Бу күннэргэ Саха АССР 100 сылыгар аналлаах араас ис хоһоонноох тэрээһиннэр ыытыллаллар.
Киин куоракка «Гулун» Хотугу норуоттар тыйаатырдарыгар Булуҥ улууһугар олорбут уонна үлэлээбит, олохторун саамай үтүө кэмнэрин бу арктическай улуус сайдыытыгар анаабыт ытык дьоннорун анаан ыҥыран чиэстээтилэр.
Бу суолталаах тэрээһиҥҥэ 98 сааһыгар сылдьар ытык кырдьаҕастан саҕалаан, 20 саастаах кэскиллээх ыччакка тиийэ кэлбиттэр.
98 саастаах Мария Георгиевна Стручкова Чурапчы улууһун Мырыла нэһилиэгиттэн төрүттээх. Кини Булуҥ улууһун Хара Уулаах нэһилиэгэр 1946 сыллаахха нуучча тылын, литературатын учууталынан ананан тиийбит. Биир сылын үлэлээбитин кэннэ, Бороҕон оскуолатыгар көһөрбүттэр. Онно икки сыл үлэлээн баран, Күһүүргэ үс сыл учууталлаабыт
— Кэргэним Георгий Стручков Булуҥҥа оройуоннааҕы Үөрэх салаатын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Бороҕонтон төрүттээх Булуҥ улууһун төрүт олохтооҕо.Оройуон Бочуоттаах гражданина. Мин Булуҥ оройуонуттан 1952 сыллаахха арахсыбытым кэнниттэн сайдыы бөҕө бардаҕа дии. Үтүөкэннээх дьон үүнэн тахсыбыттар, улуустарыгар туһа бөҕөнү оҥорбуттар. Алта сыл устата оскуолаҕа үөрэппит оҕолорум — Булуҥ оройуонун маҥнайгы каадырдара. Күһүүр оскуолатын 90 сылыгар үбүлүөйгэ тиийэ сырыттахпына, миигин номнуо хос эһээ-эбээ буолбут улуус бэтэрээнэ дьон кэлэн көрсүбүттэрэ. «Биһиги дойдубутугар туһалаах дьон буолан, төрөөбүт Булуҥмут сайдыытыгар үлэлээн, бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыыбытыгар эн сүҥкэн кылааттааххын» диэн махтанан, миигин долгуппуттара», — диэн кэпсиир 98 саастаах педагогическай үлэ бэтэрээнэ.
96 саастаах Иннокентий Егорович Стручков улуус Бочуоттаах табаһыта билигин да бэрт тэтиэнэх, сэргэх киһи.
— Пандемия кэмигэр дьаҥтан куттанан, икки сыл дьиэбиттэн тахсыбакка олордум. Саха АССР 100 сыллаах үбүлүөйүгэр дьоммун-сэргэбин анаан көрсөөрү кэллим. Үлэбин ыстаада бостуугуттан саҕалаабытым. Социалистическай куоталаһыы буолан, күннэри- түүннэри үлэлиирбит. Биһиги аймах уһун үйэлэээх дьоммут. Аҕам 101 сааһыгар тиийбитэ. Биир кинигэбин суруйан бүтэрбитим. Билигин иккис кинигэбин — дойдум Бороҕон үлэһит дьонун туһунан ахтыыны суруйа сылдьабын. Хараҕым мөлтөөтөр даҕаны, илиибинэн суруксуттуубун, — диэн Иннокентий Сергеевич кэпсиир.
94 саастаах Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Спартак Егорович Софронов Булуҥ улууһун ССКП райкомун 1-кы сэкирэтээринэн үлэлээбит ытык киһи. Кини өр сылларга СӨ Статистика управлениетын салайбыта.
Учуутал идэлээх, өр сылларга Хара Уулаах нэһилиэгин сельсоветын бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит, оройуон Бочуоттаах олохтооҕо, 87 саастаах Мария Алексеевна Рожина Булуҥ улууһугар биир убаастанар кырдьаҕаһынан буолар.
СӨ Уопсастыбаннай балаата чилиэнэ, Тиксиигэ Уопсастыбаннай сэбиэт салайааччытынан үлэлээбит Татьяна Асаева Саха АССР 100 сылыгар анаан Булуҥ оройуона сайдыытыгар бэйэлэрин сүҥкэн кылааттарын киллэрбит дьонноругар анаан үбүлүөйдээх тэрээһини тэрийэр ү туһунан улуустарын баһылыгар Афанасий Андросовка туһунан этии киллэрбиттэрин эттэ. Ол түмүгэр икки ый иһигэр суолталаах тэрээһини кыайа-хото тутан, бэртээхэй дьоро күн буолла.
Булуҥ улууһуттан төрүттээх уонна онно олорон олохторун саамай чаҕылхай кэмнэрин анаабыт биир дойдулаахтары түмэр уопсастыбаннай тэрилтэ салайааччыта Раиса Маркова ыҥырыылаах күндү ыалдьыттарга бырааһынньыгы тэрийиигэ көмөлөспүт дьоҥҥо махтанна:
— Бу суолталаах бэлиэ күнү тэрийэрбитигэр күүс-көмө буолбут биир дойдулаахтарбытыгар баҕа махталбытын тирэрдэбит. «Саха АССР 100 сыла» диэн үбүлүөйдээх мэтээли оҥорон кырдьҕастарбытыгар бэлэхтиир туһунан этиини дьокутааттар улуустааҕы Мунньахтарын салайааччыта Аркадий Алексеев өссө икки сыллааҕыта киллэрбитэ. Улуус дьаһалтатын баһылыга Афанасий Андросов анаан сакаастаан, үбүлүөйдээх мэтээлинэн Булуҥ улууһун кэскиллээх сайдыытыгар сүҥкэн кылааттаах бэтэрээннэрбитин наҕараадалаатыбыт уонна «Анаабыр алмаастара» АУо оҥорбут ас бородууктатын бэлэҕин туттардыбыт.
Ил Түмэн дьокутаата Елена Голомарева, «Анаабыр алмаастара» АУо генеральнай дириэктэрин сүбэһитэ Александр Соловьев, улуус баһылыга Афанасий Андросов ытык кырдьаҕастарга Махтал суруктары туттардылар.
… Улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар бэйэлэрин олохторун анаабыт 50 бэтэрээни аймахтарыттан, үлэлээбит сирдэриттэн, мусуойдартан ыйыталаһан булан барыларын бу үбүлүөйдээх күн түмүөх диэтэххэ, улахан үлэ барбыт. Сорох кыайан кэлбэтэх дьону аны сайын үбүлүөйдээх ыһыахха бэлиэтиир буоллулар. Ити курдук булуҥнар ытык дьоннорун чиэстиир тэрээһин олус истиҥ буолла, өрө көтөҕүллүүлээхтик үрдүк таһымҥа ыытылынна.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.
Хаартыска — ааптар түһэриитэ.