Былыр, оҕо сырыттахпына, дьоммун кытары Маскабыыт диэн, чоҥолох, лиҥкир тиит ойуур саҕалаах алааска олорбуппут.
Ол саҕанааҕы ыал сиэринэн, бэйэбит эрэ буолбатахпыт, дьукаахтардаахпыт. Балаҕаммыт уҥа эркинин кыйа наараҕа дьукаах ыалбыт: Дьурантай Аппанаак ойоҕун кытта, кинилэр атахтарыгар уоллара Ньукуус сыталлара. Мин, ыал кыра оҕото, соҕотох уола буоларбынан, ийэбин кытта атахтаһа мас наара ороҥҥо, хаҥас диэки, сытарбыт. Аҕам ийэбиниин бастаҺан сыталлара. Улахан эдьиийим Улуйаана (Ульяна) эргэ тахсан, туһунан олороро. Орто эдьиийим ЛарыыҺа үксүн эһэлээх эбэбин кытта олороро. Кыра эдьиийим, эбэтин курдук ааттаах Борускуо, ийэм биһикки атахпытыгар сытара. Ийэлээх аҕабыт утуйуохтарын иннинэ отур-ботур сибигинэһэн кэпсэтэн баран, күнүскү күүстээх үлэттэн сылайбыттара таайан, утуйан, муннулара сыыгынаан барара.
Атырдьах ыйа ортолоон, халлаан түүн лаппа хараҥарар буолбута. Биир киэһэ, куобах этин тото сиэн баран, миинин истибит, үүттээх чэйи сыпсырыйдыбыт. Онтон оҥостон сытыы буолла. Кыратык таабырын таайсан баран утуйдубут.
Дьэ, арай, түүн туох эрэ суорҕаным иһигэр киирдэ. Түүлээххэ дылы. Дьиктиргээтим эрээри, уубар аҥаарыйан, улахаҥҥа уурбатым. Эргэ, кулун тириитэ сонум буолуо дии санаатым. Уонна, өссө ылан саптаары гынным. Онтукам, доҕоор, туох эрэ атын буолла, кэлбэтэ. Хамсыыр. Мин этим тарта. Илиим иминэн таарыйбытым, эмиэ да куоска курдук. Хара эриэн өҥнөөх куоскалаах этибит. “Онтубут сылдьар дуу?”— дии санаатым. Ол эрээри, эмиэ да куоска буолбатахха дылы. УҺуктан хааллым. Туох эрэ атын сылдьарын сэрэйдим. Уолуйа санаан, дэлби ыксаатым. Атын күтүр буоллаҕына букатын сүгүннээбэт, биир кэм суорҕан иһигэр эргичиҥнээн олорор, өссө суорҕаммын тардыалаҺар. Биэримээри, мин эмиэ суорҕаммын тардабын. Итинник балайда кииристибит. Бэрт эрэйинэн ороммуттан үтэн, сыҕайан, сиргэ төкүнүтэн түһэрдим. Дьэ, “Һуу!” — диэтим. Эрдэ өрө тыыммыт этим. Били баҕайы сүгүн арахпата. Аны суорҕаным быыһынан илин атаҕын (илиитин эбитэ дуу) укта. Хатыылаах тыҥырахтарынан ойоҕоспун тарбаата. Суорҕан нөҥүө кини илиилэрин аллара баттыы сатыыбын. Куттаммыт, ыгылыйбыт санаабар, түүн устата букунастым.
Итинник, балай эмэ уһуннук мучумааннана сыттахпына, ийэм хамсаата, онтон уһугунна. Туран, көмүлүөк оһоҕун отунна. Хардаҕас умайан тыһыргыыр тыаһыттан били баҕайы, куттанан эбитэ дуу, сүтэн хаалта.
Сарсыныгар ыаллыы алааска олорор эбэлээх эһэм кэлбиттэрэ. Эһэм анаан-минээн аҕам чочутугар чохороонун сытыылана кэлбит этэ. Чочу биир эмэ ыалга баар буолара. Эһэм миигин атын сиэннэриттэн ордорор курдуга. Ыстаанын сиэбигэр быыкаа тойуу саахар куһуоччугун уктан кэлбитин, дьон көрбөт кэмигэр, кистээн, миэхэ куду анньааччы. Киниэхэ кистээн түүҥҥү мучумааммын сибигинэйэн кэриэтэ кэпсээтим.
“Ээ, ити ардах иигэ түүл буолан көстүбүт”, — диэн кини боростуойдук быһаарбыта.
“Букатын илэ курдуга!” — диэн эрэ хардарбытым.
Ити кэмҥэ эһэм 72 сааһыгар сылдьара. Күһүөрү кини көссүүтэ, 39-стаах Ааныка Хотун (Чучунаах Өлөксөөндүр кинээс огдообото) уол оҕону төрөппүтүн туһунан сонун ыалтан ыалга хараҥаччылыы көппүтэ. Эһэм көссүүтэ оҕоломмутун дьонум отур-ботур, утуйаары сытан сибигинэспиттэрэ. Эбэбит букатын күнүүлээбэтин сөҕөн чыпчырыспыттара.
Эһиилигэр Ааныка Хотун ыаллыы улуус сис баайа Бэстэрикиэпкэ эргэ барбыта. Хотун кыра, биирдээх уолун эһэбэр аҕалан: “Уолгун көрөөр, киһи гынаар”, — диэн хаалларбыт этэ. Оттон эһэм оҕотун биһиэхэ аҕалбыта, аҕабар: “Кыра инигин оҕо гын”, — диэбитэ. Аҕам инитэ миэхэ убайым буоллаҕа дии. Онон биир саастаах оҕо убайдаммыппын билээт, тута, били, атын күтүр муокастыы сатаабытын дуу, эбэтэр, ону түһээн көрбүппүн дуу саныы биэрбитим. Уонна: “Арааһа, Дьиэрдэ Бахсыйа саҥа киһи кэлэрин биллэрэ сатаабыт эбит”, — диэн тойоннообутум.
87 саастаах Михаил Крылов ахтыытын Сарыал Жирков сурукка киллэрдэ