Сэтинньи 17 күнүгэр РФ үтүөлээх учуутала, РФ уопсай үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ, методист-учуутал, «Учууталлар учууталлара», «Гражданскай килбиэн», «Хоту сиргэ бэриниилээх буолуу» бэлиэлэр хаһаайыннара, СӨ култууратын туйгуна, СӨ үөрэҕириитин систиэмэтин Бочуоттаах бэтэрээнэ, Өймөкөөн улууһун Бочуоттаах олохтооҕо Мария Боярова 75 үбүлүөйдээх сааһын бэлиэтиир.
edersaas.ru
Мария Поликарповна Боярова оҕо уонна эдэр сааһа сэрии кэнниттэн олох чөлүгэр түһүүтүн кэмигэр түбэспитэ. Өймөкөөн орто оскуолатын бүтэрэн баран, Саха судаарыстыбаннай университетыгар үөрэнэ киирбитэ. СГУ профессора Тамара Самсонова бэлиэтииринэн, Мария Боярова устудьуоннартан биир саамай талааннаах, үөрэҕэр, научнай чинчийиигэ ордук сыһыаннааҕынан чорбойоро. Үрдүк үөрэхтээх эдэркээн кыыс педагогическай үлэтин Баайаҕа орто оскуолатыттан саҕалаабыта. Ити 1968 сыл күһүнэ этэ. Биир сыл үлэлээн баран, дьонугар өйөбүл буолаары, дойдутугар Өймөкөөн улууһугар төннүбүтэ. Кини РОНО бирикээһинэн, Томтор орто оскуолатыгар үлэтин саҕалаабыта. Биэс сыл иһигэр дириэктэри үөрэх чааһыгар солбуйааччынан, тыл үөрэхтээҕэ учууталлар методическай сүбэлэрин салайааччынан үлэлээбитэ.
Кини үөрэппит оҕолоро учууталларынан, суруналыыстарынан үлэлииллэрэ — учууталларын туйаҕын хатарыыларын бэлиэтэ. Ол курдук, Татьяна Сергеева — «Саха сирин киэн туттуута» бэлиэ хаһаайката, Дьокуускай куорат нуучча тылыгар уонна литературатыгар биир бастыҥ учуутала, Алена Егорова — нуучча тылын учуутала, Н.М. Заболоцкай аатынан Томтор орто оскуолатын дириэктэрэ, Матрёна Петрова — нуучча тылын уонна литературатын учуутала, учууталлар өрөспүүбүлүкэтээҕи «Үрүҥ көмүс пеликан» куонкурустарын муҥутуур кыайыылааҕа, Клементина Винокурова — нуучча тылын уонна литературатын английскай тыллаах оскуолаларга учуутала, Екатерина Софронова — ХИФУ суруналыыстыка салаатын выпускницата, Дьокуускай куорат 12-с №-дээх оскуолатын алын сүһүөх кылааһын учуутала. Өймөкөөн улууһун биллиилээх суруналыыстара Сергей Егоров, Анна Галузо, Елена Потоцкая, Лия Мохначевская — бу Мария Поликарповна үөрэтэн таһаарбыт араас көлүөнэ дьоно, улуустарын социальнай-духуобунай сайдыытыгар бэйэлэрин кылааттарын киллэрбит уонна билигин да улуустарын дорҕоонноохтук ааттатан, айа-тута сылдьар дьон.
Мария Поликарповна учуутал эрэ буолбакка, эбии үөрэхтээһин учууталын быһыытынан айымньылаах үлэтинэн өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ биллэр буолбакка, Арассыыйаҕа уонна аан дойдуга тиийэ аатырбыт кыраайы үөрэтэр Литературнай мусуой салайааччыта буолар.
Кини Өймөкөөн лааҕырдарыгар сылдьыбыт суруйааччылар олохторун, айар үлэлэрин туһунан үөрэтэр оҕолорун, «Поиск» кулуубу кытта баай матырыйаалы хомуйбута. Бу мусуой билигин Арассыыйаҕа ГУЛАГ лааҕырдарын туһунан үүнэр көлүөнэҕэ тиэрдэр, кэпсиир соҕотох мусуойунан буолар. Бу мусуой Арассыыйа литературнай мусуойдарын энциклопедиятыгар, Арассыыйа Өйдөбүнньүк мусуойдарын сойууһугар киллэриллибитэ.
Мария Боярова айар үлэтин, ыччаты иитиигэ уопутун туһунан 2011 сыллаахха «Олоҥхо сирин учууталлара» уонна «Биир мусуой устуоруйата» диэн киинэ уһуллубута. Тыа сирин учуутала «Умайар кутаа курдук», «Мой край, воспетый музой страдания и любви», «Үчүгэй да этэ Үчүгэйгэ» , «Под сенью знания и добра» кинигэлэр ааптардара.
«Кини дууһата — туох да кыраныыссата суох киэҥ куйаарга тэҥнээх…», «кини сүбэтэ — мин олоҕум суолдьута…», «идэлээх бастыҥа, дууһата баайа, санаа сырдыга — мин учууталым…» — бу тыа сирин учууталын Мария Боярова туһунан үөрэнээччилэрин санаалара.
Мария Поликарповна үөрэҕирии туйгуна, салайааччы үтүөтэ Спиридон Васильевич Слепцовтуун дьоллоох дьиэ кэргэн этилэр. Спиридон Васильевич эрдэ олохтон барбыта. Учуутал дьиэ кэргэни билигин оҕолоро дорҕоонноохтук ааттаталлар. Снежана Спиридоновна Слепцова — мэдиссиинискэй наука доктора, ХИФУ профессора, Спиридон Спиридонович Слепцов — биологическай наука хандьыдаата, доцент, СӨ судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата.
Биһиги кэллиэгэбитин, учууталбытын үбүлүөйүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит. Кытаанах доруобуйаны, айымньылаах үлэни, өссө да уһуннук айа-тута сырыт диэн алгыспытын тиэрдэбит!
Н.М. Заболоцкай-Чысхаан аатынан
Томтор орто оскуолатын педагогическай кэлэктиибэ.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска — СИА.