Эрэдээксийэҕэ хаар маҥан баттахтаах, тайахтаах кырдьаҕас киирэн кэллэ. Бэрт сайаҕас, кэпсэтинньэҥ киһи буолан биэрдэ.
edersaas.ru
“Быйыл 90-мун туолабын, 6 оҕолоохпун, 20 сиэннээхпин, 30 хос сиэннээхпин, барыта 56 киһини саха ахсааныгар эппит эмээхсиммин”, — диэн бэйэтин билиһиннэрдэ. Елена Алексеевна Филиппова – тыыл бэтэрээнэ, Ньурба Малдьаҕарыттан төрүттээх. Кини 12 сааһыттан сэрии сылларыгар улахан дьону кытары тэҥҥэ үлэлээн, Кыайыыны уһансыбыта. Оскуола кэнниттэн, кыайан үөрэммэккэ хаалбыта.
Дьиэҕэ уочарат
Кини маннык кыһалҕалаах кэлбит:
— Оҕолорум бары биэнсийэлээхтэр, куоракка бааллар, этэҥҥэлэр. Оҕонньорум үлэтинэн, сир-сир аайы көһө сылдьан олорбуппут. Үөрэҕэ суох буолан, ханна үлэ баарынан, остуорастаан, санитаркалаан, атыыһыттаан, үлэлээбитим. 1984 сылтан, сиэннэрбитин үөрэттэрээри, куоракка киирбиппит. Сайсаарга мас дьиэ ылан олорбуппут. Билигин кыыспар баарбын, 2 хостоох “хрущевкаҕа” элбэх буолан олоробут. Кыараҕас, орон эрэ батар муннугар сытабын. Аны кыра оҕо күүгээнин тулуйбат буолан иһэбин. Дьыбааҥҥа үс киһи сытар, сиэннэр кэллэхтэринэ, сороҕор муостаҕа тэлгэнэн утуйаллар.
Уонча сыллааҕыта дьиэҕэ уочаракка турбутум. Онтубун сотон кэбистилэр, дьиэҕит киэҥ диэн. Онно эрэнэ сылдьыбытым даҕаны, мэлийдибит. Кырдьар сааспар туспа дьиэлэнэн, холкутук, киэҥник олоруом дии санаабытым даҕаны… Бу киниискэ биэрбиттэрэ дии, “Ветеран ВОВ” диэн суруктаах. Тоойуом, ити хайдах эрэ гынан, дьиэ биэриэхтэрэ дуо? – диэн ыйытар.
Итиннэ, бу диэн хоруй биэрэр уустук. Тыыл бэтэрээннэригэр дьиэ биэрбэттэр, билигин туох эрэ бырагыраамаҕа хабыстаххына эрэ, босхо дьиэлэниэххэ сөп.
“Оҕолорум тустарыгар олоробун”
Эбээ Өлөөнө сарсыарда аайы сэрээккэлиир, аһаан, иһити сууйан баран, үлэлээх киһи курдук, болуоссакка тахсар. «Орджоникидзеҕа тэһийбэтэҕинэ, “Московскайга”, онтон Лениҥҥэ тэбинэр» (бэйэтэ этэринэн).
— Ээ, дьиэҕэ тугу гына таах истиэнэни мыҥаан олоруохпунуй. Өссө да өр барар былааннаахпын. Ийэм сүүһүн туолан өлбүтэ, мин да туолар инибин, — диир кини. – Оҕонньорум 62 сыл бииргэ олорбуппут кэнниттэн, бараахтаабыта. Оҕо да, сиэн да оҕонньор барахсаны солбуйбат эбит. Бу билигин эрэ аһыым саҥардыы мүлүрүйэн эрэр. Оо, чаанньыкпытын өрө-өрө, уруккуну-хойуккуну санаан кэпсэтэрбит үчүгэйин! Билигин сиэннэри кытта киһи сатаан кэпсэппэт, күнү супту төлөпүөннэригэр умса түһэн олороллор. Ол иһин болуоссакка тахсабын. Онно мин курдуктар элбэхтэр, биир тылы булан сэлэһэбит. Оҕолорум миигин “болуоссат кыыһа” диэн ааттыыллар. Бэл, саас сирэйим хараарбытын көрөн, күлүү-үөрүү бөҕөлөрө. Испэр үөрэбин ээ, доруобай киһи хараарар буоллаҕа диэн.
Эбээ Өлөөнө сиэннэрин, хос сиэннэрин бэйэтэ көрбүтэ-харайбыта. Быраастар, учууталлар, тимир суол үлэһитэ баалларын, биир уол Кытайга үлэлиирин киэн тутта кэпсиир. Аны хос сиэннэр устудьуоннаан эрэллэр.
— Биэнсийэм кэлэр күнүн миигиннээҕэр ордук билэллэр. Ол курдук сыр-мыр бүтэн хаалар. Өссө да көмө буолан өр олордорбун дии саныыбын. Истэрим, көрөрүм үчүгэй, атаҕым эрчимнээх. Хаһыаттары ааҕабын, сонотуоруйдарга киирэн эмтэнээччибин. Таҥара биэрбит бэлэҕэ, сирдээҕи дьолум – оҕолорум буоллахтара, — диир кини.
Эрэдээксийэттэн: Елена Алексеевна курдук уһун олоҕу олорбут, ыарахаттары эрдээхтик тулуйбут, норуот муударастарын иҥэриммит, үтүөкэн кырдьаҕастарбытыгар, күннээҕи түбүк-садьык быыһыгар, сороҕор болҕомтобут тиийбэт курдук ээ. Кинилэр кыраттан да үөрэллэр, ирэ-хоро кэпсэтиэхтэрин баҕараллар. Биһиэхэ тапталларын, олохторун анаабыт төрөппүттэрбитин, эбэлэрбитин-эһэлэрбитин кытта күннэтэ кэпсэтэ, махтана, үөрдэ сылдьыаххайыҥ!
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru