Бу күннэргэ Дьокуускай куоракка Juniorskills Саха сиринээҕи II чөмпүйэнээтэ буолан ааста. Урутаан эттэххэ, былырыын өрөспүүбүлүкэ 9 улууһуттан 150-ча оҕо кэлэн кыттыбыт эбит буоллаҕына, быйыл 17 улуустан 240-ча оҕо күрэхтэстэ.
Людмила Попова, “Саха сирэ” хаһыат, https://edersaas.ru/
JuniorSkills диэн тугуй? Нууччалыы «маленькие навыки» диэн быһаарыахха сөп. Чөмпүйэнээт сүрүн сыалынан оҕо кэнэҕэс идэтин таба тайанарыгар туһаайыы, кыра сааһыттан араас идэлэргэ сыһыарыы, идэни кытта тиэхиньикэҕэ сыстаҕас буоларга үөрэтии. Чөмпүйэнээт сорудаҕын Juniorskills Москватааҕы дирекцията биргэтэр.
Саха сиригэр JuniorSkills иккис сылын ыытыллар. Былырыын 13 хайысханан барбыта, 9 улуустан 150-ча оҕо кыттыбыта. Быйыл 18 хайысханан барда. 17 улуустан уонна Дьокуускай куораттан барыта 240 үөрэнэээччи кытынна. Бу оҕолор улуустарыгар сүүмэрдиир күрэхтэһиини ааспыттара. Онон финалга күүстээхтэн-күүстээхтэр эрэ кытыннылар. Саҥа хайысхаларга аҕыйах оҕо күөн көрүстэ.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи эбии үөрэхтээһин уонна оҕо тэрилтэтин сайыннарар киин дириэктэрэ Мария Петрова: “Быйыл IT хайысхата киэҥник киирдэ. Ол курдук, «интернет вещей», веб-дизайн, сетевой уонна системнай администрирование, робототехника, 3 D прототипирование бааллар. Чөмпүйэнээт хаамыытын Москваттан кэлбит экспердэр кэтээтилэр. Ол эбэтэр күрэх бэйэбит эрэ испитигэр ыытыллыбата. Үрдүк таһымнаах үлэһиттэр туораттан эмиэ сыаналаатылар. Уопсай рейтини таһааран, ыам ыйыгар Краснодарга ыытыллыахтаах Россия үһүс чөмпүйэнээтигэр ким кыттарын быһаарыахтара. Билиҥҥитэ JuniorSkills-ы Саха сиригэр салгыы сайыннарар сыллааҕы былаанын оҥоро сылдьабыт. Бу аҥардас күрэхтэһии эрэ буолбатах. Үөрэх сылын устата оҕолору бэлэмнээһин, учууталлар идэлэрин таһымын үрдэтии, экэниэмикэҕэ, үлэ ырыынагар ирдэнэр саҥа хайысхалары баһылааһын буолар”, – диэн санаатын үллэһиннэ.
Санатан эттэххэ, былырыын биһиги икки хамаандабыт Уһук Илин уокурукка кыайыылаах тахсан, Россия таһымнаах тэрээһиҥҥэ кыттыбыттара. Инньэ гынан, тэрийээччилэр өссө эбии икки хамаанда кыттарыгар көҥүл биэрбиттэрэ. Саха сирин биир хамаандата иккис миэстэлэммитэ, иккис хамаанда 3 D прототипированиеҕа бастаабыта.
Аэрокосмическай инженерия хайысхатыгар Россияҕа иккис миэстэлэммит, Өктөмнөөҕү лицей 9-с кылааһын үөрэнээччитэ Егор Босиков: “Быйыл Ваня Пахомовтыын кытынныбыт. Иккиэн лицейгэ үөрэнэбит. Салайааччыбыт – И.Е.Дормидонтов. Былырыын эмиэ бу хайысхаҕа киирбитим, түөрт хамаанда этэ. Быйыл сэттэ хамаанда кэлэн, күрэс быдан күүһүрбүт. Итиэннэ сорудахха бырагырааманы оҥоруу эбиллибит. Ааспыкка быыһыыр систиэмэлээх аракыата оҥорон көтүтүөххэ наада этэ. Билигин — икки парашюттаах киһини бырагыраама оҥорон эмиэ көтүтүөхтээхпит. Ити курдук эбии уустугурдуу киирэн биэрдэ. Оскуолабытын бүтэрдэхпитинэ мин инженер-конструктор, Ваня инженер-механик буолар баҕа санаалаахпыт”, — диэн уолаттар лоп бааччы кэпсииллэр.
