Худуоһунньук Роман Марков түөрт сыллааҕыта уҥуоҕа көстүбүт былыргы боотур сэбэрэтин уруһуйдаата. Бу, быһа холоон, XIV–XVI үйэҕэ олорон ааспыт саха киһитин мэтириэтэ.
«Сэргэлээх буойунун туһунан научнай ыстатыйаны ааҕан баран, уруһуйдаабытым. Ол эрээри боотур чопчу маннык сирэйдээх этэ диир кыаҕым суох», — диэн худуоһунньук Инстаграмыгар суруйбут.
Бу сенсационнай көмүү туһунан киэҥ далааһыннаах чинчийии учуонай-археолог Розалия Бравина салалтатынан оҥоһуллубута. Боотур уҥуоҕун 2013 сыллаахха Сэргэлээх даачатыгар олохтоохтор хортуоска хостуу сылдьан булбуттара. Сабаҕалааһын быһыытынан бу 30-40 саастаах эр киһи уҥуоҕа эбит. Арҕаа диэки хайысхалаан күөл кытылыгар көмпүттэр. Былыргы итэҕэлинэн арҕаа диэки анараа дойду баар, оттон уу өлбүтү ол дойдуга тиэрдэр эбит. Сиһилии өссө суруйуохпут.
Ыспыраапка:
«Сэргэлээх көмүүтэ» диэн археологическай булумньуга XIV–XVI үйэтээҕи боотур кырамтата булуллубута. Чыыннаах-хааннаах буойун буолара чахчы. Аттыгар иҥэһэтэ, батыйата, ох саата, үүн ууруллубуттар. Сирэйин уҥуоҕун быһыытыттан сибикилээтэххэ, боотур түүр уонна монгол хааннаах. Сэрииһит буоларын өссө этин-сиинин эчэйиитэ көрдөрөр. Уҥа өттүнээҕи үөһээ тиистэрэ суох. Үөн (кариес) сиэбэтэх. Тыыннаҕар туох эрэ охсууттан тииһиттэн маппыт буолуон сөп эбит. Ойоҕоһо, хомурҕанын уҥоуҕа тостуулаах. Чөмчөкөтүн уҥуоҕа уһуктааҕынан (батас эбэтэр батыйа) күүскэ саайбыттарыттан хайдыбыт. Онтон сылтаан өлбүтэ сабаҕаланар. Тааһын уҥуоҕуттан сылыктаатахха, аты элбэхтик миинэр эбит. Бу туһунан «Вестник археологии, антропологии и этнографии» диэн сурунаалга научнай ыстатыйа тахсыбыт.