэ кириисис кэмигэр олус наада”, — диэн этэр Айсен Николаев.
Онон Алексей Стручков билигин Алексей Колодезниковтыын (кини энергетика, олох-дьаһах, коммунальнай хаһаайыстыба, тырааныспар, суол-иис, о.д.а. эйгэлэри хабан үлэлиир) иккиэн бастакы вице-премьеринэн үлэлиэхтэрэ.
Үөһээ ууратыллыбыттары солбуйа, өссө бэрэссэдээтэли солбуйааччы эбээһинэһин толорооччуларынан Денис Белозеров уонна Ольга Балабкина кэллилэр. Ольга Валерьевна Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан үлэлээн кэллэ. Парламеҥҥа наука, үөрэх, култуура, информацияны киэҥник тарҕатар сириэстибэлэр, уопсастыбаннай түмсүүлэр, дьиэ кэргэн, ыччат, социальнай харыстабыл, спорт, доруобуйа харыстабылын боппуруостарын көрөр сис кэмитиэттэри салайбыта. Төрдүс, бэһис ыҥырыылаах Ил Түмэн дьокутаата. Бэйэтэ юрист идэлээх. Саҥа дуоһунаһыгар кини социальнай эйгэни иилээн-саҕалаан илдьэ сылдьыаҕа.
“Дойду үрдүнэн социальнай эйгэҕэ улахан уларыйыылар бара тураллар. Онуоха бу эйгэни салайар киһи юридическай үөрэхтээх буолара ирдэниллэр. Ольга Валерьевна юридическэй да, социальнай да эйгэлэри салайан кэллэ. Манна кини улахан уопуттаах”, — диэн бэлиэтиир Айсен Сергеевич Ольга Валерьевна туһунан.
Оттон Денис Георгиевич туһунан эттэххэ, кини эмиэ судаарыстыбаннай сулууспаҕа саҥа киһи буолбатах. Үп, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэлэригэр үлэлээбитэ. Буолаары буолан, тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччынан. Хаһаайыстыбаннай эйгэҕэ “Туймаада” тэрилтэҕэ, Дьокуускайдааҕы килиэп кэмбинээтигэр үлэлээтэ. Саҥа үлэтигэр кини тыа хаһаайыстыбатын, айылҕа харыстабылын салайыаҕа.
Айсен Николаев кини туһунан этэригэр: “Денис Георгиевич килиэп кэмбинээтин дириэктэринэн ананан тэрилтэҕэ иккис тыыны киллэрдэ. Тыа хаһаайыстыбатыгар, экологияҕа, айылҕа харыстабылыгар бу маннык эдэр, ол эрээри салайар үлэҕэ миккиллибит уопуттаах куратор наада”, — диэн этэр.
Урут Айсен Николаевка, куорат мэрэ эрдэҕинэ, солбуйааччынан үлэлээбиттээх. Оттон Евгений Чекин? Кини билигин бэрэссэдээтэл дуоһунаһыгар үлэлии олорор. Экспертэр бэлиэтииллэринэн онон урукку састааптан оннуларыгар хааллылар Алексей Колодезниковы кытта Игорь Никифоров. Игорь Германович билигин вице-премьеинэн үлэлии сылдьар. Тутуу эйгэтин, информацияны киэҥник тарҕатар сириэстибэлэри, о.д.а. кытта үлэлэһэр. “Аһаҕас бырабыыталыстыба”, “электроннай бырабыыталыстыба” курдук бырайыактары салайар.
Министиэристибэлэри сааһылаата
Айсен Николаев министиэристибэлэргэ эмиэ кырата суох уларыйыыны киллэрдэ. Ахсааннарын лаппа аҕыйатта. Саҥа ыйааҕынан, Гражданскай уопсастыба институтун сайыннарыы министиэристибэтэ, Судаарыстыбаннай атыыга хантараак систиэмэтин хонтуруоллуур кэмитиэт, Арыгыны атыылааһыны хонтуруоллуур управление, Массыыналары уонна атын тиэхиньикэлэри көрөр управление суох буоллулар.
Сорох министиэристибэлэр ааттарын уларыттылар. Ол курдук, Инвестиционнай сайдыы уонна урбаан министиэристибэтэ уруккутун курдук аатыгар урбаанын, атыытын, туризмын илдьэ хаалла, инвестициятын бырахта. Айылҕа харыстабылын министиэристибэтигэр Ойуур хаһаайыстыбатын департамена сыстан, Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ диэн ааттанна. Сибээс уонна информационнай технология министиэристибэтигэр инновация, цифровой сайдыы диэн эбиллэн биэрдэ. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр ас-үөл бэлиитикэтэ диэн сотулунна. Оттон Тас сибээс департамена улаатан, Тас сибээс уонна норуоттар дьыалаларын министиэристибэтэ диэн буолла.
Онон уопсай түмүккэ 35 структураттан 30 хаалла, 174 (ити уопсай ахсаантан 7,8 % ылар) чунуобунньук миэстэтэ аҕыйатылынна. Ил Дархан ыйааҕынан, ситэриилээх былаас уорганыгар үлэлиир киһи ахсаана 2057 буолуохтаах. Министиэристибэ ахсаана уларыйбата эрээри, иһигэр, ити эппитим курдук, сааһыланан биэрдилэр. Ол оннугар биир судаарыстыбаннай кэмитиэт сарбыллан, түөрт кэмитиэт хаалла.
Саҥа миниистирдэринэн кимнээх ананныларый диир буоллахха, ааспыт нэдиэлэҕэ Айсен Николаев үс миниистири ааттаата. Ол курдук, экэниэмикэ миниистирин э.т. Майя Данилова ананна. Кини бу иннинэ экэниэмикэ миниистирин бастакы солбуйааччынан үлэлии олорбута. Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин э.т. Александр Атласов оннунан хаалла. Кини бу дуоһунаска бу саас кулун тутарга анаммыта. Бу иннинэ Нам улууһун баһылыгынан үлэлии сылдьыбыта. Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын миниистирин э.т. Сахамин Афанасьев хаалан, эмиэ миэстэтиттэн хамсаабата. Кини айылҕа харыстабылын миниистиринэн 2014 сылтан үлэлиир. Манна сыһыаран эттэххэ, Сахамин Миланович бу соторутааҕыта “Биир ньыгыл Россия” баартыйа Саха сиринээҕи салаатын сэкирэтээринэн анаммыта.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru