Бу нэдиэлэ саҥатыгар Ил Түмэн пленарнай мунньаҕар дойду үрдүнэн “Бурматов сокуона” диэн дьаралыктаммыт “Кыылларга эппиэтинэстээх сыһыан туһунан” федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан сокуон барыла көрүллүөхтээх этэ даҕаны, ситэтэ суох диэнинэн салайтарыллан, тохтообута.
«Арассыыйа үрдүнэн икки сылтан бэттэх улахан айдааны таһаарбыт сокуоҥҥа ыллылар да хайдах тута уларытыыны киллэриэхтэрэй?», — диэччилэр элбэх буоллулар. Көрдөххө, бу сокуону көмүскэһээччи да элбэх. Дьахтары сиэбит ыты оннооҕор ииттэ ылбыттара да итини толору туоһулуур. Онон чахчы бу сокуоҥҥа уларытыыны киллэрии халлаантан хаар эмискэ түһэрин курдук буолбакка, барыта ырытыллан, дьүүллэһиллэн оҥоһуллара сөп. Ону тэҥэ, РФ Госдууматын дьокутаата Галина Данчикова бу сокуоҥҥа эмиэ уларытыыны киллэрбитэ биллэр. Атын дьокутааттар эмиэ. Ол иһин, ол көннөрүүлэрэ кытта тэҥнээн көрөн баран, уларытыыны киллэрэргэ быһаарыммыттара саамай сөп. Били, «Сүгэ түһүөр диэри дүлүҥ сынньанар” диэн. «Бурматов сокуона” төһө өр сынньанара эбитэ буолла.
Айдаан төрдүн тоҕо таппыт сокуоҥҥа көннөрүүнү сүрүннээбит Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин: «Тустаах федеральнай сокуон 2018 сыл ахсынньы 19 күнүгэр Судаарыстыбаннай Дууманан ылыныллыбыта. Ол эрээри олоххо киириитэ 2020 сылтан саҕаламмыта. Сүрүн бириинсибэ – бэйдиэ ыттары тутан ылан, пууҥҥа илдьэн быһыы туруоран, аттаан, стерилизациялаан баран, сылдьыбыт сиригэр төттөрү ыытыы. Итинник балаһыанньа биһиги усулуобуйабытыгар барсыбат. Онон тута итэҕэстэрин ыйан, көннөрүүлэрбитин бэлэмнээн барбыппыт. Онуоха бастаан дьүүллэһиини ыытан, улуустар, уопсастыбаннай тэрилтэлэр, бэрэстэбиитэллээх уорганнар санааларын истибиппит, этиилэрин киллэрбиттэрэ. Ону барытын учуоттаан, Бэтэринээрийэ департаменын кытта сокуон барылын суруйан бүтэрдибит. Билигин чочуйа сылдьабыт. Биһиги туруорсуубут – сиэрдээхтик “дьаһайыы”, ол эбэтэр нууччалыы – “гуманное умерщвление”. Сокуоҥҥа иккис уларытыыбыт – “бэйэтин эйгэтигэр төттөрү ыытар” диэн этиини суох гыныы. Бэйдиэ ыт тутулуннаҕына, онно хаалыахтаах, хаһаайына көстүбэтэҕинэ, сиэрдээхтик “дьаһаллыахтаах”. 50 кыраадыс тымныыга тоҥон, аччыктаан, ыттар үөрдэһэн саҕалыыллар. Ол соҕуруу сылаас сиргэ күөххэ күөлэһийэ оонньууллара буолуо, оттон биһиги тыйыс айылҕабытыгар адьырҕалара уһуктар. Оннук үөр ыт уопсастыбаҕа олус сэрэхтээх. Иччилээх соҕотох ыт – киһи доҕоро, оттон кырыктаммыт аччык үөр ыт – куттал.
Саҥа дьыл өрөбүллэригэр бу федеральнай сокуону быраап өттүнэн өссө үчүгэйдик сыныйан көрдүбүт. Биһиги килиимэппит, олохпут-дьаһахпыт уратытыгар хайдах да эппиэттээбэт. Хапытаалынай өрөмүөннээх сылаас тутууну дьэндэтэр ночоото төһөтүн санаан көрүҥ. Аны хас биирдиилэригэр 4 кв.м тиксэр буолуохтаах. Нуорма быһыытынан, биир ыкка күн аайы 289 солк. көрүөхтээхпит. Оччотугар сылга 102 тыһ. солк. Бу үтүмэн суума. Аны, биир ый тутан баран, төттөрү ыытар диэн киһи өйүгэр баппат дьаһал. Онон бэлэмнээбит сокуоммут барылын кэлэр пленарнай мунньахха көрөн баран, Госдумаҕа ыытыахпыт. Оттон дьоҥҥо этиэм этэ, иитэ ылбыт кыылгытыгар эппиэтинэстээх буолуҥ диэн», – диэн быһааран биэрдэ.