Үөһээ Бүлүү улууһуттан быйылгы чөмпүйэнээккэ биэс оҕо кытта кэлбититтэн, Кэнтик оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Мариника Алексеева туойунан оҥоһукка үһүс бириистээх миэстэҕэ тиксэн, үөрүүтэ үксүү сылдьар. Иһити оҥорууга быйылгыттан саҥа ылсыбыт диэтэххэ, табыллыбыт. Утарсааччылара даҕаны 10-11 кылаас үөрэнээччилэрэ эбит. Быдан уопуттаахтара биллэр. Ол да буоллар, чугуйан турбакка, Мариника үс күннээх тургутууну этэҥҥэ ааспыт. Эһиил эмиэ кэлэн кыттар бигэ санаалаах. “Төрдүс сылбын художественнай кылааска үөрэнэбин. Быйыл бүтэрэбин. Салайааччым — Майа Васильевна Саввина. Улахаттарга уонна кыраларга диэн икки хамаанданан күрэхтэстибит. Мин улахаттарга кытынным. Уопсайа — тоҕус оҕо. Үс күн устата хас күн аайы атын-атын сорудаҕы биэрдилэр. Бу иннинэ иһити хаһан да оҥоро илигим. Тэрээһин бэрт үчүгэйдик ааста”, — диэн кылгастык санаатын үллэһиннэ.
Үөһээ Бүлүүтээҕи искусство оскуолатын Кэнтиктээҕи филиалын художественнай кылааһын преподавателэ Майа Саввина: “Хамаандалар олус күүстээхтэр эбит. Холобура, былырыын кыттыбыт оҕолор номнуо 10-11 кылаас үөрэнээччилэрэ. Ити курдук күүстээхтэр ортолоругар киирэн, үһүс буолбуппутуттан олус үөрэбит. Былыргы өбүгэлэрбит туойтан иһити хайдах оҥорбуттарынан оҥоттордулар, эргииринэн буолбатах. Спираль ньыматынан. Мариника бастакы үлэтэ олох үчүгэй этэ. Бэйэлэрин баҕаларынан айар үлэ эҥин буолбатах. Барыта туспа ирдэбиллээх. Кээмэйин, быһыытын-таһаатын эҥин барытын өйдөөн көрүөхтээхтэр, оҥоруу тиэхиньикэтин тутуһуохтаахтар. Оҥорбут иһиттэрэ хайдыа суохтаах. Туой састааба кыттааччыларга барыларыгар биир буолуохтаах. Маны тэрийээччилэр түүннэри кэлэн мэһийэн бэлэмнээбиттэр. Биир оҕоҕо алта киилэ ирдэнэр. Тэрийээччилэргэ махтаныахпын баҕарабын. Күрэх үрдүк таһымнаахтык ааста” — диэн санаатын үллэстэр.
Тус бэйэм, Дьокуускай куорат оҕолорун сэргэ чурапчылар, аммалар иитиллээччилэрин хото кытыннараллар эбит диэн бэлиэтии көрдүм. Тустаах улуустар хастыы даҕаны компетенцияларга миэстэлэһэн, Чурапчы уонна Амма хаста даҕаны ааттанна. Эһиил өссө элбэх кыттааччы кэлэн күөн көрсүө турдаҕа. Онон оҕолор күн сарсыҥҥыттан эһиилги чөмпүйэнээккэ бэлэмнэммитинэн бараллар.
Людмила Попова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/